Απ’ όλους αυτές τις πηγές ο Γάλλος Robert de Dreux είναι ο μοναδικός ο οποίος περιγράφει με λεπτομέρειες το ξυλόπηκτο παλάτι που κτίσθηκε στη Λάρισα για τον σουλτάνο. Ο de Dreux ήταν καπουτσίνος μοναχός, θεολόγος και διπλωμάτης και έφθασε στην πόλη μας συνοδεύοντας τον πρεσβευτή της Γαλλίας στην Κωνσταντινούπολη La Haye Vantelet ως πνευματικός του. Ταξίδεψαν από την Κωνσταντινούπολη στη Λάρισα με σκοπό να συναντήσουν τον σουλτάνο και να συζητήσουν για πολιτικά και διπλωματικά θέματα που αφορούσαν τις δύο χώρες.
Επιστρέφοντας στη Γαλλία ο Robert de Dreux κατέγραψε τις αναμνήσεις από το ταξίδι του αυτό, οι οποίες όμως παρέμεναν ανέκδοτες για 240 χρόνια. Μόλις το 1925 τυπώθηκαν σε βιβλίο με τον τίτλο: Voyage en Turquie et en Grece du R.P. Robert de Dreux, aumonier de l’ ambassadeur de France (1665-1669).Publie et annote par Hubert Pernot, Paris (1925) p. 202, το οποίο δεν έχε μεταφραστεί στα ελληνικά. Από το βιβλίο αυτό αντλούμε πολλά ιστορικά στοιχεία για τη Λάρισα της περιόδου εκείνης. Στο σημερινό κείμενο θα απομονώσουμε τα σπουδαιότερα που αναφέρονται στην πόλη μας και ιδιαίτερα εκείνα που περιγράφουν το παλάτι (σαράι) του σουλτάνου, το οποίο κατασκευάσθηκε ειδικά για την ολιγόμηνη διαμονή του. Γράφει ο de Dreux:
«Η Λάρισα είναι μια πόλη αρκετά απλωμένη, αλλά άσχημα κτισμένη, ώστε δίνει την εντύπωση χωριού και όχι μεγάλης πολιτείας, επειδή τα περισσότερα κτίσματά της είναι ισόγεια και κατασκευασμένα από πλιθιά με χώμα ξεραμένο στον ήλιο. Γι’ αυτό όταν ο σουλτάνος θέλησε να εγκατασταθεί για λίγο εδώ, αναγκάσθηκαν να του κτίσουν ένα παλάτι φτιαγμένο από ξύλο. Ρώτησα γιατί μια τέτοια μεγάλη και εμπορική πόλη δεν έχει πιο γερά σπίτια και μου απάντησαν ότι οι σεισμοί εδώ είναι τόσοι έντονοι που αν είχε ψηλά σπίτια, με τον σεισμό θα σωριάζονταν».
Για το παλάτι του σουλτάνου, ο de Dreux είναι πιο λεπτομερής και περιγραφικός. Γράφει: «Με την πρώτη ματιά που ρίξαμε, το παλάτι μάς μάγεψε σε τέτοιον βαθμό που αύξησε την επιθυμία μας να περιηγηθούμε σε όλους τους μεγαλειώδεις χώρους του και νιώθαμε πολύ ευχαριστημένοι βλέποντας να ανοίγουν διάπλατα όλοι οι χώροι του μόλις άνοιγε το πουγκί μας. [...] Όταν βρεθεί κανείς στα σαλόνια νομίζει πως είναι μέσα σε ένα αληθινό παλάτι, γιατί από την οροφή μέχρι κάτω στο πάτωμα είναι κρεμασμένες όμορφες μεταξωτές στόφες, οι οποίες υποτίθεται ότι σκεπάζουν τους τοίχους. Το πάτωμα είναι στρωμένο με πολύτιμο χαλί, ενώ δεξιά και αριστερά υπάρχουν διάδρομοι καλυμμένοι με κόκκινο ύφασμα, και μόνο πάνω τους επιτρέπεται το βάδισμα. Όλο αυτό το διαμέρισμα του σουλτάνου είναι εξωτερικά σκεπασμένο από υφάσματα εμποτισμένα με κερί, τα οποία είναι ζωγραφισμένα με διάφορα χρώματα σε απομίμηση κεραμιδιών, ώστε από απόσταση να φαίνονται σαν αληθινά κεραμίδια. Και καθώς το παλάτι κυκλώνεται από πολλά κιόσκια, έχει κανείς την αίσθηση ότι αντικρίζει μια πραγματική πόλη. Δίπλα από την είσοδο του παλατιού είδαμε το Ντιβάνι που είναι όπως η αίθουσα του Συμβουλίου. Εκεί συγκεντρώνονταν για να δικάσουν. Όλα μέσα σ’ αυτόν τον χώρο είναι όμορφα, όπως και στα διαμερίσματα του σουλτάνου. Ο υπόλοιπος χώρος αυτού του στρατοπέδου είναι γεμάτος από διάφορα κιόσκια, μεταξύ των οποίων τα ωραιότερα είναι του μουφτή[2], του καϊμακάμη[3] και του ευνοούμενου».
Σε άλλο σημείο ο de Dreux αναφέρει ότι το παλάτι που κτίσθηκε στη Λάρισα για τον σουλτάνο ήταν μεγαλόπρεπο, εκτεταμένο και στις τέσσερες πλευρές του είχε μεγάλα ανοίγματα. Στα μπροστινά παράθυρα ο σουλτάνος συνήθιζε να γευματίζει ή διασκέδαζε και ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν, απολάμβανε την καταπληκτική θέα του Ολύμπου, ενώ το καλοκαίρι τον δρόσιζε ένα ευεργετικό αεράκι που κατέβαινε απ’ τις κορυφές του βουνού των θεών.
Πού βρισκόταν αυτό το παλάτι; Οι περιγραφές στο θέμα αυτό είναι συγκεχυμένες. Κάποιος περιηγητής αναφέρει ότι βρισκόταν στο ψηλότερο σημείο της πόλης, προφανώς επάνω στον Λόφο. Όμως η περιγραφή του Γάλλου καπουτσίνου αφήνει να εννοηθεί ότι βρισκόταν σε εκτεταμένη περιοχή, καθώς είχε γύρω του πολλά κιόσκια ώστε από μακριά να νομίζει κανείς ότι αντικρίζει ολόκληρη πόλη. Όλα αυτά τα κτίσματα ήταν αδύνατο να χωρέσουν στον Λόφο. Το Μπεζεστένι είχε ήδη κτισθεί, ο βυζαντινός ναός του Αγίου Αχιλλίου είχε κατεδαφισθεί και είχε ανεγερθεί νέος στη δυτική πλευρά της ακρόπολης. Επομένως, ο υπόλοιπος χώρος δεν φαίνεται ότι θα ήταν επαρκής για να αναπτυχθεί όλη αυτή η προσωρινή πολιτεία. Με βάση όλα αυτά μία άλλη εναλλακτική τοποθεσία που θα μπορούσε να φιλοξενήσει το παλάτι του σουλτάνου και τα κιόσκια, μπορεί να ήταν ο χώρος του Αλκαζάρ. Ήταν επίπεδος, ελεύθερος από κατασκευές και βλάστηση, λεγόταν Μεριάς και χρησίμευε σαν χώρος γυμνασίων του τουρκικού στρατού.
Η δημοσιευόμενη εικόνα αποτυπώνει τη μετάβαση του σουλτάνου σε τζαμί της Λάρισας για να προσευχηθεί. Γράφει ο Ed. Brown: "Μόλις πρόβαλλε στην πύλη [ο σουλτάνος] ξεσπούσαν ζωηρές επευφημίες ... Προπορεύονταν έφιπποι τσαούσηδες και ακολουθούσαν πεζοί 24 αυλικοί. Πλάι στον σουλτάνο βάδιζαν δύο από τους σπουδαιότερους γενίτσαρους, ένας από κάθε πλευρά. Φορούσαν έναν μεγάλο σκούφο, στο μπροστινό μέρος του οποίου ξεφύτρωνε μια φούντα από λευκά φτερά. Τα φτερά αυτά ήταν πυκνά και ψηλά όσο μια οργιά περίπου. Καθώς περπατούσαν φρόντιζαν να τα ανακινούν με τέχνη, ώστε να δημιουργούν σκιά στο πρόσωπο του σουλτάνου και συγχρόνως να του κάνουν αέρα σαν ήταν βεντάλιες".
------------------------------------------------
[1]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η παραμονή του Σουλτάνου στη Λάρισα (1668-1669). Πώς η πόλη μας έγινε προσωρινή πρωτεύουσα την Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Περιγραφή και εικόνες του Άγγλου περιηγητή Edward Brown, εφ. «Ελευθερία», ένθετο «Πολιτισμός», φύλλο της 20ης Μαρτίου 2005.
[2].Ιερατικός βαθμός των μουσουλμάνων, καθήκον του οποίου είναι η ερμηνεία και η απόδοση των κανόνων του Κορανίου.
[3]. Ο διοικητής επαρχίας ως εκπρόσωπος του σουλτάνου.
Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
