Ένας Αγιοβασίλης ολοκόκκινος κρέμεται κάθε χρόνο στις γιορτές σε μια βεράντα κοντά στο σπίτι μου. Χρόνια τώρα, κι όμως δεν μπορώ να τον συνηθίσω. Με ξαφνιάζει τα βράδια που περνώ από κει μέσα στο μισοσκόταδο. Την πατάω γιατί δεν είναι βλέπεις ένας χοντρός Αγιοβασίλης. Δεν είναι αυτή η δυτική καρικατούρα του παππούλη που φτάνει από τη... Λαπωνία οδηγώντας έλκηθρο με ταράνδους, γελώντας ηλιθίως (χο-χο-χο!). Τούτος δω είναι λιγνός, με κοψιά γυμνασμένου διαρρήκτη, που σαν αίλουρος αναρριχάται στα μπαλκόνια για κλοπές, επωφελούμενος ίσως της γιορτινής απουσίας των ενοίκων.
Γιορτές και πάλι... Ο χρόνος τελειώνει, ένας άλλος έρχεται. Η πόλη έχει στολιστεί μάλλον αναιμικά. Πάμε για τον έβδομο χρόνο της κρίσης και ο κόσμος κρατάει χαμηλούς τόνους. Βασικά χαμηλές καταναλώσεις... ρεύματος. Οι καιροί είναι ισχνοί, τα εισοδήματα γλίσχρα.
Ο χριστουγεννιάτικος στολισμός των πόλεων είναι διαχρονικά και παγκοσμίως δείγμα της διάθεσης που επικρατεί σ’ αυτές. Τα εκατομμύρια πολύχρωμα φωτάκια πέριξ της φαντασμαγορικής Times Square στη Νέα Υόρκη, η ολόφωτη κάποτε Λεωφόρος των Ηλυσίων, οι λαμπερές βιτρίνες των πολυκαταστημάτων στο κέντρο του Λονδίνου προσφέρουν μια σφριγηλή οικονομική εικόνα, αποτυπώνουν κοινωνίες σε ευημερία. Όχι πάντως ευημερούσες.
Περπατώ στην οδό Βενιζέλου, περπατώ στην Παπαναστασίου και την Ερμού. Η κίνηση έχει κάποια στοιχεία γιορτινά, κόσμος κυκλοφορεί, αλλά μέχρις εκεί. Ο Δήμος έχει καταβάλει φιλότιμη προσπάθεια στην Κεντρική πλατεία, όμως, αν δεν συμμετέχουν οι άνθρωποι στη γιορτή, αν δεν στολιστούν τα σπίτια και τα διαμερίσματα στις γειτονιές, η πόλη μένει στην ουσία αποστασιοποιημένη από τα Χριστούγεννα και το γιορτινό γίγνεσθαι... Οι πιο πολλοί δρόμοι μένουν θεοσκότεινοι. Καμιά σχέση με τις... υπερπαραγωγές που οργάνωνε η λαρισαϊκή κοινωνία στις αρχές του 2000, τότε που ήμασταν σε μια –έστω και επίπλαστη - άνοδο και η αισιοδοξία και η ελπίδα- αιτιολογημένη ή αναιτιολόγητη- περίσσευε.
Έξι χρόνια κρίσης και μόλις αρχίζω να αντιλαμβάνομαι πως η μεγαλύτερη απώλεια είναι ακριβώς αυτή: η απώλεια της αισιοδοξίας και της ελπίδας. Την τελευταία, τη βλέπεις πια μόνο σε κάτι ξεθωριασμένες αφίσες σε στάσεις λεωφορείων από περασμένες εκλογές που κανείς δεν φρόντισε να ξεκρεμάσει... Αμπελοφιλοσοφίες... Σίγουρα... Τέτοιους καιρούς ματαιοπονία να ψάχνεις για ελπίδες και νησίδες αισιοδοξίας. Έχουμε παντοιοτρόπως ναυαγήσει.
* * *
Μετά μου ήρθε στο μυαλό ο Στεφάν... Έτσι τον έχω ονομάσει... Θα μπορούσε να τον λένε και Μιρτσέα, Γιοβάν ή Αλία... Όλα τα ονόματα στα Βαλκάνια κατά βάση είναι ίδια...
Ήταν βράδυ, παραμονή Πρωτοχρονιάς. Πριν τρία χρόνια θαρρώ. Μπορεί και τέσσερα. Ένα φιλικό ζευγάρι, με είχε καλέσει σπίτι του. Υπάρχουν ευτυχώς σπίτια που ανοίγουν τις γιορτινές μέρες για τους μόνους και τους μοναχικούς. Ήταν μια όμορφη βεγγέρα... Συζητήσαμε με γνωστούς και φίλους, κάνοντας έναν απολογισμό της χρονιάς που έφυγε. Δώδεκα ακριβώς σταθήκαμε στο μεγάλο σαλόνι. Ακούσαμε τους χτύπους του ρολογιού. Πέντε, τέσσερα, τρία, δύο, ένα...
-Πάει ο παλιός ο χρόνος, πάει η δική του η σειρά...
Στο βάθος ακούγονταν τα πυροτεχνήματα του Δήμου Λαρισαίων που έσκαγαν στον ουρανό κεντώντας τον με περίτεχνα, πολύχρωμα και φανταχτερά σχήματα. Και μαζί το νυχτερινό πρόγραμμα του «Αντέννα» με λαϊκούς τραγουδιστές που έψαλαν όλοι μαζί το ίδιο πρωτοχρονιάτικο τραγούδι:
- Μα κι αν φεύγει μακριά μας στην καρδιά μας πάντα ζει, κάθε λύπη και χαρά μας που περάσαμε μαζιιιιι...
Σε ποιον έπεσε το φλουρί; Αααα, στην οικοδέσποινα... Σημαδιακό... Χαρές και χειροκροτήματα... Το ρεβεγιόν κύλησε με καλό φαγητό, καλή συζήτηση και κόκκινο κρασί.
Το διαλύσαμε κατά τις 4 το πρωί εν μέσω ευχών για το νέο έτος... Βγήκα έξω. Κρύωνα, αλλά παρηγορήθηκα στη σκέψη ότι η παγωμένη αίσθηση της νύχτας θα ήταν αναζωογονητική. Έπρεπε να πάω σπίτι πεζή. Το αυτοκίνητό μου το είχαν πάρει τα παιδιά. Στους δρόμους της πόλης ουρές τα αυτοκίνητα των... μπαμπάδων που τα οδηγούν τα παιδιά, οι περισσότεροι φοιτητές. Λες και έχουν δώσει ραντεβού στα νυχτομάγαζα της πόλης για διασκέδαση. Δεν ξέρω αν λέγεται διασκέδαση αυτό το ψυχαναγκαστικό στριμωξίδι στις εισόδους των νυχτερινών μαγαζιών και ο... σταβλισμός εκατοντάδων νεανικών υπάρξεων στα λιγοστά τετραγωνικά, «μες σε καπνούς και σε τσιγάρα». Αποδέχομαι όμως ότι κάθε γενιά έχει τη δική της σημειολογία, τις δικές της επιλογές στη διασκέδαση.
-Πάει ο παλιός ο χρόνος...
Σιγοτραγουδώντας έφτασα κοντά στο σπίτι. Πάλι τρόμαξα... Ο γνωστός Αγιοβασίλης με μπέρδεψε... Μα γιατί τώρα έχει και... παρέα; Γιατί είναι... δυο;
Ο γδούπος που ακούστηκε ανήκε σε άνθρωπο. Πήδηξε από το μπαλκόνι και προσγειώθηκε μπροστά μου. Ράτσα βαλκανική μου φάνηκε. Δεν ξέρω ποιος από τους δυο μας ήταν πιο τρομαγμένος... Ήταν σχεδόν παιδί... Ούτε καν είκοσι... Κι όμως, τα βράδια της Πρωτοχρονιάς έκανε ρεβεγιόν στα... κεραμίδια. Εκεί βγαίνει το μεροκάματο... Μπουκάροντας στα σπίτια των αστών που λείπουν σε γιορτινές βεγγέρες.
Με κοίταξε με ύφος ικετευτικό... «Μη με προδώσεις...». Δεν τον πρόδωσα. Μου είχε δείξει και τα χέρια του που ήταν άδεια. Δεν βγήκε το μεροκάματο...
Του είπα να φύγει κι έφυγε... Καπνός που χάθηκε μέσα στη νύχτα... Α, ρε Στεφάν ή πώς αλλιώς σε λένε τι φταις κι εσύ... Σπορά της τύχης ήσουνα, αγριοχόρταρο που πασχίζει να επιβιώσει... Το γεγονός ότι κάποτε ένας Στεφάν, Γιοβάν, Αλία ή δεν ξέρω κι εγώ πώς αλλιώς μπήκε σπίτι και μου έκλεψε ό,τι υπήρχε σε χρυσαφικό, ακόμη και τον παιδικό μου σταυρό, στενοχωρώντας με βαθιά, ευτυχώς δεν στάθηκε ικανό μα με εξοργίσει...
* * *
Πρωτοχρονιά 2016 σε λίγο... Με τις ίδιες ευχές, τις ίδιες προσδοκίες, τα ίδια όνειρα. Που συνήθως διαψεύδονται και ανακαλούνται την επόμενη Πρωτοχρονιά. Φταίει μάλλον και το γεγονός ότι οι άνθρωποι επενδύουμε πολλά όνειρα στον νέο χρόνο.
Τα βράδια βαδίζω και πάλι προς το σπίτι και ο ολοκόκκινος Αγιοβασίλης εξακολουθεί να με τρομάζει στο μισοσκόταδο... Και το μόνο που ελπίζω είναι να είναι μόνος του... Να μην χρειαστεί και πάλι οι Στεφάν ή οι Γιοβάν αυτού του κόσμου να γυρίζουν στα κεραμίδια... Να βρουν κι αυτοί και όλοι οι ανθρώποι μια ζεστή γωνιά και να ανταλλάξουν ευχές και προσδοκίες για τον καινούργιο χρόνο. Έστω κι αυτές τις ευχές, τις τετριμμένες και κοινότυπες...
ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΕΣΗΣ
alexiskalessis@yahoo.gr
