Από τον Γεώργιο Ξενόφο
Τα Χριστούγεννα είναι παγκόσμια γιορτή και η εορταστική περίοδος από τις ομορφότερες του χρόνου. Ωστόσο γιορτάζονται διαφορετικά από χώρα σε χώρα, ανάλογα με το κλίμα, την ιστορία ή τη νοοτροπία του κάθε λαού. Ας δούμε πως:
Στη Γαλλία τα Χριστούγεννα αποτελούν την κορύφωση του έτους, σχεδόν κάθε σπίτι έχει μια φάτνη, η οποία παίζει κεντρικό ρόλο στους εορτασμούς των Χριστουγέννων. Η φάτνη διακοσμείται με αγαλματάκια από πηλό που ονομάζονται "μικροί άγιοι" και κατασκευάζονται σε μια μικρή πόλη στη Νότια Γαλλία ολόκληρο το χρόνο. Η παράδοση αυτή ξεκίνησε τον 19ο αιώνα και εκτός από την Αγία οικογένεια, τους βοσκούς και τους μάγους, οι τεχνίτες κατασκευάζουν και αγαλματάκια με τη μορφή ντόπιων που έχουν διακριθεί για κάποια πράξη τους. Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο δεν ήταν ποτέ πολύ δημοφιλές στη Γαλλία. Το έθιμο του κούτσουρου έχει ατονήσει, όμως οι Γάλλοι φτιάχνουν ακόμα ένα παραδοσιακό κέικ στο σχήμα του κούτσουρου, το οποίο ονομάζεται "Χριστουγεννιάτικος κορμός". Το παραδοσιακό γλυκό μαζί με μια πληθώρα άλλων φαγητών σερβίροντας στο μεγάλο εορταστικό δείπνο το βράδυ της παραμονής που ονομάζεται ρεβεγιόν. Ο Ρενω Νοελ, ο κατά τους Γάλλους Άγιος Βασίλης δίνει τα δώρα στα παιδιά, το βράδυ μεταξύ 24 και 25 Δεκεμβρίου. Οι Γάλλοι χρησιμοποιούν για να διακοσμήσουν τους εσωτερικούς χώρους τα Αλεξανδριανά, που τα αποκαλούν "Etoiles de Noël" δηλαδή "Αστέρια των Χριστουγέννων".
Στην Αυστρία η περίοδος των εορτών ξεκινάει από την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου ή την πρώτη του Δεκεμβρίου. Τις ημέρες αυτές κατασκευάζονται στεφάνια σε πολλές παραλλαγές, από κλασσικά στρογγυλά με κλαδιά πεύκου, κουκουνάρια και κόκκινους φιόγκους, μέχρι πιο μοντέρνα με πολύχρωμα αλεξανδριανά, στα οποία τοποθετούνται κεριά. Κάθε Κυριακή που ακολουθεί ανάβουν και ένα ακόμη κερί μέχρι την 24η Δεκεμβρίου. Τα δώρα στα παιδιά τα μοιράζει ο Αγιος Νικόλαος με βοηθό του τον Krampus στις 6 Δεκεμβρίου. Τα παιδιά ντυμένα σαν τους τρεις μάγους, γυρίζουν στα σπίτια, λένε τα κάλαντα και τα χρήματα που συγκεντρώνουν τα προσφέρουν για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Το χριστουγεννιάτικο τραγούδι "Silent Night, Holy Night", το οποίο μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες τραγουδήθηκε για πρώτη φορά στην Αυστρία στις αρχές του 19ου αιώνα.
Στη Δανία την περίοδο πριν από τα Χριστούγεννα φτιάχνονται πολλά χειροποίητα στολίδια για τη διακόσμηση των σπιτιών. Οι περισσότερες οικογένειες φτιάχνουν μόνες τους το παραδοσιακό Αλεξανδριανό στεφάνι με τέσσερα κεριά που συμβολίζουν τις τέσσερις Κυριακές μέχρι την ημέρα των Χριστουγέννων. Εκτός από το στεφάνι για τη σύνθεση του οποίου χρησιμοποιούνται μικρά κόκκινα ή μπεζ Αλεξανδριανά, κλαδιά και λαμπερά στολίδια υπάρχει και το "έθιμο του κεριού" που είναι ιδιαίτερα αγαπητό στα παιδιά και χρησιμεύει σαν ημερολόγιο. Κάθε παιδί έχει ένα κερί το οποίο χωρίζεται με οριζόντιες γραμμές ή νούμερα στις μέρες που αντιστοιχούν μέχρι τα Χριστούγεννα. Κάθε μέρα το κερί ανάβεται μέχρι να πλησιάσει η επόμενη γραμμή. Ετσι φθάνει ημέρα που θα πάρει και το δώρο του. Το χριστουγεννιάτικο δείπνο σερβίρεται τα μεσάνυχτα της Παραμονής των Χριστουγέννων. Ολοι περιμένουν με ανυπομονησία το πρώτο πιάτο που είναι η παραδοσιακή πουτίγκα ρυζιού μέσα στην οποία υπάρχει κρυμμένο μόνο ένα αμύγδαλο. Οποιος βρει το αμύγδαλο θα είναι τυχερός για όλη την υπόλοιπη χρονιά. Ο Αγιος Βασίλης στη Δανία είναι γνωστός ως "Γιουλεμάντεν" (Julemanden) και καταφθάνει, φορτωμένος με ένα μεγάλο σάκο πάνω σε έλκηθρο που το σέρνει ένας τάρανδος. Τα ξωτικά που τον βοηθούν σε αυτές τις χριστουγεννιάτικες "αγγαρίες" ονομάζονται "Γιουουλνισσε" και πιστεύεται ότι ζουν σε σοφίτες. Για να τα καλοπιάσουν, τα παιδιά αφήνουν πιατάκια με γάλα και πουτίγκα και χαίρονται όταν το πρωί των Χριστουγέννων ανακαλύπτουν ότι τα έχουν πάρει.
Στην Ελλάδα τα Χριστούγεννα είναι από τις μεγαλύτερες θρησκευτικές εορτές. Η ευχή "Καλές γιορτές" είναι από τις πιο χαρακτηριστικές κατά την περίοδο πριν και μετά τα Χριστούγεννα μέχρι των Θεοφανείων (12ήμερο). Σε όλη τη χώρα τα παιδιά τριγυρνούν από σπίτι σε σπίτι για να πουν τα κάλαντα, τις παραμονές των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων. Οι εξώστες, τα παράθυρα, οι κήποι, αλλά και οι χώροι γύρω από το τζάκι είναι διακοσμημένοι ανάλογα της γιορτινής ατμόσφαιρας. Η βασιλόπιτα που ετοιμάζεται με τον ερχομό του νέου έτους, περιέχει ένα "φλουρί", που σύμφωνα με την παράδοση, θα φέρει καλή τύχη σε αυτόν που θα το βρει. Στα δε Θεοφάνεια που εορτάζεται η Βάπτιση του Χριστού καθαγιάζονται τα ύδατα με ρίψεις του Σταυρού και με αγιασμό των σπιτιών από ιερείς.
Στην Ιταλία, η περίοδος των Χριστουγέννων έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια από όλες τις άλλες των χριστιανικών χωρών καθώς ξεκινάει από τις 8 Δεκεμβρίου και διαρκεί έως τις 6 Ιανουαρίου που είναι και ημέρα των Θεοφανείων. Εκτός από το χριστουγεννιάτικο δένδρο, αγαπητό σύμβολο της εορταστικής περιόδου των Ιταλών είναι η φάτνη, η οποία προήλθε από την Ιταλία. Ο Αγ. Φραγκίσκος της Ασίζης ζήτησε από έναν άνθρωπο ονόματι Τζιοβάνι Βελλίτα από το χωριό Γκρέτσιο να του κατασκευάσει μια φάτνη. Ο Αγ. Φραγκίσκος τέλεσε τη λειτουργία μπροστά σε αυτή τη φάτνη, η οποία ενέπνευσε θαυμασμό και αφοσίωση σε όλους και η κατασκευή των αγαλμάτων δημιούργησε μια ολόκληρη σχολή λαϊκής τέχνης. Ολοι οι χαρακτήρες εκτός από το θείο βρέφος τοποθετούνται στη φάτνη από τις 8 Δεκεμβρίου, ενώ το νεογέννητο τοποθετείται αμέσως μετά τα μεσάνυχτα της 24ης Δεκεμβρίου. Την παραμονή των Χριστουγέννων, στη Ρώμη πέφτουν κανονιοβολισμοί από το Καστέλ Σαν Αντζελο. Στις 25 Δεκεμβρίου μετά το παραδοσιακό γεύμα, τα παιδιά απαγγέλουν ποιήματα στους συγγενείς και ανταμείβονται με χρηματικά δώρα. Κατά την ιταλική παράδοση, παραμονή Θεοφανείων η καλή μάγισσα "Befana" πετάει πάνω από τα σπίτια με την μαγική της σκούπα και αφήνει χριστουγεννιάτικα δώρα, στα "καλά" παιδιά, ενώ αντίθετα στα "κακά" αφήνει ένα σακί με κάρβουνο.
Στη Σουηδία πριν από 1000 χρόνια ο Βασιλιάς Κανούτε ανακοίνωσε ότι τα Χριστούγεννα θα διαρκούν ένα μήνα, από τις 13 Δεκεμβρίου, την ημέρα δηλαδή που γιορτάζεται η Σάντα Λουτσία (Santa Lucia) που σύμφωνα με το θρύλο, είναι η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου και άρα άνθρωποι και ζώα χρειάζονται περισσότερη τροφή, μέχρι τις 13 Ιανουαρίου. Την εποχή των πρώτων διωγμών των Χριστιανών, η Lucia μετέφερε φαγητό στους Χριστιανούς, που κρύβονταν σε κατακόμβες και για να φωτίζει το δρόμο φορούσε ένα στεφάνι από κεριά στο κεφάλι της. Την ημέρα της γιορτής της, η μεγαλύτερη κόρη της κάθε οικογένειας φορά ένα μακρύ άσπρο φόρεμα με μια κόκκινη κορδέλα και ένα στεφάνι με επτά αναμμένα κεριά στα μαλλιά της. Ξυπνάει τα μέλη της οικογένειάς της τραγουδώντας το "Santa Lucia" (Ιταλικό παραδοσιακό) και με μεγάλη προσοχή τους πηγαίνει καφέ και κουλουράκια. Το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου, ήρθε στη Σουηδία από την Γερμανία, ήδη, από τα 1700, αλλά γενικεύτηκε σε όλη τη χώρα τον τελευταίο αιώνα και σήμερα σε όλα τα νοικοκυριά στολίζεται δέντρο. Το αποκορύφωμα των εορτασμών είναι και στη Σουηδία, η παραμονή των Χριστουγέννων. Το χριστουγεννιάτικο τραπέζι απαρτίζουν παραδοσιακά πιάτα όπως χοιρομέρι, lutfisk (λιαστός μπακαλιάρος που σερβίρεται με κρεμμύδι και σάλτσα) και χυλός ρυζιού. Επίσης, ενδιαφέρον είναι το έθιμο του doppa i grytan (βούτηγμα στην κατσαρόλα), κατά το οποίο όλα τα μέλη της οικογένειας βουτάνε μαύρο ψωμί σε μια κατσαρόλα με ζουμί από χοιρινό, λουκάνικο και μοσχάρι. Σε συμβολικό επίπεδο πρόκειται για τον αναλογισμό - μέσα στην αφθονία - όσων βρίσκονται σε ανάγκη και πεινάνε. Μετά το φαγητό, όλοι συγκεντρώνονται γύρω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο για να ανοίξουν τα δώρα τους. Τα δώρα τα φέρνει ο Jultomten, ένα ξωτικό που μένει στη σοφίτα, αν υπάρχει. Σήμερα, σε πολλά νοικοκυριά, κάποιος μεταμφιεσμένος σε ξωτικό επισκέπτεται το σπίτι φορτωμένος με ένα πελώριο σάκο γεμάτο δώρα. Παραδοσιακά, οι Σουηδοί μένουν στην εκκλησία μέχρι τα ξημερώματα των Χριστουγέννων, ενώ παλιότερα ήταν έθιμο ο αγώνας δρόμου προς ή από την εκκλησία και ο νικητής θεωρούνταν ο τυχερός της χρονιάς.
Στη Ρωσία οι περισσότεροι χριστιανοί ανήκουν στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και συνηθίζεται να νηστεύουν μέχρι την πρώτη λειτουργία την παραμονή των Χριστουγέννων. Το δείπνο την παραμονή των Χριστουγέννων δεν περιέχει κρέας, ωστόσο είναι γιορτινό. Το πιο σημαντικό έδεσμα είναι ένας ειδικός χυλός που λέγεται "κούτια" (Kutya) και αποτελείται από σιτάρι και άλλα δημητριακά που συμβολίζουν την ελπίδα και την αθανασία καθώς και μέλι και σπόρους από παπαρούνα που εξασφαλίζουν ευτυχία, επιτυχία και ξεγνοιασιά. Η κούτια τρώγεται από ένα κοινό για όλους πιάτο για να συμβολισθεί η ενότητα. Συχνά τελείται ένα έθιμο, που εγγυάται την ευλογία του σπιτιού. Ενας παπάς επισκέπτεται το σπίτι μαζί με τα παιδιά, που κουβαλούν δοχεία με αγιασμό και ραντίζει όλα τα δωμάτια. Στις 6 Ιανουαρίου, πολλές περιοχές της Ρωσίας με ορθόδοξους χριστιανούς, βασισμένοι στο Ιουλιανό ημερολόγιο, γιορτάζουν την παραμονή των Χριστουγέννων, γνωστή και ως "Σοτσέλνικ". Την παραμονή των Χριστουγέννων οι πιστοί τηρούν αυστηρή νηστεία και οι ορθόδοξοι χριστιανοί, στολίζουν τα σπίτια τους με κλαδιά ελάτου. Επίσης τηρούν και τις επισκέψεις τους στις εκκλησίες, προκειμένου να παρακολουθήσουν τις λειτουργίες και να "αγιαστούν".
