Από τον Κώστα Χατζή
Κάποτε, πριν από πολλά χρόνια, ο καλός Θεός-όπως φρόντιζε και τους άλλους λαούς-είπε και στους Έλληνες: «Φτιάξτε κράτος!». Κι αυτοί, εμείς δηλαδή, όπως συνηθίζουμε να υπερβάλλουμε, εκτός από το κράτος φτιάξαμε κάτι παραπάνω: το παρακράτος. Μεγάλωσε αυτό, παραφούσκωσε, μέχρι που πλάνταξε και έσκασε με τη δικτατορία.
Μετά, ως καθ’ έξιν εκσυγχρονιστές και παραδοσιακά προοδευτικοί οργανώσαμε και το πελατειακό κράτος. Αλλά και ως νεωτεριστές (αυτό είναι…υπαρξιακό) στήσαμε παράλληλα και το κομματικό κράτος. Ζήσαμε καλά μ’ αυτά τα δυο, για πολλά χρόνια, μη γινόμαστε κι αχάριστοι, μέχρι που διαπιστώσαμε ότι κάτι δεν πάει καλά και μπήκαμε σε κρίση. Συνεχίζουμε, όμως, καθότι έξις δευτέρα φύσις, να αναπολούμε τα ωραία χρόνια. Και ονειρευόμαστε την ανάπτυξη σαν επιστροφή στα χρόνια αυτά, τρομάρα μας!
Υπενθυμίζονται, διευκρινιστικά, κάποιοι κοινόχρηστοι όροι, με τους οποίους έχουμε εξοικειωθεί και, πλέον, συνεννοούμαστε, όπως εμείς ξέρουμε, δηλαδή…παρασυνεννοούμαστε.
Με την «παραοικονομία», κατ’ αρχήν, συμβιώνουμε. Ζούμε μια παράνομη σχέση, κυριολεκτικά παρακρατική. Την ψέγουμε άπαντες, διατηρεί όμως τα θέλγητρά της για πολλούς. Μόνο λίγοι, μια μειοψηφία, δεν την χαίρονται, όσοι δεν το μπορούν… Αν ξαφνιάζει ο ερωτικός όρος ‘θέλγητρα’, ας μη ξεχνούμε και την αναφορά του ποιητή, ελαφρά διασκευασμένη, για την έλξη που μας χαρίζει ο έρωτας, ως…παρατατικός και ως…παρακείμενος.
Αγνοεί κανείς την «παρακράτηση» φόρου; Και μάλιστα με την ελληνική πατέντα: την προκαταβολική παρακράτηση!
Με τη λεγόμενη «παραπαιδεία» αγωνιζόμαστε να προκόψουμε. Και δεν αναγνωρίζουμε ότι ο ευφημισμός αυτός καλύπτει συμπλεγματικές ενοχές, κάτι σαν φόβο για την άμιλλα, τη διάκριση, την αξιολόγηση και την αριστεία…
Με την «παραπληροφόρηση»…τρεφόμαστε. Τα «παραπολιτικά», όμως είναι η τροφός μας. Και, με το «παραλήρημα» των υστερικών συνεχίζουμε, ευτυχώς, να ξαφνιαζόμαστε κ.ά.
Οι όροι αυτοί, και άλλοι παρόμοιοι, δυστυχώς, χρησιμοποιούνται πολλές φορές γενικευμένα, αβασάνιστα, ανεύθυνα και απαξιωτικά. Είναι καλό, όμως, να θυμόμαστε ότι αναφέρονται σε πολυπληθείς κατηγορίες πολιτών, οι οποίοι τους δίνουν πνοή και έκφραση. Και επειδή σε αυτόν τον τόπο ζούμε όλοι και γι’ αυτόν τον τόπο όλοι νοιαζόμαστε, μη φτάσουμε και διχαστούμε, με το χούι που έχουμε, σε πολίτες και… «παραπολίτες». Ή, χειρότερα σε έλληνες και… «παραέλληνες». Καλύτερα να ομολογήσουμε, μεταξύ μας, ότι, ε, πως να το κάνουμε μας αρέσει λίγο η γλυκειά παρανομία…Πιο ειλικρινά, ας παρα-δεχτούμε ότι μας αρέσει και ο «παράς», αλλά και ότι παρα-παίζουμε με την πρόθεση «παρά»…Απόδειξη; Η παρούσα παρα-φιλολογία που προτείνεται ως ανάγνωσμα…
Προσωπικά, διατηρώ έναν ανεπιφύλακτο θαυμασμό για τους ευφραδείς Έλληνες που έχουν γνώσεις και απόψεις, που κατεβάζουν ιδέες για τα πάντα και-κυρίως-εισηγούνται λύσεις αποτελεσματικές. Λίγο χάζι στο «γυαλί» το αποδεικνύει. Χώρια οι ανάλογες εκδηλώσεις στα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πως τα λεν. Μάλιστα, φτάνουν να απαιτούν κυρώσεις, πελέκεις, κρεμάλες και εκτελέσεις. Εκφράζουν επαγωγικά μιαν ιδιαιτερότητα της φυλής μας, πως αλλιώς να το πω. Δηλαδή, την ακλόνητη πεποίθηση πως, όταν πρόκειται για το άτομό μας εξαιρούμαστε από κάθε υποχρέωση. Είτε αυτή αναφέρεται σε θεσμούς, είτε σε νόμους, είτε σε…φόρους, είτε σε συναφείς κανονισμούς. Και αυτός είναι, ίσως, ο λόγος του γιατί γίνεται καταφυγή στην ανωνυμία. Είναι η αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη παρακράτους. Επώνυμη διαφανής θέση και παρακράτος είναι έννοιες ασύμβατες!
Τις τελευταίες ημέρες, η λέξη «παρακράτος», με το βαρύ ιστορικό φορτίο της, σφηνώθηκε στην καθημερινότητά μας. Σαν να άνοιξε ο ασκός του Αιόλου με τους αέρηδες, για τον οποίο γινόταν σχόλιο την περασμένη Κυριακή. Απρόσμενα για πολλούς, απαιτητικά όμως για όλους. Ο κ. Πανούσης, ο οποίος τη χρησιμοποίησε πρώτος, ως διακεκριμένος νομομαθής, γνωρίζει πολύ καλά το νόημά της. Γι’ αυτό είναι αυξημένη και η ευθύνη του: πρέπει να τεκμηριώσει τον λόγο του. Για τους λοιπούς, αλλά και για όσους διαφωνούν μαζί του, ένα φρεσκάρισμα γνώσης είναι μάλλον χρήσιμο.
Κατά το «Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής», λοιπόν, το παρακράτος «είναι σύνολο παράνομων ατόμων, ομάδων και δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται εκτός των θεσμών, παράλληλα προς το κράτος».
xatzis@hotmail.com
