Το 1875 εγγράφθηκε στη Φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών απ’ όπου απεφοίτησε το 1881 με τον τίτλο του διδάκτορα της Φιλοσοφίας. Στις 25 Μαρτίου 1882 διορίσθηκε καθηγητής στο νεοσυσταθέν Γυμνάσιο της Λάρισας [3], ενώ παράλληλα του ανατέθηκε (8 Νοεμβρίου 1883) με μηνιαίο επιμίσθιο 75 δρχ. η διδασκαλία στο Ελληνικό Σχολείο της Λάρισας (ΦΕΚ 471/Α/12-11-1883). Απαλλάχθηκε από το Ελληνικό Σχολείο την 1η Αυγούστου 1884 (ΦΕΚ 320/Α/8-8-1884). Στις 18 Αυγούστου 1884 στάλθηκε με έξοδα της Ελληνικής Πολιτείας στην Γερμανία (ως υπότροφος κατόπιν εξετάσεων) «προς σπουδήν της Παιδαγωγικής εν Πανεπιστημίοις και ειδικαίς σχολαίς επί μηνιαία χορηγία δραχμών τριακοσίων» [4], ενώ στη θέση του στο Γυμνάσιο της Λάρισας διορίσθηκε (27 Αυγούστου 1884) ο διδάκτορας της φιλοσοφίας Σπυρίδωνας Τσιριγώτης (ΦΕΚ 345/Α/29-8-1884).
Επιστρέφοντας από την Γερμανία διορίσθηκε καθηγητής στο Γυμνάσιο των Τρικάλων. Κατά τη διάρκεια του 1899 αρρώστησε βαριά και απουσίαζε από τα μαθήματα αλλά του καταβλήθηκε ο μισθός αναδρομικά (ΦΕΚ 79/Α/27-3-1889). Το 1890 διορίσθηκε καθηγητής Ελληνικών στο Διδασκαλείο Αθηνών, ενώ ένα χρόνο αργότερα (1891) στο Διδασκαλείο της Θεσσαλίας (Λάρισα). Το καλοκαίρι του 1893 ενώ βρισκόταν στην ιδιαίτερη πατρίδα του πληροφορήθηκε την προαγωγή του σε διευθυντή του Διδασκαλείου και στις αρχές Σεπτεμβρίου επανήλθε στη Λάρισα για να αναλάβει τα καθήκοντά του [5]. Κατά τη διάρκεια της θητείας του επέδειξε απαράμιλλη αυστηρότητα στον τρόπο διεξαγωγής των εξετάσεων, ώστε μόνον οι άξιοι μαθητές να λαμβάνουν το πτυχίο του δημοδιδασκάλου. Το αυτό πνεύμα εμφύσησε και στους καθηγητές των διαφόρων μαθημάτων. Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 1895-1896 πολλοί μαθητές απορρίφθηκαν, γεγονός που προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση και δυσαρέσκεια στους ίδιους και τους γονείς τους. Μετά από «πιέσεις» βουλευτών και κομματαρχών ο τότε υπουργός Παιδείας ζήτησε με εγκύκλιο την επανεξέταση των απορριφθέντων παρά τις απαγορευτικές διατάξεις του νόμου. Για την εκτόνωση της κατάστασης στο Διδασκαλείο της Λάρισας, ο Ζαγγογιάννης απομακρύνθηκε από τα καθήκοντά του.
Το 1896 διορίσθηκε υφηγητής της Παιδαγωγικής στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών [6]. Το 1897 μετατέθηκε ως τμηματάρχης Μέσης Εκπαιδεύσεως στο Υπουργείο Παιδείας, ενώ τα επόμενα δύο χρόνια ως Γυμνασιάρχης στο Β΄ Γυμνάσιο των Αθηνών (1897-1899). Το 1899 κατέλαβε την έδρα της γενικής και γυμνασιακής Παιδαγωγικής στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, ως τακτικός καθηγητής.
Τον Ιούλιο του 1901 απολύθηκε (χωρίς απολογία) από το Πανεπιστήμιο. Ο λόγος που επικαλέσθηκε ο τότε υπουργός Παιδείας Σπυρίδων Στάης (1859-1932) στην αιτιολογική έκθεση προς τον Βασιλέα για την απόλυσή του (23 Ιουλίου 1901), είναι ότι [ο Ζαγγογιάννης] «παραχάραξε την αλήθεια και πρόδωσε τα συμφέροντα της πατρίδος» επειδή ο τελευταίος σε άρθρο του σε επιστημονικό περιοδικό της Γερμανίας θεώρησε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα νοσεί εξ αιτίας των κομμάτων και των βουλευτών (ΦΕΚ 171/Γ/28-7-1901).
Ο Ζαγγογιάννης στο άρθρο του στο γερμανικό περιοδικό είχε υποστηρίξει μεταξύ άλλων: «Ο υποψήφιος βουλευτής ίνα πλείονας ψήφους ή μάλλον πλείονας υποσχέσεις υπερψηφίσεως συναθροίση, υπισχνείται εις τους εκλογείς αυτού ως αντίδωρον εν περιπτώσει της επιτυχίας του, να διορίση εις θέσιν υπαλλήλου τινά εκ των συγγενών και φίλων […]. Η θέσις του διδασκάλου εξαρτάται από το εκάστοτε πολιτικόν σύστημα. Οι βουλευταί και τούτο μεταχειρίζονται, να ενεργήσωσι παρά τοις διδασκάλοις ίνα οι υιοί ή οι συγγενείς των πολιτικών των φίλων προαχθώσιν παρά την αξίαν των. Οι διδάσκαλοι νυν ευρίσκονται προ του διλήμματος ή να παρακούσωσι την φωνή της συνειδήσεώς των ή την αίτησιν του βουλευτών» [7].
Οι δηλώσεις του Ζαγγογιάννη μετά την απόλυσή του δεν πέρασαν απαρατήρητες από τον εγχώριο Τύπο και τα εγκυρότερα ευρωπαϊκά περιοδικά: «Ευτυχώς εγώ ανεξάρτητος οικονομικώς και μη έχων ανάγκη να είμαι παράσιτος τούτου ή εκείνου, ή να μετέρχωμαι προς πορισμόν των αναγκαίων τον ιδιαίτερον γραμματέα του πρώτου τυχόντος τυχοδιώκτου, αδιαφορώ διά την απόλυσίν μου εκ της έδρας της γενικής και γυμνασιακής παιδαγωγικής. Αύτη μάλλον έχει ανάγκην εμού ή εγώ αυτής» [8].
Η στεναχώρια όμως για την αδικία που πραγματοποιήθηκε εις βάρος του τον οδήγησε πρόωρα στον τάφο (Αθήνα, 7 Ιουλίου 1904) σε ηλικία μόλις 44 ετών [9]. Η Ελλάδα έχασε για πάντα έναν αξεπέραστο «άνθρωπο» και Παιδαγωγό [10].
Τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του, ο υπουργός Στάης, μετά τις εισηγητικές εκθέσεις του Αχιλλέα Τζάρτζανου και άλλων ακαδημαϊκών, «υποχρεώθηκε» να εγκρίνει (14 Ιανουαρίου 1909) την έκδοση της «Γραμματικής» του Ζαγγογιάννη ως διδακτικό βιβλίο στα σχολεία της χώρας (ΦΕΚ 78/Α/3-4-1909) [11].
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Ο Κωνσταντίνος Ζαγγογιάννης απέκτησε πέντε παιδιά: τον Δημήτριο (1860-1904), τους δίδυμους Φωκίωνα και Γεώργιο (1863-1932), την Μαριγώ και την Ελένη.
[2]. Κωνσταντίνος Μπαλωμένος, «Τα παλαιότερα φαρμακεία της Λαμίας (1833-1973)», Φθιωτικά Χρονικά (Λαμία 2007), σ. 69-93.
[3]. Βασιλικό Διάταγμα (25 Μαρτίου 1882): «Περί συστάσεων Γυμνασίων και διορισμού καθηγητών εν ταις προσαρτηθείσαις χώραις» (ΦΕΚ 28/Α/24-4-1882).
[4]. Βασιλικό Διάταγμα (18 Αυγούστου 1884): «Περί αποστολής του Δ. Ζαγγογιάννη εις την Εσπερίαν ως υποτρόφου» (ΦΕΚ 336/Α/22-8-1884).
[5]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 197 (3 Σεπτεμβρίου 1893).
[6]. Δ. Ζαγγογιάννη, Παιδαγωγούσα Διδασκαλία, ήτοι έννοια και ουσιωδέσταται ταύτης απαιτήσεις, Αθήναι 1896 (Διατριβή επί υφηγεσία).
[7]. Δ. Κ. Ζαγγογιάννης, Λόγοι απολύσεως από της εν τω Πανεπιστημίω καθηγεσίας. Εν Αθήναις: Εκ των Καταστημάτων της «Ακροπόλεως», 1901, σ. 32, 34.
[8]. Δ. Κ. Ζαγγογιάννης, Λόγοι απολύσεως, σ. 11.
[9]. «Νεκρολογία», Όλυμπος (Λάρισα), φ. 346 (9 Ιουλίου 1904) και Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 742 (11 Ιουλίου 1904).
[10]. Περισσότερα βλ. Α. Κατερέλου-Ζαπανιώτη, Δ. Κ. Ζαγγογιάννης (1860–1904): η συμβολή του στη νεοελληνική Παιδαγωγική (Διδακτορική διατριβή). ΕΚΠΑ (Φιλοσοφική Σχολή), 1990 και Ε. Βασιλακάκης, Δημήτριος Κ. Ζαγγογιάννης: αποτίμηση του έργου και της δράσης του. Θεσσαλονίκη, ΑΠΘ,1994.
[11]. Ο Ζαγγογιάννης είχε συγγράψει το χειρόγραφο σε συνεργασία με τον καθηγητή Δημήτριο Φιλικό πολλά χρόνια πριν από τον θάνατό του. Όταν προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός από το Υπουργείο Παιδείας (1907) ο Φιλικός το προσκόμισε στην επιτροπή με τα ονόματα και των δύο συγγραφέων. Βλ. Δ. Ζαγγογιάννη & Δ. Φιλικού, Γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσης προς χρήσιν των Ελληνικών σχολείων και Παρθεναγωγείων. Αθήναι 1913.
