Από τον Γιώργο Δελαστίκ
Δεκατρία ολόκληρα χρόνια που κυριαρχεί πολιτικά στην Τουρκία, την πιο εχθρική χώρα για την πατρίδα μας, ο Ρετζέπ Ταγίπ Εντογάν, δεν έχει προκληθεί από την Άγκυρα καμιά μεγάλη κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Είναι να απορεί, λοιπόν, κανείς για το γεγονός ότι πριν από τις τουρκικές βουλευτικές εκλογές της περασμένης Κυριακής σύσσωμα σχεδόν τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, έντυπα και ηλεκτρονικά, επέκριναν συστηματικά τον Ερντογάν, δίνοντας την εντύπωση ότι προτιμούν τις... χούντες των Τούρκων στρατηγών και τα τουρκικά αστικά κόμματα που υπηρετούσαν τα σχέδιά τους!
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι θα συνέφερε την Ελλάδα η εχθρική Τουρκία να βρίσκεται σε διαρκή εσωτερική αναταραχή! Το κακό όμως είναι ότι ακριβώς οι Τούρκοι "πασάδες" - δηλαδή οι στρατηγοί, οι χούντες τους και οι κυβερνήσεις που εγκαθιστούν - είναι αυτοί που έχουν προκαλέσει όλες τις μεγάλες κρίσεις που έχουν συχνά φέρει την Άγκυρα και την Αθήνα στο χείλος του πολέμου.
Από εθνική οπτική γωνία, επομένως, είναι τουλάχιστον ακατανόητη η θλίψη που φαίνεται να κατέλαβε τα περισσότερα ελληνικά μέσα ενημέρωσης λόγω της ανάκτησης της απόλυτης πλειοψηφίας στο τουρκικό κοινοβούλιο από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ είναι το ακρωνύμιό του στα τουρκικά) του Ερντογάν. Εκτός εάν κάποιοι καλύπτουν ιδιοτελή, προσωπικά συμφέροντα κάτω από ένα πέπλο αχαλίνωτης πατριδοκαπηλίας...
ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΚΥΡΙΑΡΧΟΣ
Το 317 από τις 550 έδρες του τουρκικού κοινοβουλίου, της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης, όπως λέγεται, κατέλαβε τελικά το κόμμα του Ερντογάν. Πήρε δηλαδή όχι πέντε ή δέκα έδρες παραπάνω από την απόλυτη πλειοψηφία των 276 εδρών, αλλά... 41 έδρες περισσότερες!!!
Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για θρίαμβο εκλογικό. Με τη συμμετοχή στις εκλογές του εκπληκτικού ποσοστού του 85,8% των ψηφοφόρων, το κόμμα του Ερντογάν αύξησε το ποσοστό του κατά 8,5 ολόκληρες εκατοστιαίες μονάδες - από το 40,9% που είχε πάρει στις βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουνίου 2015 στο εντυπωσιακό ποσοστό 49,4% που πήρε την 1η Νοεμβρίου!
Ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η νίκη του από πλευράς κοινοβουλευτικών εδρών, καθώς από τις 255 έδρες του Ιουνίου πέρασε την περασμένη Κυριακή στις 317 - δηλαδή 62 έδρες περισσότερες.
Ούτε καν τις... μισές (!) έδρες δεν κατάφερε να πάρει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το σοσιαλδημοκρατικό για τα τουρκικά δεδομένα, όργανο αυτό των στρατηγών, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP). Πήρε μόνο 134 έδρες, μία περισσότερη από τον Ιούνιο, καθώς το ποσοστό του αυξήθηκε οριακά - από το 24,9% του Ιουνίου αυξήθηκε κατά μισή εκατοστιαία μονάδα και πήγε στο 25,4%.
Πανωλεθρία έπαθαν οι Τούρκοι εθνικιστές του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) είχε πάρει 16,3% και 82 έδρες τον Ιούνιο, αλλά τώρα καταποντίστηκε στο 11,9% και με την πτώση αυτή είδε τις έδρες του να μειώνονται στις... μισές - αφού από 82 του έμειναν 41!
ΠΡΟΣ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει κρύψει τις προθέσεις του να αλλάξει το σύνταγμα της Τουρκίας και να μετατρέψει το πολίτευμα της χώρας του από πρωθυπουργοκεντρικό σε προεδρικό, αυξάνοντας τις εξουσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Ο Ερντογάν φιλοδοξεί επίσης να κυβερνήσει την Τουρκία περισσότερο ακόμη και από τον... Κεμάλ Ατατούρκ! Δεν αποκλείεται καθόλου να το κατορθώσει. Ο Ατατούρκ προήδρευσε στην Τουρκία επί 15 χρόνια συνεχώς. Ο Ερντογάν κυβερνά ήδη τη χώρα του επί περισσότερα από 12 χρόνια.
Το κόμμα του κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές πριν από 13 χρόνια, στις 3 Νοεμβρίου του 2002, αλλά ο Ερντογάν ο ίδιος εξελέγη βουλευτής σε επαναληπτική εκλογή λίγους μήνες αργότερα, αφού ήρθη δικαστική απόφαση που υπήρχε εναντίον του. Από αυτά τα 12 και πλέον χρόνια που κυβερνά την Τουρκία ο Ερντογάν, τα 11 τα έχει ως πανίσχυρος πρωθυπουργός που αντιμετώπισε με επιτυχία τις επιθέσεις του στρατού και των δικαστών εναντίον του, αποδομώντας μεθοδικά και με επιτυχία το κεμαλικό κράτος. Αυτή η κατάλυση του κεμαλικού κράτους δεν έχει πάντως καταστεί ακόμη αμετάκλητη.
Ο Ερντογάν εξελέγη πέρυσι, το 2014, ως ο πρώτος πρόεδρος της Τουρκίας που εξελέγη απευθείας από τον τουρκικό λαό, με ποσοστό 52% από τον πρώτο γύρο!
ΑΝΙΣΧΥΡΗ ΑΚΟΜΗ Η ΑΥΤΟΔΥΝΑΜΙΑ ΤΟΥ
Εάν ο Ερντογάν ολοκληρώσει τη θητεία του ως πρόεδρος της γειτονικής χώρας το 2019 θα έχει ήδη υπερβεί τα χρόνια που κυβέρνησε την Τουρκία ο Κεμάλ Ατατούρκ!
Ο ίδιος φιλοδοξεί να είναι πρόεδρος της Τουρκίας και το 2023, όταν θα συμπληρωθούν τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, το 1923 από τον Κεμάλ Ατατούρκ. Ενδεχομένως να το δούμε και αυτό.
Ο Ερντογάν πάντως δεν θέλει να είναι διακοσμητική φιγούρα που απλώς θα προεδρεύει. Γι' αυτό επιθυμεί σφοδρότατα να μετατρέψει το πολίτευμα της Τουρκίας σε προεδρικό, αλλάζοντας το σύνταγμα της χώρας και δίνοντας υπερεξουσίες στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, έχοντας κατά νου το γαλλικό πρότυπο συντάγματος, όπου οι Γάλλοι εκλέγουν πρόεδρο, ο οποίος αλλάζει τους πρωθυπουργούς όποτε του κάνει κέφι, χωρίς εκλογές ή οτιδήποτε!
Την κοινοβουλευτική πλειοψηφία όμως που χρειάζεται ο Ερντογάν για να αλλάξει το σύνταγμα, παρά την ανετότατη κοινοβουλευτική του αυτοδυναμία, δεν την έχει ακόμη.
Υπάρχουν δύο τρόποι για να αλλάξει το σύνταγμα στην Τουρκία:
Ο πρώτος είναι αν στο κοινοβούλιο οι όποιες συνταγματικές αναθεωρήσεις ψηφιστούν από τα τρία πέμπτα (δηλαδή το 60%) των βουλευτών, πράγμα που στην τουρκική Εθνοσυνέλευση των 550 βουλευτών σημαίνει υπερψήφιση από τουλάχιστον 330 βουλευτές, και στη συνέχεια το αναθεωρημένο σύνταγμα υποβάλλεται υποχρεωτικά σε δημοψήφισμα για να το εγκρίνει ο τουρκικός λαός.
Ο δεύτερος δρόμος είναι η υπερψήφιση στο κοινοβούλιο της συνταγματικής αναθεώρησης από τα δύο τρίτα των βουλευτών, οπότε δεν χρειάζεται καν η προσφυγή σε δημοψήφισμα. Στους 550 βουλευτές της Τουρκίας αυτό σημαίνει υπερψήφιση της συνταγματικής αναθεώρησης από 367 βουλευτές.
Με άλλα λόγια, για να κάνει ο Ερντογάν δημοψήφισμα για την αλλαγή του πολιτεύματος σε προεδρικό, πρέπει να βρει, πέρα από τους 317 βουλευτές του ΑΚΡ, ακόμη 13 βουλευτές είτε από τους ακροδεξιούς εθνικιστές του Μπαχτσελί είτε από τους αριστερούς Κούρδους, οι οποίοι μαζί έχουν 100 βουλευτές.
Εννοείται ότι δεν συζητούμε καν για την περίπτωση να βρει ο Ερντογάν, εκτός από τους δικούς του, άλλους... 50 (!) βουλευτές για να μην κάνει καν δημοψήφισμα, φτάνοντας τους 367 βουλευτές υπέρ συνταγματικής αναθεώρησης.
ΤΟ ΠΑΛΕΥΕΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΑ
Το κόμμα του Ερντογάν είναι βέβαια ένα ισλαμικό κόμμα μετριοπαθές, αλλά από πλευράς πολιτικής κατεύθυνσης είναι ένα συντηρητικό, καθαρά δεξιό κόμμα. Όσο και αν η κυβέρνησή του είναι η πιο φιλοκουρδική κυβέρνηση που υπήρξε ποτέ στην Άγκυρα, αυτό δεν σημαίνει κατά κανένα τρόπο ότι θα ήταν διατεθειμένη η κυβέρνηση του ΑΚΡ να δεχτεί υπό οιεσδήποτε συνθήκες τη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους σε εδάφη της νοτιοανατολικής Τουρκίας.
Αυτές οι διαπιστώσεις καθορίζουν και τις δυνατότητες συμπόρευσης βουλευτών από άλλα τουρκικά κόμματα, με τη συνταγματική αναθεώρηση για την οποία "καίγεται" ο Ερντογάν, προκειμένου να αποκτήσει υπερεξουσίες ως πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Αναφερθήκαμε μόνο στους ακροδεξιούς Τούρκους εθνικιστές και στους Κούρδους, γιατί η εκλογική ενίσχυση του κόμματος του Ερντογάν στις βουλευτικές εκλογές της περασμένης Κυριακής οφείλεται στη μείωση των ποσοστών αυτών των δύο κομμάτων.
Το ακροδεξιό ΜΗΡ έχασε 4,4 εκατοστιαίες μονάδες και το κουρδικό HDP έχασε 2,4 μονάδες. Από τους ακροδεξιούς βεβαίως και απέσπασε σχεδόν το σύνολο των ψήφων που απώλεσαν το δεξιό ΑΚΡ του Ερντογάν - άρα μπορεί να αποσπάσει και βουλευτές για να ψηφίσουν υπέρ της συνταγματικής αναθεώρησης. Τι θα γίνει βέβαια στην πράξη θα το δούμε.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΟΥΡΔΟΥΣ
Το να αποσπάσει όμως Κούρδους βουλευτές ο Ερντογάν, θεωρείται απίθανο. Η κουρδική κοινωνία είναι πολύ πιο αρχαϊκή από όσο νομίζουν οι Έλληνες.
Εν πρώτοις, οι Κούρδοι ψηφίζουν ανά σόι, ανά οικογένεια, με βάση τι θα πει ο αρχηγός της. Έτσι, στις κουρδικές περιοχές της νοτιοανατολικής Τουρκίας, τα πιο συντηρητικά σόγια και στρώματα της κουρδικής κοινωνίας εγκατέλειψαν το HDP και επέστρεψαν στο ΑΚΡ του Ερντογάν που τους εκφράζει καλύτερα πολιτικά. Οι πιο δεξιοί Κούρδοι ψήφισαν δηλαδή το κόμμα του Ερντογάν και όχι το κουρδικό κόμμα.
Αντιθέτως, στη δυτική Τουρκία ήταν οι πιο προοδευτικοί Τούρκοι ψηφοφόροι αστικής ιδεολογίας, οι οποίοι διαφωνώντας με το σπάσιμο της μονομερούς εκεχειρίας εκ μέρους του PKK, εγκατέλειψαν εκλογικά το κουρδικό κόμμα HDP και επέστρεψαν στο σοσιαλδημοκρατικό CHP, το οποίο ψήφιζαν παλιότερα.
"Μπορεί το κόμμα μας να έχασε περίπου ένα εκατομμύριο ψήφους, αλλά αντιμετωπίσαμε μια πολιτική σφαγή. Καταφέραμε να ξεπεράσουμε το όριο του 10% απέναντι σε ένα κράτος - τύραννο", δήλωσε ο ηγέτης του HDP Σαλαχατίν Ντεμιρτάς.
"ΛΙΝΤΣΑΡΙΣΜΑ ΤΩΝ ΚΟΥΡΔΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ"
Το ίδιο αντικυβερνητικές ήταν και οι δηλώσεις της συνεργάτιδος του HDP Φιγκέν Γιονσκντάγ: "Σε αυτό το περιβάλλον λιντσαρίσματος του κόμματός μας που προκάλεσε η κυβέρνηση, με το οποίο επεδίωκε να αφήσει το HDP κάτω από το εκλογικό όριο ώστε να μην μπει στο κοινοβούλιο, κατορθώσαμε να υπερβούμε το όριο και να μετατραπούμε στην τρίτη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα", τόνισε.
Με τέτοιες δηλώσεις και με ποσοστό οριακά πάνω από το 10%, πρώτιστο μέλημα για το HDP, το κόμμα των Κούρδων, είναι η κοινοβουλευτική επιβίωση στις επόμενες εκλογές. Μια επιβίωση που δεν είναι καθόλου, μα καθόλου διασφαλισμένη, καθώς το κόμμα βρέθηκε απροσδόκητα σε πτωτική πορεία, χάνοντας σχεδόν το 20% της εκλογικής του απήχησης.
Υπό το κράτος παρόμοιων συνθηκών, είναι μάλλον απίθανο να περιμένει κανείς στήριξη της προσωπικής συνταγματικής αναθεώρησης του Ερντογάν από Κούρδους βουλευτές του HDP - πόσω μάλλον που ούτε οι ΗΠΑ ούτε η ΕΕ ούτε η Γερμανία ήθελαν αυτή την πολιτική παντοδυναμία του Ερντογάν.
Όπως γράφει η ισπανική εφημερίδα "Ελ Παΐς" με ανυπόκριτο θαυμασμό, ο Ερντογάν, ο οποίος άρχισε την πολιτική του καριέρα το 1994 ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης για να τον βάλουν φυλακή οι Τούρκοι στρατηγοί το 1998, "επιβίωσε του πολιτικού εξοστρακισμού και ίδρυσε το ΑΚΡ", το οποίο μετέτρεψε στο μεγαλύτερο μηχανισμό που κερδίζει εκλογές στην ιστορία της Τουρκίας".
Και τώρα μόνος αυτός ήθελε εκλογές, οι οποίες του έδωσαν ισχυρή αυτοδυναμία.
