Από τον Κώστα Χατζή
Πριν από πολύ καιρό μου έστειλαν ένα tonic. Ένα τονωτικό της ευφυΐας μου. Ήταν μια επιστολή μάνας προς κόρη. Σας το κοινοποιώ για να ισομοιραστούμε την ευεξία που προκαλεί.
[Γεια σου κορούλα μου,
Αν λάβεις αυτό το γράμμα τότε σημαίνει ότι έφτασε. Αν δεν έφτασε γράψε μου και θα σου το ξαναστείλω. Σου γράφω αυτό το γράμμα σιγά-σιγά γιατί ξέρω ότι δεν μπορείς να διαβάζεις γρήγορα. Έχουμε, λοιπόν, καλό καιρό. Την προηγούμενη βδομάδα έβρεξε μόνο 2 φορές: στην αρχή της εβδομάδας 3 μέρες και στο τέλος της εβδομάδας 4 μέρες.
Όσον αφορά το παλτό που ήθελες, ο κύριος Βασίλης είπε ότι αν το στείλουμε με τα κουμπιά του σε ένα δέμα, θα βγει πολύ ακριβό για να το στείλουμε, λόγω βάρους. Οπότε έκοψα τα κουμπιά. Ξαναράψε τα, τα έχω βάλει στην αριστερά τσέπη.
Ο μπαμπάς σου βρήκε καινούργια δουλειά. Να φανταστείς ότι στο καινούργιο του πόστο έχει 400 άτομα από κάτω του. Κουρεύει το γκαζόν στο νεκροταφείο.
Η αδελφή σου η Λίλα παντρεύτηκε πρόσφατα και περιμένει παιδί. Δεν ξέρουμε το φύλο ακόμα, γι’ αυτό δεν μπορώ να σου πω αν θα γίνεις θεία ή θείος. Αν είναι κορίτσι, τότε-λέει-θέλει να το ονομάσει όπως λένε και μένα. Αν και είναι λίγο περίεργη η απόφαση να ονομάσει κάποιος το παιδί του «μαμά».
Έτυχε και ένα περιστατικό με τον αδελφό σου τον Αλέξη. Κλείδωσε το αμάξι και άφησε τα κλειδιά του αμαξιού μέσα. Αναγκάστηκε να γυρίσει σπίτι, περίπου 10 χιλιόμετρα, για να πάρει το δεύτερο κλειδί και να έρθει πίσω να μας βγάλει από το αμάξι.
Αν πετύχεις την ξαδέλφη σου τη Νάντια, δώσε της χαιρετίσματα. Αν δεν την πετύχεις μην της πεις τίποτα.
Η μαμά σου.
ΥΓ: Ήθελα να σου στείλω μερικά χρήματα, αλλά έκλεισα ήδη τον φάκελο.]
Φημολογείται ότι μάνα και κόρη ήταν…ξανθιές. Από τότε που το διάβασα, όμως, μένω με την απορία αν η δύναμη της κληρονομικότητας είναι τόση, ώστε να κληρονομείται και η ευφυΐα των πολιτικών μας…Μέρες που είναι…αν συμφωνείτε.
Μπέσα
Η λέξη είναι γνωστή, κατανοητό το νόημά της. Διαπιστώνω, ωστόσο, χωρίς αυτό να είναι αξιολογική κρίση, ότι όλο και πιο σπάνια χρησιμοποιείται. Και όλο και πιο συχνά την αντικαθιστούν άλλες λέξεις πιο…καθαρευουσιάνικες, ας πούμε. Όπως η αξιοπιστία, η εμπιστοσύνη κλπ. Αυτό, ίσως να οφείλεται και στην περίφημη προσαρμοστικότητά μας, όπως την κληρονομήσαμε από τους θρυλικούς προγόνους μας…
Για την ιστορία, λίγο πρόχειρα, υπενθυμίζεται ότι η λέξη είναι άλλο ένα από τα πολλά «δάνεια», από άλλες γλώσσες, που ενσωματώθηκαν δυναμικά και δημιουργικά στη δική μας γλώσσα. (Λ.χ. αναζητούμε, εναγώνια, τους…μπεσαλήδες).
Η ‘μπέσα’ έχει ως ρίζα την αλβανική ‘bese’ που σημαίνει το ίδιο. Μάλιστα, όπως εμείς χρησιμοποιούμε το στερητικό «ξε» (ξεκούδουνα, ξεσάλωσε, και τα παρόμοια), στα αλβανικά χρησιμοποιείται το «pa». Έτσι, από το αλβανικό ‘pabese’ προέκυψε και ο δικός μας «μπαμπέσης».
Μετά από αυτά τα βαθυστόχαστα φιλολογικά ‘δάνεια’ επιτρέπονται, ελπίζω, και δυο αφιερώσεις, σε δυο πολύ αγαπημένες κυρίες.
Η πρώτη στην φερώνυμη ‘Αριστερά’ κυρία:
«Σ’ αγάπαγα και έλεγα, πως είχες λίγη μπέσα
μα εσύ μου την κοπάναγες, γιατί ήσουνα μπαμπέσα».
(Στίχοι του Σμυρνιού Παπάζογλου, τραγουδημένοι από τη Ρόζυ Εσκενάζυ, τη ναζιάρα).
Η δεύτερη στην φερώνυμη ‘Δεξιά’ κυρία:
«Από πιτσιρίκα σε λέγανε μπαμπέσα,
κι έλαχε σ’ εσένα να δώκω λίγη μπέσα».
Και, για να μη μείνουν παραπονεμένες άλλες ‘κυρίες’, γίνεται αποδεκτό ότι όλες τους είναι μπαμπέσες. Εκτός, φυσικά, από τη…μαμά μας.
Gourmet
Επειδή ψιλοασχολούμαι με παραδοσιακά μαγειρέματα, θα ήθελα να προτείνω στην κ. Θεανώ Φωτίου, αυτήν που νίκησε το θεριό που λέγαμε «ανθρωπιστική κρίση» (αλήθεια, πού χάθηκε;…) μια παραλλαγή της συνταγής της για τα γεμιστά, την περίφημη. Δοκιμασμένη τεχνική: αντί για ρύζι ή ακριβό κιμά χρησιμοποιούμε για γέμιση θεσσαλικό πλιγούρι. Όλα τα άλλα ίδια, με μόνη προσοχή, να μουλιάσει το πλιγούρι στον χυμό της ντομάτας, για μισή ώρα. Άντε, μέρες που είναι…
xatzis@hotmail.com
