Του Απόστολου Β. Ρούντου
Η ονομασία της ΛΑΡΙΣΑΣ, σύμφωνα με τον μεγάλο αρχαίο Έλληνα γεωγράφο Στράβωνα, έχει ρίζα Πελασγική και σημαίνει ακρόπολη ή Φρούριο, ή κατ’ άλλη εκδοχή το όνομά της προέρχεται από το αρχαϊκή διάλεκτο «Λάρια» που σημαίνει «Βράχος» ή «πέτρα».
Άλλη παράδοση λέει πως η Νύμφη Λάρισα, καθώς διέσχιζε τον Πηνειό ποταμό, γλίστρησε και έπεσε στα ορμητικά νερά του.
Το ατύχημα αυτό στάθηκε αφορμή να πάρει η πόλη που την διασχίζει ο Πηνειός, το όνομα Λάρισα, που είναι και πιθανότερη εκδοχή της ονομασίας της.
Εδώ και χιλιετίες η πανάρχαια πόλη της Λάρισας το ίδιο όνομα έφερε μέχρι και σήμερα. Σύμφωνα δε με τους αρχαιολόγους η πόλη ιδρύθηκε και κατοικήθηκε κατά την νεολιθική εποχή, (δηλ. την πέμπτη χιλιετία π.Χ.) και η θέση της είναι η ίδια μέχρι και σήμερα.
Ο λόγος που σήμερα ονομάζεται «Φρούριο», είναι γιατί ήταν η ακρόπολη της Λάρισας. Κατά τους αρχαϊκούς χρόνους (7ος αιώνας π.Χ.), η πόλη αποκτά χαρακτήρα Κράτους - πόλης και αναδείχτηκε σε ισχυρή πρωτεύουσα της Πελασγιώτιδας, την οποία Κυβερνούσε ο οίκος των Ταγών των Αλευάδων, με πρώτο Ταγό τον Αλεύα Πύρρο.
Η πόλη φιλοξένησε την εποχή εκείνη (6ος αιώνας π.Χ.) μεγάλες προσωπικότητες του πνεύματος, ποιητές και φιλόσοφους όπως: ο Πίνδαρος, ο Σιμωνίδης, ο Θουκυδίδης, καθώς και τον πατέρα της Ιατρικής, τον Ιπποκράτη, που γεννήθηκε στην Κω, αλλά έζησε και εξάσκησε την ιατρική επιστήμη στη Λάρισα.
Μάλιστα οι ιστορικοί ερευνητές πιστεύουν ότι κατά τους χρόνους του Ιπποκράτη η Λάρισα είχε ιατρικό οίκο τον λεγόμενο Ασκληπιείο, στο λόφο του Φρουρίου και κοντά στο ναό του Ελευθερίου Διός, το έτος περίπου 370 π.Χ.
Τον 4ο αιώνα π.Χ. η Λάρισα γίνεται η έδρα του κοινού των Θετταλών και μετά περιήλθε στην επιρροή των Μακεδόνων.
Το σημαντικότερο μνημείο της περιόδου αυτής είναι το Α΄ αρχαίο Θέατρο της Λάρισας που αποκαλύφθηκε τελευταία. Οικοδομήθηκε στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. στα χρόνια του βασιλιά της Μακεδονίας Αντιγόνου Γονατά, που υπάγονταν και η Θεσσαλία.
Μπορούσε το αρχαίο Θέατρο της Λάρισας να φιλοξενήσει μέχρι και δέκα χιλιάδες θεατές, ενώ χρησίμευε για θεατρικές παραστάσεις, λατρευτικές εκδηλώσεις, μουσικούς αγώνες και πολιτικές συγκεντρώσεις που σχετίζονταν με την διοίκηση του κοινού των Θεσσαλών και της Εκκλησίας του Δήμου που είχε έδρα τη Λάρισα.
Οι κατακτητές Τούρκοι, έκτισαν στην Ακρόπολη (Φρούριο), την μεγάλη κλειστή αγορά το λεγόμενο στην Τουρκική γλώσσα (Μπεζεστένι), κτίσμα που υπάρχει ακόμα και σήμερα, χωρίς τους θόλους και την οροφή.
Το έτος 1668 με 1670 μετακόμισε στη Λάρισα έχοντας ως έδρα του ο Σουλτάνος από την Κωνσταντινούπολη! όπου μετέφερε τότε την «Υψηλή πύλη» προσωρινά, κάνοντας ανάκτορα για τους αυλικούς του, για τους διπλωμάτες, καθώς και για την πολυμελή οικογένειά του! Έτσι μετά από την Κωνσταντινούπολη η Λάρισα τότε των τριακοσίων χιλιάδων κατοίκων έγινε για ένα διάστημα πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας!
Η πόλη λόγω του γειτονέματος τόσο του μυθικού βουνού του Ολύμπου, με την απερίγραπτη ομορφιά, και ανάμεσα του και στον Κίσσαβο, τη γραφικότατη Κοιλάδα των Τεμπών, την αρχαία και γειτονική πόλη Κραννώνα, τον αργυροδίνη ποταμό, τον Πηνειό και άλλα, όπως περιγράφει ο αρχαίος ποιητής και τραγωδός ο Ευριπίδης στη Θεατρική παράσταση «Τρωάδες», ο «χορός» απαγγέλλει: «Τη σεμνή και όμορφη χώρα του Πηνειού, που απλώνεται στους πρόποδες του Ολύμπου, εκεί όπου η φήμη λέει πως είναι καρποφόρα και πολύ πλούσια». Αυτό δε το γνωμικό του Ευριπίδη αποτύπωσε σε πίνακ - έναν συναρπαστικό που παριστάνει μέρος της πόλης με τις όχθες του Πηνειού, ο μεγάλος Λαρισαίος εικαστικός και κορυφαίος ζωγράφος, ο Αγήνορας Αστεριάδης, που βρίσκεται στην Πινακοθήκη, που αντίγραφό του υπάρχει στο γραφείο του Δημάρχου, με τον τίτλο «Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ». Να σημειώσουμε που η πόλη μας διαθέτει περικαλλή κτίσματα όπως: Το αρχαιολογικό – διαχρονικό Μουσείο (στο Μεζούρλο), το Λαογραφικό και Βυζαντινό Μουσείο, το ανυπέρβλητο νεοκλασικό κτίσμα, το «Μύλο Παππά» με το Θεσσαλικό Θέατρο και άλλες εκεί εγκαταστάσεις. Όπως έργα υπάρχουν σ’ αυτή μεγάλων Λαρισαίων ζωγράφων, του φωτογράφου Τάκη Τλούπα, του Λαζόγκα, του Παπανικολάου, του Θεοδώρου και άλλων. Την Δημοτική Πινακοθήκη (από τις καλύτερες στη χώρα), το Θέατρο του ΟΥΗΛ, το Αλκαζάρ (με το Κηποθέατρο), το (υπό ανακαίνιση) αισθητικό άλσος και άλλα. Έχει δε η Λάρισα τους περισσότερους πεζόδρομους (πάνω από 8 χλμ) από άλλες πόλεις. αλλά και το μοναδικό κτιριακό αριστούργημα του προηγούμενου αιώνα, «Αβερώφειο Γεωργική Σχολή», που όμως επιβάλλεται ο εξωραϊσμός της, γιατί εγκαταλείφθηκε η σχολή. Και να επαναπατριστούν πολλά υλικά της και εργαλεία.
Η Λάρισα έγινε κατά καιρούς προορισμός ιστορικών ερευνητών και αρχαιολόγων, κυρίως από την Κεντρική Ευρώπη: (Γάλλοι, Βέλγοι, Ολλανδοί, Γερμανοί, Άγγλοι κ.λ.π.), Που τους χαρακτήριζε η ελληνοπρέπεια. Όλοι οι παραπάνω την είδαν ως πόλη: «Πολύβουη με πλούσια εμπορική κίνηση, με την μαγεία του αργυροδίνη Πηνειού και της γραφικής Κοιλάδος της».
Όλα αυτά και άλλα έχουν εμπνεύσει και οδηγήσει στην πόλη μας αρχαιολάτρες απ’ όλα τα μέρη του κόσμου, με την προσδοκία να προσεγγίσουν την ιστορία της από τα βάθη των αιώνων, μέχρι και τη σύγχρονη πόλη της Λάρισας, που για πολλούς λόγους που παρέθεσα, την καθιστούν να έχει προτεραιότητα η υποψηφιότητά της, ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2021, για τις αρχαιότητες της και όχι μόνο, όπως: Το Φρούριο, με την Βυζαντινή αγορά, (το Μπεζεστένι), την Βασιλική (Αγίου Αχιλλίου). Η παλιά «Τετάρτη» με τα Ρωμαϊκά και Βυζαντινά ευρήματα (τείχη, λουτρά), το σπάνιο και από τα καλύτερα στην Ελλάδα ανακαλυφθέν Α΄ Αρχαίο Θέατρο 3ο π.Χ. αιώνα το Β΄ Θέατρο. Άλλα επισκέψιμα όπως το Γενή Τζαμί, τα Ιουστινιάνεια τείχη στην Πλατεία «Μπλάνα», καθώς και άλλα που σε πολλά δημοσιεύματά του στην «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», περιέγραψε και ανέλυσε λεπτομερώς ο ιστοριοδίφης, γιατρός και λάτρης της ιστορίας της Λάρισας Νίκος Παπαθεοδώρου, - και από τις δημοσιεύσεις του άντλησα πλούσιες πληροφορίες, καθώς και από δημοσιεύματα του αντιδήμαρχου πολιτισμού Πάνου Σάπκα.
Τέλος στις αρχές της δεκαετίας του 1980, με την έμπνευση της μεγάλης και φωτισμένης Ελληνίδας αγωνίστριας της Μελίνας Μερκούρη, που ήταν Υπουργός Πολιτισμού, που θέσπισε να εγκρίνεται και να προβάλλεται ο πολιτισμός μιας ιστορικής πόλης απ’ όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να γνωρίσει καλύτερα η Ευρώπη τον πολιτισμό της.
Να συσφίξει - μέσω αυτού - και όλων των, κατοίκων της τις σχέσεις των και να φέρει στο φως τα αγαθά του πολυπολιτισμού, συμβάλλοντας έτσι στην παγκοσμιοποίηση.
Έτσι σε έξι έτη από τώρα και στο 2021, θα έρθει η σειρά της Ελλάδος για να προτείνει μια πόλη της ως υποψήφια Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Ύστερα από άλλες πόλεις της (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα), που μέχρι τώρα υπήρξαν πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης.
Ενώ για το 2021 «ερίζουν» αρκετές ευρωπαϊκές αλλά και ελληνικές πόλεις όπως Βόλος, Γιάννενα, Σάμος, Κέρκυρα, Καλαμάτα, Πειραιάς, Ρόδος, Σπάρτη, Ναύπλιο, Τρίπολη, Σαλαμίνα κ.α.
Όμως εμείς – οι Λαρισαίοι – πιστεύουμε πως η πόλη μας είναι «φαβορί» και θα επιλεγεί.
* Απόστολος Β. Ρούντος, διαμερισματικός σύμβουλος του Δήμου Λαρισαίων
