Η εκτύπωση έγινε στο περίφημο χαρτοπωλείο-τυπογραφείο των Αθανασίου Πάλλη και Γεωργίου Κοτζιά της Αθήνας. Μάλιστα οι ίδιοι εκτύπωσαν και άλλα τρία επιστολικά δελτάρια από την ίδια πλημμύρα, αλλά από διαφορετική πλευράς λήψεως. Από την ίδια πλημμύρα κυκλοφόρησε και ο Λαρισαίος χαρτοπώλης-τυπογράφος Γεώργιος Βελώνης δύο ωραιότατα επιστολικά δελτάρια χρωμολιθόγραφα.
Ο Αθανάσιος Πάλλης ίδρυσε το 1870 χαρτοπωλείο και τυπογραφείο με τη επωνυμία «Πάλλης» στην οδό Ερμού στο κέντρο της Αθήνας. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1880, ο Αθανάσιος Πάλλης προχώρησε σε συνεργασία με τον Γεώργιο Κοτζιά και η εταιρεία μετονομάσθηκε σε «Πάλλης και Κοτζιάς», μια συνεργασία η οποία διήρκησε έως το 1925. Από την συνεργασία αυτή παρέμεινε μέχρι σήμερα και θα παραμένει για πάντα μια μεγάλη σειρά επιστολικών δελταρίων (cart postal) απ’ όλη την Ελλάδα. Ειδικά από την Λάρισα οι κάρτες αυτές είναι αρκετές και το κυριότερο, από τις παλαιότερες που υπάρχουν. Έχουν απεικονίσει περιοχές και κτίσματα της πόλεώς μας από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και το 1915 περίπου. Από το 1925 η εταιρεία «Πάλλης» πέρασε και πάλι αποκλειστικά στα χέρια του Αθανασίου Πάλλη και των απογόνων του μέχρι το 2007, οπότε και έκλεισε οριστικά.
Οι συχνές πλημμύρες αποτέλεσαν για την Λάρισα ένα από τα καταστροφικότερα φαινόμενα στην ιστορία της. Σημειώνονταν συνήθως κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Έπειτα από μεγάλες βροχοπτώσεις στη Δυτική Θεσσαλία, εισέρχονταν στην κοίτη του Πηνειού από τους παραποτάμους του τεράστιες ποσότητες νερού. Όταν έφθανε στη Λάρισα ο ποταμός υπερχείλιζε και τα νερά του κατέκλυζαν τα χαμηλότερα σημεία της πόλεως (συνοικίες Ταμπάκικα και Πέρα Μαχαλά) και πολλές καλλιεργημένες εκτάσεις, με τεράστιες καταστροφές. Μάλιστα μερικές φορές καταγράφονταν και αρκετά ανθρώπινα θύματα[1].
Όπως αναφέρθηκε, η εταιρεία Πάλλης-Κοτζιάς κυκλοφόρησε τέσσερα επιστολικά δελτάρια από την πλημμύρα που έπληξε την Λάρισα το 1903, με λήψεις από διαφορετικές πλευρές, οι οποίες έχουν ως επίκεντρο την μεγάλη λίθινη γέφυρα. Η δημοσιευόμενη σήμερα φωτογραφία έχει ληφθεί από τον προαύλιο χώρο του τεμένους του Χασάν μπέη, το οποίο βρισκόταν στη δεξιά όχθη του Πηνειού, αριστερά της εισόδου στην γέφυρα. Τα νερά έχουν φθάσει σε πολύ ψηλό σημείο, έχουν σχεδόν καλυφθεί οι καμάρες της γέφυρας και στο οδόστρωμα διαβάτες και περίεργοι άνδρες κοντοστέκονται, στηρίζονται στα στηθαία και παρακολουθούν την ροή του νερού και την έκταση της πλημμύρας. Στην είσοδο της γέφυρας δύο μαρμάρινες κατασκευές, από μία σε κάθε πλευρά, χρησιμεύουν ως στηρίγματα βαριάς αλυσίδας, η οποία κλείνει την διέλευση τροχοφόρων μέσω της γέφυρας τις βραδινές ώρες. Τα στηθαία είναι τα ξύλινα που είχαν κατασκευασθεί το 1886 από το μηχανικό του ελληνικού στρατού και διατηρήθηκαν μέχρι το 1907-1908, οπότε αντικαταστάθηκαν από τα μεταλλικά, τα οποία καταστράφηκαν στις ανατινάξεις της γέφυρας κατά την διάρκεια της κατοχής.
Πίσω από τη γέφυρα αριστερά διακρίνεται ένα πολύ μικρό τμήμα του άλσους Αλκαζάρ και μέσα στην κοίτη του Πηνειού μόλις γίνονται ορατά τα υψηλότερα σημεία από το νησάκι, μια μικρή λωρίδα γης η οποία δίχαζε την κοίτη του ποταμού σε μικρή απόσταση στο ύψος της εκκλησίας του Αγίου Αχιλλίου. Το νησάκι από τα προπολεμικά ακόμα χρόνια έπαψε να υπάρχει. Δεξιά έχει ήδη διαμορφωθεί πρόχειρα η παρόχθια οδός και έχει κατασκευασθεί ο αναλληματικός τοίχος, ο οποίος συγκρατεί τα πρανή του λόφου και συγκροτεί τον αύλειο χώρο δυτικά της εισόδου του μητροπολιτικού ναού.
Στο βάθος διαγράφεται έντονα η έκταση της πλημμύρας σε τεράστιες καλλιεργημένες περιοχές, η οποία φθάνει μέχρι και τις παρυφές της συνοικίας Ταμπάκικα. Από την συνοικία αυτή διακρίνονται δύο κτίσματα. Το ένα είναι παρόχθιο. Ανήκε στον Γεώργιο Κατσαούνη και ο κόσμος το γνώριζε σαν «Κήπος Κατσαούνη». Στις αρχές του 20ου αιώνα ο Κατσαούνης είχε ιδρύσει στη μεγάλη ιδιόκτητη έκταση που διέθετε κοντά στο ποτάμι, ένα από τα πρώτα παγοποιεία της Λάρισας, το οποίο σταμάτησε τη λειτουργία του το 1925. Αργότερα ένας έξυπνος επιχειρηματίας ονόματι Θεοδώρου εκμεταλλεύθηκε την ειδυλλιακή αυτή θέση και το 1928 λειτούργησε ένα βραχύβιο θερινό εξοχικό κέντρο[2]. Το άλλο κτίσμα εντοπίζεται στο κέντρο της συνοικίας Ταμπάκικα και είναι ο ενοριακός ναός της Ζωοδόχου Πηγής, η Παναγία για τον καθημερινό Λαρισαίο. Διακρίνεται μέρος της δυτικής πλευράς του μαζί με το μικρό και κομψό καμπαναριό που είχε στη στέγη του. Ως γνωστόν είχε αρχίσει να κατασκευάζεται το 1880 και διατηρήθηκε μέχρι τον σεισμό του 1941 όπου έπαθε σοβαρές καταστροφές. Όμως επισκευάσθηκε και διατηρήθηκε εν λειτουργία μέχρι πριν μερικά χρόνια που κτίστηκε ο σημερινός μεγαλοπρεπής ναός.
----------------------------------------
[1]. Παλιούγκας Θεόδωρος. Η Λάρισα κατά την Τουρκοκρατία (1423-1881), τόμ. Β΄, Κατερίνη, (2007) σελ. 675.
[2]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Δύο παραπήνεια εξοχικά κέντρα, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 26ης Απριλίου 2017.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
