Περιηγήθηκε την Αίγυπτο, την Τουρκία και ολοκλήρωσε το οδοιπορικό του με την Ελλάδα, η οποία είχε μόλις τρεις περίπου δεκαετίες ελεύθερου βίου και η έκτασή της προς βορράν έφθανε μέχρι τον Δομοκό. Όπως ήταν τότε η συνήθεια, ολοκληρώνοντας το ταξίδι του ο Lapeyre κατέγραψε τις εντυπώσεις του σε ένα λεπτομερές οδοιπορικό που είχε τον τίτλο: Journal d‘ un voyageur en Egypt, en Grece et en Turquie [Το ημερολόγιο ενός ταξιδιώτη στην Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Τουρκία].
Το 1851 στην εβδομαδιαία εφημερίδα των Παρισίων L’ Illustration Journal Universel[1], δημοσιεύθηκε ένα μέρος των εντυπώσεών του που έχει σχέση με την περιοχή μας, με τίτλο: «Larisse, le mont Olymp, le mont Ossa. Aly Tchucca, Histoire d’ un chef de Brigands» [Λάρισα, Όλυμπος, Όσσα. Ο Αλή Τσούκα, η ιστορία ενός λήσταρχου]. Το κείμενο είναι εμπλουτισμένο και με τέσσερα χαρακτικά, εκ των οποίων τα τρία αφορούν απόψεις της Λάρισας, ενώ το τέταρτο είναι μια απεικόνιση του λήσταρχου Αλή Τσούκα.
Από το κείμενο αυτό απομονώσαμε τις εντυπώσεις του Lapeyre που έχουν σχέση με τη Λάρισα. Είναι γενικές, κυρίως ιστορικές και μάλιστα οι περισσότερες λανθασμένες, γι' αυτό και αναφέρονται ελάχιστες. Ερχόμενος από τη Μακεδονία, πέρασε από τη γραφική Κοιλάδα των Τεμπών και στάθμευσε στο χάνι που υπήρχε δίπλα από τον τεκέ του Χασάν Μπαμπά. Η μετάφραση είναι της Χριστίνας Polese.
"Αφήσαμε τα τελευταία άλση της κοιλάδας των Τεμπών. Βαδίζαμε πάνω σε μια γη αμμώδη και πετρώδη, πολύ κουραστική για τα άλογα. Οι δρόμοι γίνονταν άσχημοι, όμως το τοπίο δεν έχανε τίποτε από το επιβλητικό του μεγαλείο. Τεράστια βουνά περιέσφιγγαν τον ορίζοντά μας. Διακρίναμε ήδη τις στρογγυλεμένες κορυφές του Ολύμπου και ένα μικρό ύψωμα[2) στο οποίο σκαρφαλώσαμε με καλπασμό, μας επέτρεψε να θαυμάσουμε την απέραντη και καταπράσινη πεδιάδα της Λάρισας. Ποτέ δεν προσφέρθηκε στα μάτια μας παρόμοιο θέαμα. Η πόλη του Αχιλλέα[3], βυθισμένη στην πρωινή ομίχλη, εμφανιζόταν στο βάθος μακριά με το φωτοστέφανο των μεγάλων αναμνήσεων, που η ιστορία και η ποίηση κάνουν να ακτινοβολούν ζηλευτά πάνω από το όνομά της.
Η Λάρισα, νάτη μπροστά μας! Ο Πηνειός, σήμερα Σαλαμπριά, ο μυθολογικός πατέρας της Δάφνης, κυλούσε μπροστά στα πόδια της πόλης σαν ασημένια κορδέλα, τα νερά του που φωτίζονταν από τις πρώτες ακτίνες του ήλιου. Είναι τα νερά πλάι στα οποία ο Απόλλων σταμάτησε νικημένος κατά την ερωτική του καταδίωξη και τα οποία πότισαν τα καλάμια από τα οποία ο θεός Πάνας κατασκεύασε τη φλογέρα του. Οι ψηλόλιγνοι κώνοι των μιναρέδων διέγραφαν αόριστα, μέσα στο γαλάζιο του ουρανού τη λυγερή και κομψή σιλουέτα τους! Στα δεξιά ο μεγαλοπρεπής Όλυμπος ύψωνε πάνω από την πεδιάδα τις περήφανες κορυφές του, ορφανές σήμερα από τους θεούς τους. Στο βάθος του πίνακα, ανάμεσα στη Θεσσαλία και την αρχαία Ήπειρο, αναδύονταν η μακριά οροσειρά της Πίνδου, της οποίας η ηχώ αδυνατεί να επαναλάβει τα άσματα του Απόλλωνα και των Μουσών, των αλλοτινών ιερών φιλοξενουμένων της. Η εντύπωση του μεγαλειώδους και όμορφου αυτού τοπίου μας συνεπήρε με κυριαρχική δύναμη, δανεισμένη από τη συγκίνηση των αναμνήσεων".
Σε άλλο πάλι σημείο ο Lapeyre γράφει: "Η Λάρισα είναι μια άσχημη πόλη με δρόμους βρώμικους και γεμάτους στροφές. Μπήκαμε στην πόλη από ένα προάστιο, όπου μας περίμενε ένα παράξενο θέαμα. Κάπου εκατό νέγρες συγκεντρωμένες σε μια μεγάλη πλατεία, κάτω από τον καυτό ήλιο, επιδίδονταν σε απίστευτα παιχνίδια. Άλλες πέφτοντας μπρούμυτα, περπατούσαν με τα γόνατα και έσκαβαν το χώμα με τα δόντια τους. Κάποιες άλλες μωλώπιζαν τη ράχη τους κτυπώντας τη με ραβδί. Ενώ τέλος κάποιες άλλες έκαναν κύκλο και γύριζαν γύρω-γύρω, μέχρι να πέσουν κάτω από την εξάντληση. Τότε γριές νέγρες μέγαιρες μαστίγωναν τις χορεύτριες, οι οποίες μόλις συνέρχονταν άρχιζαν ξανά την ίδια άσκηση με ξέφρενο ρυθμό. Κάποιοι μας είπαν ότι ο νέγρικος πληθυσμός της Λάρισας είχε τη συνήθεια να συγκεντρώνεται κάθε Παρασκευή, προκειμένου να επιδοθεί σ’ αυτή τη φανταστική διασκέδαση, στην οποία πιστέψαμε πως διακρίναμε πρωτίστως ένα δείγμα μακάβριου χορού.
Η Λάρισα, το σημερινό Γενί Σεχίρ, δεν παρουσιάζει κανένα αξιοσημείωτο μνημείο. Μάταια αναζητήσαμε κάποιο ερείπιο που να μας μιλάει για την αλλοτινή ζωή της. Ένα όνομα, μόνον ένα όνομα! Να τι απέμεινε από την πόλη του Αχιλλέα. Όμως τα ενθύμια με τα οποία επιβραβεύθηκε το πνεύμα σβήνουν πιο δύσκολα από τα πέτρινα μνημεία. Γι’ αυτό οι ενθυμήσεις δεν μας έλειψαν. Εξάλλου κάθε φορά που αισθανόμαστε να μας βαραίνει υπερβολικά η φθηνή πραγματικότητα, δεν έχουμε παρά να ανοίξουμε τα παράθυρά μας και να κοιτάξουμε, πέρα μακριά τον Όλυμπο κι’ εδώ κοντά τον Πηνειό, δυο μνημεία άφθαρτα, των οποίων η παρουσία βοηθούσε μοναδικά τις περιπλανήσεις τη σκέψης μας μέσα στις υπέροχες παραδόσεις, όπου ο μύθος μπερδεύεται τόσο ποιητικά με την ιστορία".
Το σημερινό χαρακτικό απεικονίζει κάποιον δρόμο της Λάρισας και στο βάθος διακρίνεται ένα τζαμί της πόλης με τρούλο και τον μιναρέ του. Δεν έχει ταυτισθεί ποιο τζαμί είναι. Γνωρίζουμε όμως ότι κατά την ύστερη τουρκοκρατία στη Λάρισα υπήρχαν μόνον δύο τζαμιά με τρούλο, του Χασάν μπέη κοντά στη γέφυρα και του Ομέρ μπέη, κοντά στη σημερινή οδό Γαριβάλδη. Μορφολογικά όμως δεν μοιάζει με κανένα από τα δύο.
---------------------------------------------------
[1]. L’ Illustration Journal Universel, Παρίσι, τεύχος 459, της 13ης Δεκεμβρίου 1851, σελ. 375-379.
[2]. Είναι το ύψωμα στην περιοχή του Μακρυχωρίου καθώς έρχεται κάποιος από τα Τέμπη στη Λάρισα. Πραγματικά ο οδοιπόρος καθώς εγγίζει στο ψηλότερο σημείο του λόφου, εκεί ακριβώς όπου σήμερα τα αυτοκίνητα εκτρέπονται από την εθνική οδό, έχει μια απέραντη θέα σε όλη την πεδιάδα της Κεντρικής Θεσσαλίας.
[3]. Εδώ ο Γάλλος περιηγητής συγχέει τη Λάρισα με την αρχαία Φάρσαλο, η οποία ήταν η πόλη του Αχιλλέα. Την ίδια πληροφορία επαναλαμβάνει στο κείμενο αρκετές φορές.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
