Όπως είναι γνωστό σε όλους τους τακτικούς αναγνώστες της εφημερίδας "Ελευθερία", από την Κυριακή 31 Αυγούστου 2014 και κάθε Κυριακή στην 4η σελίδα της, δημοσιεύεται μέχρι και σήμερα ανελλιπώς, κάτω από τον τίτλο: "ΛΑΡΙΣΑ. Μια εικόνα χίλιες λέξεις..." μια φωτογραφία της Λάρισας ή της περιοχής της. Συνοδεύεται από κείμενο το οποίο αναλύει κατά το δυνατόν το περιεχόμενο της φωτογραφίας, παρουσιάζει ιστορικά στοιχεία του φωτογράφου όπου υπάρχουν και επιχειρείται η χρονολόγηση λήψης της. Η δημιουργία αυτής της τακτικής στήλης στην εφημερίδα ήταν ιδέα του τότε αρχισυντάκτη της Χρήστου Τσαντήλα. Ο ίδιος είχε την πατρότητα και της άλλης ιστορικής στήλης της ίδιας εφημερίδας με τον τίτλο "Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα", η οποία ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου 2014 και συνεχίζει να δημοσιεύεται κάθε εβδομάδα στο φύλλο της Τετάρτης. Υπάρχει η προοπτική όλες οι εικόνες και τα κείμενα να εκδοθούν σε μια σειρά τόμων, έτσι ώστε να αποτελέσουν ένα σώμα βιβλίων, τα οποία θα περιλαμβάνουν απόψεις και σημειώματα ιστορικού περιεχομένου από διάφορα σημεία της Λάρισας και της περιοχής της σε διάφορες χρονικές περιόδους.
Η στήλη της "Ελευθερίας" "ΛΑΡΙΣΑ. Μια εικόνα χίλιες λέξεις...", με την πάροδο του χρόνου αποδείχθηκε ότι κέντρισε το ενδιαφέρον πολλών αναγνωστών τόσο εδώ στη Λάρισα, όσο και στην υπόλοιπη χώρα όπου διαβιούν παλαιοί Λαρισαίοι. Το γεγονός αυτό στάθηκε η κύρια αφορμή ώστε να συνεχίζεται η δημοσίευση για έκτη χρονιά και η σημερινή εικόνα να ξεκινάει την τέταρτη εκατοντάδα.
Ό,τι δημοσιεύονται σ' αυτή τη στήλη απεικονίζουν και περιγράφουν διάφορες τοποθεσίες της Λάρισας, δημόσια κτίρια, ελληνικά και οθωμανικά, αρχοντικές κατοικίες, ναοί και γενικά τοποθεσίες που δεν υπάρχουν πλέον σήμερα, καθώς ο χρόνος, τα διάφορα φυσικά φαινόμενα, η σκληρή κατοχική περίοδος και η μάστιγα της αντιπαροχής τα έχουν αφανίσει. Η καταγραφή καταβάλλεται προσπάθεια να είναι απλή και κατανοητή για όλους τους αναγνώστες της εφημερίδας, χωρίς άσκοπες λεπτομέρειες και χρονολογίες. Σε ορισμένα σημεία του κειμένου υπάρχουν αριθμητικές ενδείξεις οι οποίες κατευθύνουν τον αναγνώστη σε υποσημειώσεις που παραπέμπουν στις πηγές από τις οποίες αντλήθηκαν οι αναγραφόμενες πληροφορίες. Με τον τρόπο αυτό οι ενδιαφερόμενοι για επί πλέον μελέτη, μπορούν να αναζητήσουν εύκολα περισσότερα στοιχεία.
Η επιλογή των εικόνων έχει συνήθως άμεση σχέση με τη Λάρισα. Οι περισσότερες αφορούν πολύ παλιές φωτογραφίες, τόσο ώστε να ξεπερνούν την εκατονταετία, είναι σπάνιες και πολλές δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά. Με τον τρόπο αυτό δόθηκε στους Λαρισαίους η ευκαιρία να απολαύσουν περιοχές και μνημειακά κτίσματα της Λάρισας τα οποία μόνον κατ' όνομα είχαν ακουστά. Επίσης αναλύθηκαν κάθε είδους χαρακτικά (χαλκογραφίες, λιθογραφίες, ξυλογραφίες, υδατογραφίες, σχέδια, ελαιογραφίες), τα οποία χρονολογούνται από τον 16ο μέχρι και τον 20ό αιώνα. Τα παλαιότερα προέρχονται από οδοιπορικά ξένων περιηγητών οι οποίοι επισκέφθηκαν τη Λάρισα κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Όλες οι εικόνες προέρχονται από διάφορα αρχεία: δημόσια, δημοτικά, ιδιωτικά ή οικογενειακά, τα οποία και αναφέρονται. Όπου δεν αναγράφεται η πηγή προέλευσης, ανήκουν στην πλούσια συλλογή της Φωτοθήκης Λάρισας του Ομίλου Φίλων της Θεσσαλικής Ιστορίας.
Αναφέρθηκε προηγουμένως ότι το σημερινό κείμενο του "ΛΑΡΙΣΑ. Μια εικόνα, χίλιες λέξεις..." φέρει τον αριθμό 301. Δηλαδή από την 31η Αυγούστου 2014 που γράφτηκε το πρώτο, μέχρι σήμερα έχουν δημοσιευθεί συνολικά τριακόσια συν ένα κείμενα. Μεγάλος αριθμός, αν φανταστεί κανείς ότι κάθε ένα απ' αυτά αποτελείται κατά μέσο όρο από 900-1.000 λέξεις. 300 φωτογραφίες και σχεδόν 300.000 λέξεις είναι ο απολογισμός της εργώδους αυτής προσπάθειας, για την οποία δίνεται η υπόσχεση ότι θα συνεχιστεί όσο ο συντάκτης του διατηρεί ακμαίες τις πνευματικές του δυνάμεις.
Με την ευκαιρία αυτή στο σημερινό σημείωμα θα γίνει μια φευγαλέα αναφορά των εικόνων τα οποία δημοσιεύθηκαν όλο αυτό το διάστημα. Προηγήθηκε καταμερισμός τους σε περιοχές και θέματα, ανάλογα με τις ενδείξεις τους και ακολούθησε η καταμέτρησή τους. Αρχικά θέλουμε να τονίσουμε ότι από τις 300 εικόνες, οι 199 αφορούν φωτογραφίες της Λάρισας οι οποίες καλύπτουν το χρονικό διάστημα από τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας μέχρι και τη μεταπολεμική περίοδο. Οι υπόλοιπες 101 αφορούν χαρακτικά της Λάρισας τα οποία καλύπτουν μια πολύ ευρεία περίοδο, από το 1545 μέχρι και πρόσφατα. Ο καταμερισμός είναι γεωγραφικός και έχει ως εξής:
--Λόφος Ακροπόλεως. Περιλαμβάνονται εικόνες που αποτυπώνουν κτίσματα τα οποία υπάρχουν στον λόφο. Το Μπεζεστένι, το ρολόι, ο μητροπολιτικός ναός του Αγ. Αχιλλίου και άλλες απόψεις. Συνολικά ανέρχονται σε 42.
--Η λίθινη πολύτοξη γέφυρα αποτελούσε ανέκαθεν ένα εμβληματικό κτίσμα της πόλης σε μια περιοχή ιδιαίτερης ομορφιάς, γι' αυτό και ήταν η πρώτη επιλογή για τους ζωγράφους και τους φωτογράφους, καθώς το κέντρο της πόλης κατά τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση δεν είχε να επιδείξει κάτι σπουδαίο. Δημοσιεύθηκαν 36 εικόνες της, οι οποιες αποτυπώνουν κάθε σημείο της.
--Οι απόψεις της Κεντρικής πλατείας και των κτιρίων γύρω απ' αυτήν είναι πολλές, 37 και εκφράζουν την ομορφιά της καθώς περιτριγυριζόταν από όμορφα νεοκλασικά κτίσματα, από τα οποία σήμερα δυστυχώς δεν έμεινε κανένα.
--Αρχοντικά. 30 παλιά αρχοντικά της Λάρισας έχουν δημοσιευθεί από τις στήλες της "Ελευθερίας", τα περισσότερα των οποίων δεν υπάρχουν πια και οι μορφές τους είναι αποτυπωμένες σε φωτογραφίες της εποχής. Τα αρχοντικά του Σκαλιώρα, του Στεφάνοβικ, του Αποστολίδη και άλλων, ξαναζούν σήμερα μόνον απεικονιστικά.
--Ναοί. Αρκετές φωτογραφίες ανήκουν σε απόψεις ναών. Προέχει ο μητροπολιτικός ναός του Αγ. Αχιλλίου, αλλά και ο Άγ. Νικόλαος, ο Άγ. Αθανάσιος, οι 40 Μάρτυρες, ο Άγ. Χαράλαμπος. Απ' όλους αυτούς δεν έχει διασωθεί ούτε ένας, έστω για να θυμίζει στους σύγχρονους Λαρισαίους τη μορφή της ναοδομίας του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, εποχή που κατασκευάσθηκαν.
--Δημόσια και στρατιωτικά κτίρια, όπως Τράπεζες, Στρατιωτικό Νοσοκομείο, Σιδηροδρομικοί Σταθμοί, συνοικίες, καθώς και κεντρικοί δρόμοι της πόλης, όπως οι Παπαναστασίου, Κύπρου, Βενιζέλου, Παναγούλη, Κούμα, καθώς και σπάνιες απόψεις από τα Τέμπη, τα Αμπελάκια και τον Αμπελώνα.
Συμπέρασμα: 300 εικόνες, 300 μικρά κομματάκια ενός πάζλ, τα οποία όταν ενωθούν, μπορούν να συνθέσουν την εικόνα της παλιάς Λάρισας, της πόλης όπου εργαζόμαστε, ζούμε και κινούμαστε...
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου (nikapap@hotmail.com)
