Πρόκειται για εκατό περίπου φωτογραφίες οι οποίες επιλέχθηκαν από την πλούσια συλλογή επιστολικών δελταρίων (carte postal) της Λάρισας και της περιοχής της που είχε συγκεντρώσει όσο ζούσε ο συλλέκτης. Αναπαραγωγή τους σε μεγάλο μέγεθος, για πιο ευκρινή μελέτη τους, θα εκτίθεται μέχρι τον Αύγουστο στη Δημοτική Πινακοθήκη. Η επιλογή έγινε από τα μέλη της Φωτοθήκης Λάρισας του Ομίλου Φίλων της Θεσσαλικής Ιστορίας, η οποία ως γνωστόν ασχολείται με την αναζήτηση, τον εντοπισμό, την ταυτοποίηση και την τεκμηρίωση παλαιών φωτογραφιών της πόλης μας.
Μία από τις φωτογραφίες αυτές είναι και η δημοσιευόμενη σήμερα, η οποία μάλιστα κόσμησε και το εξώφυλλο λευκώματος 80 σελίδων που εκδόθηκε μαζί με την έκθεση, έπειτα από χορηγία της ΔΕΥΑΛ, και περιλαμβάνει τις περισσότερες από τις φωτογραφίες της (66 συνολικά). Στη συγκεκριμένη σπάνια εικόνα ο φωτογράφος στάθηκε στην αρχή του ανηφορικού δρόμου που οδηγούσε προς τον Λόφο της Ακροπόλεως και έστρεψε τον φακό του ώστε να συμπεριλάβει την οδό Παπαναστασίου μέχρι την πλατεία Θέμιδος (Κεντρική πλατεία).Ο δρόμος αυτός ήταν γνωστός μέχρι το 1935 περίπου πολύ εύστοχα ως οδός Ακροπόλεως[1], αφού οδηγούσε στην αρχαία Ακρόπολη της Λάρισας. Στη φωτογραφία διασταυρώνεται με την οδό Βενιζέλου, η οποία και αυτή είχε άλλη ονομασία την εποχή εκείνη (Μακεδονίας).
Ο δρόμος εμφανίζει μια ασυνήθιστη κίνηση κυρίως σε πεζούς. Μαθητές με πηλίκια, αστοί καλοντυμένοι με καπέλα μπαγιασόν ή ρεπούμπλικες και μπαστουνάκι και μικρά αγόρια. Κυριαρχεί ο ανδρικός πληθυσμός. Από οχήματα διακρίνονται ένα κάρο, μια άμαξα και ποδήλατα. Υπαίθριοι μετακινούμενοι πραματευτές έχουν καταλάβει τα πεζοδρόμια, όπου έχουν απλωμένα τα εμπορεύματά τους. Ακόμα και κοντά στα ρείθρα των δρόμων έχουν σταθμεύσει οι πλανόδιοι πωλητές για την αναζήτηση πελατείας.
Αριστερά στη φωτογραφία, στη γωνία προς την άνοδο στο Φρούριο στεγαζόταν για ένα διάστημα το Φαρμακείο του Ηρακλή Καραθάνου, πατέρα του επίσης φαρμακοποιού και μετέπειτα δημάρχου της Λάρισας Δημητρίου Καραθάνου[2]. Το φαρμακείο είχε πρόσοψη προς την οδό Μακεδονίας. Μεταπολεμικά στη θέση αυτή γνωρίσαμε το ζαχαροπλαστείο του Έξαρχου, περίφημο για τα σιροπιαστά γλυκά του. Το κατάστημα αυτό αναγκάσθηκε να αλλάξει θέση όταν άρχισαν οι κατεδαφίσεις για την αποκάλυψη του Αρχαίου Θεάτρου.
Στην απέναντι γωνία μόλις διακρίνονται, πίσω από τις φυλλωσιές κάποιου δένδρου και το σιδερένιο πλέγμα μιας κολώνας του ηλεκτρικού, ανοικτές πόρτες και μέρος μιας βιτρίνας από το πρώτο ισόγειο κατάστημα του Ιωάννου Αλεξάνδρου, το περίφημο "Λούβρ". Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 ο Αλεξάνδρου μετέφερε το κατάστημά του στο ισόγειο του ιδιόκτητου τριώροφου κτίσματος που έκτισε την περίοδο εκείνη και το οποίο διατηρείται μέχρι σήμερα απέναντι από το κοίλον του Αρχαίου Θεάτρου. Το παλιό κτίριο στη γωνία κατεδαφίσθηκε και στη θέση του κατασκευάσθηκε ένα διώροφο οίκημα νεοκλασικού ρυθμού, το οποίο στέγασε για μικρό χρονικό διάστημα την Τράπεζα Λαρίσης[3], τα εγκαίνια της οποίας έγιναν στις 31 Αυγούστου 1926.
Απέναντι από το κατάστημα Αλεξάνδρου διακρίνεται ένα άλλο ισόγειο κατάστημα το οποίο φέρει πάνω από το στέγαστρο την επιγραφή "Παντοπωλείον". Διέθετε και στις δύο όψεις του τέσσερα όμορφα και ψηλά τοξωτά ανοίγματα και στέγαζε το κατάστημα αποικιακών ειδών και τροφίμων του Ιωάννη Ξεφτέρη. Ήταν ένα από τα μεγαλύτερα και ξακουστότερα μπακάλικα της πόλης με μεγάλη πελατεία, αλλά και σπουδαίο ανταγωνισμό από άλλα κοντινά μπακάλικα που υπήρχαν στην Απόλλωνος και την Ηφαίστου. Επί της οδού Ακροπόλεως και δίπλα από το Παντοπωλείο του Ξεφτέρη απεικονίζεται η πρόσοψη του φημισμένου ζαχαροπλαστείου «Κυβέλεια» των αδελφών Βρεττόπουλου, το οποίο την εποχή εκείνη συγκέντρωνε μεγάλη πελατεία και οι τούρτες του με τα γλυπτά ζαχαρωτά ήταν περιζήτητες.
Η άλλη γωνία δεν έχει αποτυπωθεί στη φωτογραφία, Απλώς απεικονίζεται κάποιος πλανόδιος έμπορος να κάθεται …αραχτός στο πεζοδρόμιο και να πουλάει υφαντά, τα οποία έχει τοποθετήσει πάνω σε καροτσάκι με τροχούς στο κράσπεδο του δρόμου.
Η ακριβής χρονολόγησή της φωτογραφίας δεν είναι γνωστή. Θα στηριχθεί κυρίως στην απουσία του κτηρίου της Τράπεζας Λαρίσης, το οποίο δεν είχε ακόμα κτισθεί όταν έγινε η λήψη της. Κατά προσέγγιση μπορεί να τοποθετηθεί λίγα χρόνια πριν το 1926 που έγιναν τα εγκαίνια της Τράπεζας. Εκδότες της κάρτας είναι οι αδελφοί Παπακωνσταντίνου, όπως αναγράφεται στην οπίσθια επιφάνεια της κάρτας, οι οποίοι διατηρούσαν κατάστημα με χαρτικά, βιβλία και κάρτες στη Θεσσαλονίκη, ενώ διέθεταν και υποκατάστημα στη Λάρισα.
--------------------------------------------------------
[1]. Οι μετονομασίες των οδών στην Ελλάδα και ειδικά στη Λάρισα ήταν μέχρι πριν μερικές δεκαετίες πολύ συχνό φαινόμενο. Η συγκεκριμένη οδός Ακροπόλεως προπολεμικά μετονομάσθηκε σε Βασιλίσσης Σοφίας και μετά τη μεταπολίτευση πήρε τη σημερινή ονομασία Παπαναστασίου.
[2]. Το πρώτο φαρμακείο του Ηρακλή Καραθάνου αρχικά ήταν σε άλλη θέση εκεί κοντά, στη σημερινή οδό Ύδρας, ένα μικρό σε μήκος δρομάκι το οποίο συνδέει την σημερινή Παπαναστασίου με την οδό Απόλλωνος. Ο Δημήτριος (Μήτσος) Καραθάνος διαδέχθηκε τον πατέρα του στην επιστημονική του καριέρα και μεταπολεμικά μετακόμισε το φαρμακείο σε ιδιόκτητο κατάστημα επί της Βασιλίσσης Σοφίας (Παπαναστασίου). Στις δημοτικές εκλογές του Μαΐου του 1951, υποστηριζόμενος από το κόμμα της ΕΠΕΚ, που είχε ιδρύσει ο Νικόλαος Πλαστήρας, εκλέχθηκε δήμαρχος Λαρίσης, αλλά δεν κατόρθωσε να ολοκληρώσει τη θητεία του και το 1954 πέθανε από καρδιακό επεισόδιο.
[3]. Το 1932, κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, επηρεάσθηκε και η οικονομία της χώρας μας. Οι πολλές μικρές επαρχιακές Τράπεζες που υπήρχαν δεν μπόρεσαν να αντισταθούν στην κρίση. Στην πόλη μας, μεταξύ των άλλων πτώχευσε και η Τράπεζα Λαρίσης. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η Τράπεζα Λαρίσης, εφ. "Ελευθερία", φύλλο της 28ης Οκτωβρίου 2015.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
