Αρραβώνες, γάμοι, προικοσύμφωνα, διαθήκες κ.λπ. συντάσσονταν στη Μητρόπολη και ρύθμιζαν τις σχέσεις των χριστιανών. Όλα αυτά καταχωρίζονταν σε ένα βιβλίο, στον κώδικα της Μητρόπολης, ο οποίος περιλαμβάνει έγγραφα της περιόδου 1647-1868 και σώζει πολλά στοιχεία της κοινωνικής ζωής της πόλης, αξιόλογα στοιχεία της ιστορίας της Μητρόπολης της Λάρισας και των πολλών επισκοπών της, για την προαναφερόμενη περίοδο. Ο κώδικας αυτός, ως γνωστόν, σώζεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη και έχει εκδοθεί πριν από μερικά χρόνια.
Μελετώντας το περιεχόμενό του διαπιστώνουμε ότι, εκτός από τις εκλογές επισκόπων, περιλαμβάνει και πολλά θέματα οικογενειακού Δικαίου. Μεταξύ αυτών και αρκετά διαζύγια. Όπως βλέπουμε, τα διαζύγια δεν είναι κοινωνικό πρόβλημα μόνο της σύγχρονης κοινωνίας, αλλά έχουν και αυτά την ιστορία τους.
Ένα από τα διαζύγια του κώδικά μας θα παρουσιασθεί στο παρόν άρθρο. Πρόκειται για το διαζύγιο μιας Λαρισαίας, το οποίο εκδόθηκε λόγω εγκατάλειψης της συζύγου από τον άνδρα της. Η Μαρία, κόρη του Στέργιου Αμπατζή – Αγραφιώτη, είχε παντρευτεί τον Αδάμ, γιο του Δήμου Λαρισαίου, ο οποίος επαγγελλόταν τον γούναρη. Ο άντρας της πήγε «εις την αλλοδαπή», όπου, «οκτώ έτη διατρίψαντα», δεν της έστειλε ούτε μία επιστολή και ούτε κάποια οικονομική βοήθεια για να αντιμετωπίσει τα αναγκαία της καθημερινής ζωής της. Επειδή, λοιπόν, δεν έδωσε κανένα σημείο ζωής (καταφρονήσας δε ταύτης εις το παντελές), αποφάσισε να ζητήσει διαζύγιο για να προχωρήσει, προφανώς, σε δεύτερο γάμο.
Αρχικά η Μαρία Αγραφιώτη προσέφυγε στον τοπικό μουσουλμάνο ιεροδίκη, με πολλούς μάρτυρες, οι οποίοι διαβεβαίωσαν ότι ο σύζυγός της ήταν εντελώς αδιάφορος και δεν νοιάστηκε ποτέ γι’ αυτήν. Ο ιεροδίκης εξέδωσε ένα ειδικό χοτζέτι «της βασιλικής κρίσεως», δηλαδή της οθωμανικής διοίκησης, με το οποίο λύθηκε ο γάμος της. Όμως, για τους χριστιανούς, το διαζύγιο ίσχυε μόνο όταν εκδιδόταν από τη Μητρόπολη, η οποία θα έδινε την άδεια για την τέλεση δεύτερου γάμου. Έτσι, λοιπόν, η Μαρία Αγραφιώτη κατέφυγε στη Μητρόπολη, όπου εξέθεσε επίσης το πρόβλημά της, εκδόθηκε το σχετικό διαζύγιο και της δόθηκε η άδεια να κάνει δεύτερον γάμο (ετέρω ανδρί συναφθήναι).
Το διαζύγιο εκδόθηκε στις 29 Μαΐου 1728 (αψκη΄) και επικυρώθηκε από τον μητροπολίτη της Λάρισας Γαβριήλ. Πρόκειται για τον Γαβριήλ Α΄, ο οποίος εκλέχθηκε το 1722 και παρέμεινε στον μητροπολιτικό θρόνο της Λάρισας μέχρι της 11.7.1733, οπότε απεβίωσε.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Δημήτριος Γ. Καλούσιος, Ο Κώδικας της Μητροπόλεως Λαρίσης. ΕΒΕ 1472: 1647-1868, έκδοση του «Θεσσαλικού Ημερολογίου», Λάρισα 2009.
Από τη Μαρία Βουβούση*
* Η Μαρία Βουβούση είναι φιλόλογος, Msc: Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Τουρισμού και Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Μsc: Επιστήμες της Εκπαίδευσης και της Διά Βίου Μάθησης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
