Η προτίμηση σ' αυτούς τους χώρους οφείλεται στο γεγονός ότι ήταν δημοφιλείς, πολυσύχναστοι και επομένως οι φωτογραφικές αποτυπώσεις τους πιο ελκυστικές για τον αγοραστή. Σπάνια εκτυπώνονταν φωτογραφίες από τους δύο σιδηροδρομικούς σταθμούς (τον Διεθνή και τον Θεσσαλικό) ή άλλα σημεία της πόλεως.
Στις φωτογραφίες εκείνες που απεικονίζουν απόψεις του Λόφου της Ακροπόλεως παρατηρούμε ότι στην δυτική πλευρά του δέσποζαν δύο ψηλά κτίσματα, ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Αχιλλίου και ένα τριώροφο κτίριο, ο τελευταίος όροφος του οποίου αρχικά εξείχε πάνω από τη στέγη του παλιού ναού (βασιλική του Καλλιάρχη) και μετά το 1907, όταν στη θέση της βασιλικής εγκαινιάσθηκε ο προπολεμικός ναός αναγεννησιακού ρυθμού, συναγωνιζόταν σε ύψος τα δύο κωδωνοστάσιά του. Το κτίριο αυτό ήταν γνωστό σαν κατοικία της οικογένειας Ιωάννη Βελλίδη. Βρισκόταν ακριβώς απέναντι από τη νότια πλευρά του ναού, σε μια σειρά με άλλα χαμηλότερα κτίσματα. Το σπίτι αυτό κτίσθηκε λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Λάρισας από τους Τούρκους και πάντως μετά το 1884[1].
Ο ιδιοκτήτης του Ιωάννης Βελλίδης ήταν ένας πλούσιος γαιοκτήμονας της Λάρισας, με ενδιαφέρουσα αλλά σύντομη κοινωνική και πολιτική δραστηριότητα. Στα μέσα της δεκαετίας του 1880 ο Βελλίδης δαπάνησε ένα σεβαστό ποσόν για να ανοικοδομήσει το αρχοντικό του σε περίοπτη θέση πάνω στο λόφο, δίπλα από τον μητροπολιτικό ναό. Δυστυχώς όμως ο ιδιοκτήτης του λίγο μετά την ολοκλήρωση της οικοδομής είχε τραγικό τέλος. Τον Απρίλιο του 1890 για άγνωστους λόγους έπεσε στα νερά του διπλανού Πηνειού και αυτοκτόνησε. Το πτώμα του βρέθηκε λίγες μέρες αργότερα στην τοποθεσία Ορμάν Τσιφλίκ (το σημερινό Δασοχώρι) και ενταφιάσθηκε στο νεκροταφείο της συνοικίας του Αγίου Χαραλάμπους (Πέρα μαχαλά), το οποίο βρισκόταν αμέσως αριστερά από την έξοδο της γέφυρας του Πηνειού, στον δρόμο που οδηγούσε στον Τύρναβο[2]. Τρεις ημέρες μετά την κηδεία του Ιωάννη Βελλίδη, η σύζυγός του Ελένη δεν μπόρεσε να αντέξει τον άδικο χαμό του και τον ακολούθησε και εκείνη στον τάφο, δίπλα του[3]. Μετά τον θάνατο του ζεύγους Βελλίδη η κατοικία περιήλθε κληρονομικά στη δικαιοδοσία των δύο παιδιών τους.
Το αρχοντικό είχε προσανατολισμό βόρειο και η πρόσοψή του κοιτούσε τη νότια πλευρά του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Αχιλλίου. Σε όλο το ύψος της η πρόσοψη παρουσίαζε στο κέντρο μια υποχώρηση, στο ισόγειο της οποίας βρισκόταν η κεντρική είσοδος. Αρχιτεκτονικά η κατοικία ακολουθούσε το ρεύμα της εποχής, τον νεοκλασικισμό, ήπια στοιχεία του οποίου ήταν εμφανή σε όλες τις όψεις του κτιρίου. Προτεταμένο γείσο και συμπαγές στηθαίο περιέτρεχε τη σκεπή του κτιρίου, η οποία ήταν καλυμμένη με κεραμίδια. Στη βόρεια πλευρά της σκεπής υπήρχε σαν επιστέγασμα, μικρό, τετράγωνο, κομψό υπερώο με απέραντη θέα τόσο στην πόλη, όσο και στον απέραντο κάμπο μέχρι τον Όλυμπο και τον Κίσσαβο.
Στους ευρύχωρους εσωτερικούς χώρους του επάνω ορόφου η οικογένεια Βελλίδη φιλοξενούσε πολύ τακτικά κοσμικές συγκεντρώσεις φίλων και γνωστών, οι οποίες κατά τον Γιώργο Ζιαζιά, άφησαν εποχή. Δυτικά του αρχοντικού αυτού και στην ίδια περίπου οικοδομική γραμμή βρισκόταν η διώροφη κατοικία της οικογένειας Δημητρίου Αλέκου, που τον συναντήσαμε το 1858 ως εκκλησιαστικό επίτροπο στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αχιλλίου[4].
Ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Αχιλλίου βρίσκεται ακριβώς βόρεια της κατοικίας του Βελλίδη. Ανάμεσά τους μεσολαβούσε ο κεντρικός δρόμος που οδηγούσε στο προαύλιο του ναού. Για τον μητροπολιτικό ναό αναφερθήκαμε παλαιότερα[5]. Απλώς στην συγκεκριμένη φωτογραφία φαίνεται καθαρά ο αρχιτεκτονικός ρυθμός του, που ήταν σταυρεπίστεγη βασιλική με τρούλο. Δηλαδή στέγη σε σχήμα σταυρού και στο κέντρο του σταυρού ανυψώνεται ο επιβλητικός τρούλος.
Η ζωή των επιβλητικών αυτών κτιρίων υπήρξε σχετικά σύντομη. Ο καταστρεπτικός σεισμός της 1ης Μαρτίου 1941 και οι επακολουθήσαντες μετά από λίγες ημέρες βομβαρδισμοί των ιταλικών και γερμανικών αεροπλάνων επέφεραν στα κτίρια σοβαρές και ανεπανόρθωτες ζημιές, οι οποίες τα κατέστησαν ερείπια. Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια κατεδαφίσθηκαν και τα δύο. Η θέση δε που καταλάμβανε το αρχοντικό του Βελλίδη και τα διπλανά μ’ αυτό κτίρια χρησιμοποιήθηκε μεταπολεμικά για την ανέγερση του σημερινού μεγαλοπρεπούς ναού του Αγίου Αχιλλίου.
Στη φωτογραφία που συνοδεύει το κείμενο βλέπουμε την περιοχή όπου βρισκόταν ο μητροπολιτικός ναός και το αρχοντικό της οικογένειας Βελλίδη. Η λήψη του έγινε το 1929 από αεροπλάνο. Το αρχοντικό είναι το ψηλό τριώροφο κτίριο αριστερά. Δυτικά του διακρίνεται η κατοικία Αλέκου και δεξιά ο προπολεμικός ναός του πολιούχου μας Αγίου Αχιλλίου.
[1]. Όταν το 1884 φωτογράφισε την περιοχή αυτή ο φωτογράφος από την Αδριανούπολη Δημήτριος Μιχαηλίδης, το σπίτι του Ιω. Βελλίδη δεν είχε ακόμα κατασκευασθεί.
[2]. Εφ. Σάλπιγξ, Λάρισα, φύλλο της 11ης Απριλίου 1890.
[3]. Εφ. Σάλπιγξ, Λάρισα, φύλλο της 17ης Απριλίου 1890.
[4]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Αργυρός δίσκος του 1858 στον ιερό ναό του Αγίου Αχιλλίου, εφ. "Ελευθερία", φύλλο της 7ης Μαΐου 2014.
[5]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Ο προπολεμικός ναός του Αγίου Αχιλλίου, εφ. "Ελευθερία", ένθετο "Πολιτισμός", φύλλο της 29ης Ιανουαρίου 2006.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
