Η σημερινή εικόνα ποιοτικά υστερεί και έχει σημαντικές ατέλειες, αλλά έχει την αξία της γιατί είναι πολύ παλιά και σπάνια. Ο φωτογράφος είναι άγνωστος. Στάθηκε στη δεξιά όχθη του Πηνειού, κοντά στην κοίτη του, στην περιοχή των παλαιών Σφαγείων, τα οποία με μια επιμελημένη συντήρηση σήμερα στεγάζουν δημόσιες υπηρεσίες. Έστρεψε τον φακό του δυτικά και αποτύπωσε την παραπήνεια περιοχή μέχρι και τον συνοικισμό Ταμπάκικα (σήμερα Αμπελόκηποι). Παρόμοιες απεικονίσεις κυκλοφόρησαν σε επιστολικά δελτάρια (κάρτες) το βιβλιοχαρτοπωλείο τη Λάρισας του Γεωργίου Βελώνη[1] και ο βολιώτης ζωγράφος και φωτογράφος Στέφανος Στουρνάρας[2]. Μάλιστα με βάση την κάρτα αρ. 234 του Στ. Στουρνάρα ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ[3] αντέγραψε την άποψη αυτή με ορισμένες παρερμηνείες ιδίως όσον αφορά την απόδοση των ατμόμυλων, τις καμινάδες των οποίων εξέλαβε ως μιναρέδες. Ο πίνακας αυτός του Θεόφιλου έχει φώς και ζωηρά χρώματα και βρίσκεται στη συλλογή της Εμπορικής Τράπεζας στη Αθήνα.
Στη φωτογραφία αυτή διακρίνουμε σε πρώτο επίπεδο μια πρόχειρη πέτρινη κατασκευή, η οποία περνάει την όχθη και μπαίνει μερικά μέτρα στην κοίτη του ποταμού. Λεγόταν Σκάλα και απ’ αυτήν ξεκινούσαν βαρκάκια ή περαταριές οι οποίες διεκπεραίωναν τους επισκέπτες στην απέναντι αριστερή όχθη του Πηνειού, η οποία ήταν κατάφυτη. Όταν το 1925 καταστράφηκε από πυρκαγιά το εξοχικό κέντρο Αλκαζάρ που είχε δημιουργήσει ένας πανέξυπνος επιχειρηματίας, ο Ρωμύλος Αβδής, και η πόλη στερήθηκε του ψυχαγωγικού αυτού κέντρου, ο τελευταίος έπειτα από λίγο ανακάλυψε την ομορφιά της περιοχής απέναντι από τα παλιά Σφαγεία και εκεί δημιούργησε τη διάδοχη κατάσταση του Αλκαζάρ. Διαμόρφωσε με πολύ γούστο τον χώρο αυτό, του έδωσε το όνομα «Λούνα Πάρκ» και από το 1926 και μετά αποτέλεσε έναν θαυμάσιο θερινό χώρο αναψυχής για τους αστούς της Λάρισας, πολλοί από τους οποίους διεκπεραιώνονταν απέναντι με τις άμαξες, χρησιμοποιώντας την περαταριά.
Στη φωτογραφία διακρίνονται κοντά στην όχθη γυναικείες φιγούρες, οι οποίες πιθανόν να πλένουν διάφορα ρούχα, χαλιά, βελέντζες και άλλα οικιακά είδη υφαντικής, ενώ μια ποταμόβαρκα πρέπει να ψαρεύει στα ήρεμα νερά του ποταμού. Εκεί κοντά, χωρίς όμως να φαίνεται στη φωτογραφία, ήταν και το γνωστό νταλιάνι, μια ιχθυοπαγίδα από βέργες και μικρές πέτρες που συγκρατούσαν τα περίφημα ψάρια του Πηνειού, τους γουλιανούς.
Πιο μακριά διακρίνονται από αριστερά κατοικίες που αντιστοιχούν στην περιοχή πριν το Δημοτικό Νοσοκομείο. Επίσης δεξιότερα μόλις εντοπίζεται μια καμινάδα που αντιστοιχεί στον ατμόμυλο του Τσιμπούκη. Στη φωτογραφία, ίσως επειδή δεν έχει γίνει καλή εκτύπωση ή ο χρόνος έχει αφήσει έντονα τα σημάδια επάνω της, δεν μπορεί κανείς να διακρίνει με σαφήνεια τα διάφορα κτίρια του λόφου του Φρουρίου αριστερά και της συνοικίας Ταμπάκικα δεξιά.
Η χρονολόγηση της φωτογραφίας είναι δύσκολη και γι’ αυτό δεν επιχειρείται. Πάντως πρέπει να τονίσουμε ότι η Σκάλα είχε ήδη κατασκευασθεί κατά το 1910. Αν την χρονολογούσαμε στη δεκαετία του ’20 νομίζω ότι δεν θα πέφταμε πολύ μακριά.
---------------------------------------------------
[1]. Το συγκεκριμένο βιβλιοχαρτοπωλείο ήταν από τα παλαιότερα της Λάρισας. Κατά τη δεκαετία 1920-1930 κυκλοφόρησε είκοσι πέντε θαυμάσιες χρωμολιθόγραφες κάρτες. Οι περισσότερες περιέχουν απόψεις από διάφορα σημεία της Λάρισας, ενώ μερικές είναι από την περιοχή του Μπαμπά (σήμερα Τέμπη), τα Τρίκαλα και τα Μετέωρα. Τεχνικά η εκτύπωσή τους είναι πολύ καλή με ωραία χρώματα, γι’ αυτό και στο χρηματιστήριο των δημοπρασιών μερικές φθάνουν σε πολύ μεγάλες τιμές. Το κατάστημα του Βελώνη βρισκόταν στην αρχή της οδού Ασκληπιού, απέναντι από το φαρμακείο του Κυλικά.
[2]. Γεννήθηκε στη Ζαγορά το 1867 και φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα όπου είχε δάσκαλο τον Νικηφόρο Λύτρα. Στον Βόλο αγιογράφησε εκκλησιές και φωτογράφιζε. Άνοιξε στούντιο στην αρχή μαζί με τον αδελφό του Παναγιώτη. Από τις αρχές του 20ού αιώνα έστησε μια επιχείρηση παραγωγής ταχυδρομικών δελταρίων τα οποία άφησαν εποχή. Ο γιος του Νίκος έγινε και αυτός ονομαστός φωτογράφος που συνέχισε την οικογενειακή παράδοση.
[3]. Γεννήθηκε στη Βαθειά της Μυτιλήνης γύρω στα 1872 και από το 1897 μέχρι το 1926 δραστηριοποιήθηκε στην περιοχή του Πηλίου. Πέθανε το 1934 στη γενέτειρά του. Έχει φιλοτεχνήσει τέσσερα έργα που έχουν σχέση με τη Λάρισα. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Ο ζωγράφος Θεόφιλος στις Μηλιές το Πηλίου. Νέα άγνωστα έργα του, Λάρισα(2012) σελ. 45-50.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
nikapap@hotmail.com
