Από τη Μαρίνα Αποστολοπούλου
... Στην Ελλάδα βεβαίως, πάντα αυτό γίνεται.
Και γιατί στην περίπτωση του τύμβου Καστά στην Αμφίπολη και της αρχαιολόγου κ. Κατερίνας Περιστέρη, θα μπορούσε να συμβεί κάτι το διαφορετικό;
Θα ήταν... παράλογο και εξαίρεση στον κανόνα ο οποίος λέει ότι: ένα γεγονός ή έναν άνθρωπο που έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον, σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή μπορούμε να το ανεβάσουμε στα «ουράνια» με την ασφυκτική δημοσιότητα και τα υπερθετικά σχόλια και να τον αναγάγουμε σε «ήρωα» και την επομένη μπορούμε να τον καταβαραθρώσουμε με την ίδια άνεση και να τον «καταδικάσουμε» γιατί... έτσι μας κάνει κέφι κι έτσι μας εξυπηρετεί καλύτερα.
Το θλιβερό αυτό φαινόμενο ζήσαμε και στην περίπτωση του μοναδικού σε ομορφιά, περιεχόμενο και ιστορία τύμβου Καστά, ο οποίος ανεξαρτήτως από το «τι» ισχυρίζεται ο καθένας αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων ετών.
***
Ατυχώς η ανασκαφική περιπέτεια στον τύμβο Καστά, συνδέθηκε ακόμη και με πολιτικές σκοπιμότητες.
Ότι δήθεν η ανασκαφή στην περιοχή επιχειρήθηκε να «χρησιμοποιηθεί» από την τότε Κυβέρνηση Σαμαρά ως «αντιπερισπασμός» στα προβλήματα που τότε αντιμετώπιζε.
Κι αν ακόμη όμως δεχθούμε ότι ήταν έτσι, η ουσία του γεγονότος ότι ήρθε στο φως μία μοναδική αρχαιολογική ανακάλυψη δεν αλλάζει και σίγουρα δεν υποβαθμίζεται. Εκτός και αν κάποιοι, θεωρούν ότι για λόγους δικής τους πολιτικής σκοπιμότητας, αποδίδοντας πολιτική σκοπιμότητα στις συγκεκριμένες ανασκαφές θεωρούν ότι δικαιούνται να ισοπεδώνουν την ιστορία και άρα την κληρονομιά όλων και να υποβιβάζουν αν όχι να χλευάζουν την επιστημονική προσπάθεια ανθρώπων οι οποίοι φέρνουν στο φως κομμάτια αυτής της ιστορίας που ανήκει σε όλους. Όπως φάνηκε από την εξέλιξη των πραγμάτων, αυτό ακριβώς θεωρούν. Θεωρούν ότι έχουν το δικαίωμα να το πράττουν. Οπότε σε καμία περίπτωση δεν είναι καλύτεροι-μάλιστα στην πραγματικότητα είναι και πολλοί χειρότεροι-από εκείνους που υποτίθεται ότι για λόγους πολιτικής εκμετάλλευσης προέβαλαν τόσο το συγκεκριμένο ανασκαφικό εγχείρημα. Διότι τουλάχιστον αυτοί οι τελευταίοι έστω και για εξυπηρέτηση ίδιων σκοπών προσέφεραν μία σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη στη χώρα και τον κόσμο και προσέθεσαν ένα ακόμη σημαντικό λιθαράκι στην εικόνα που λέγεται «αρχαία Ελλάδα» και στην πορεία της στον χρόνο. Ενώ οι εκ του ασφαλούς επικριτές, το μόνον που κάνουν είναι να ισοπεδώνουν και να αφορίζουν τα πάντα, με μία επικίνδυνη ευκολία.
***
Βεβαίως ο τύμβος Καστά συνδέθηκε και με τη βαθιά επιθυμία όλων εκεί να βρίσκεται ο Μέγας Αλέξανδρος.
Παρότι επισήμως δεν ομολογήθηκε άμεσα ποτέ αυτή η κρυφή ελπίδα, στην πραγματικότητα όλοι έλπιζαν με την πρόοδο των ανασκαφών ότι τελικά « ναι, εκεί βρισκόταν ο Μέγας Αλέξανδρος» τον τάφο του οποίου όλοι ψάχνουν και κανείς δεν μπορεί να βρει.
Η απογοήτευση από το γεγονός ότι τελικά οι συγκεκριμένες ελπίδες αποδείχθηκαν «φρούδες» οπωσδήποτε συνέβαλε στη μεταστροφή της κοινής γνώμης και των ΜΜΕ καθώς το ζήτημα πήρε παγκόσμιες διαστάσεις και σαν φυσική συνέχεια, το όλο ζήτημα έχασε το ενδιαφέρον του για τους πολλούς, όχι όμως και για τους επιστήμονες που ασχολούνται με αυτό.
Μέχρι εκεί καλά. Αυτό είναι κατανοητό και αποδεκτό. Αυτό που δεν είναι ούτε κατανοητό, ούτε αποδεκτό , ούτε δικαιολογημένο είναι το «ανάθεμα» προς την όλη ανασκαφική προσπάθεια και στα ευρήματά της, από διαφόρους οι οποίοι στάθηκαν μόνον στους ισχυρισμούς περί πολιτικής εκμετάλλευσης του θέματος ή από τους άλλους, της επιστημονικής κοινότητας, που με το «καλημέρα» των αποκαλύψεων της ανασκαφής άρχισαν να διαφωνούν με το περιεχόμενό της. Και συνέχισαν βεβαίως να το πράττουν και μετά, όταν κόπασε ο θόρυβος της δημοσιότητας παρότι όσο διαρκούσε αρκετοί από αυτούς κέρδισαν και τα «πέντε λεπτά δημοσιότητας» που προσδοκούσαν εκφράζοντας τις διαφωνίες τους από τηλεοπτικών παραθύρων. Θα μου πείτε «δεν έχει κανείς το δικαίωμα να διαφωνεί;». Φυσικά και το έχει. Ο τρόπος όμως με τον οποίο διαφωνεί δίνει και το πραγματικό στίγμα των προθέσεών του. Δηλαδή αν έχει μία επιστημονική διαφωνία επί της ουσίας την οποία θέτει στο τραπέζι του διαλόγου ή αν ο βασικός του στόχος είναι να υποτιμήσει και να απαξιώσει το έργο και την προσπάθεια ενός συναδέλφου όπως και τα απτά αποτελέσματα αυτής της δουλειάς.
***
Κάπως έτσι σε τέτοιο κλίμα... συναδελφικότητας επιχειρήθηκε να διασυρθεί δημοσίως και ο τύμβος και η αρχαιολόγος.
Η οποία φάνηκε να «τιμωρείται» από την κοινή γνώμη, ή την εξειδικευμένη επιστημονική, επειδή είχε τη μητρότητα της συγκεκριμένης σημαντικής αρχαιολογικής ανακάλυψης αλλά και επειδή «απογοήτευσε» -ανομολόγητο αλλά πραγματικό- που τελικά το περιεχόμενο του τάφου δεν ήταν το προσδοκώμενο. Δηλαδή τελικά δεν βρισκόταν εκεί ο Μέγας Αλέξανδρος.
Η ίδια η Κατερίνα Περιστέρη, άκουσε τα μύρια όσα, προφανώς πικράθηκε και απογοητεύτηκε βαθύτατα από την όλη μεταχείριση και τελικά προχθές έσπασε τη σιωπή της και μας είπε σχεδόν ένα χρόνο μετά την ολοκλήρωση της ανασκαφής στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη, ότι αποκάλυψε τις επιγραφές που βρέθηκαν στο ταφικό μνημείο και δείχνουν τον... ένοικο του τάφου. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την κυρία Περιστέρη, οι επιγραφές που βρέθηκαν στον περίβολο του τύμβου, κοντά στον Λέοντα της Αμφίπολης, δείχνουν ότι το ταφικό μνημείο ήταν για τον Ηφαιστίωνα, τον επιστήθιο φίλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και δημιουργήθηκε κατόπιν εντολής του μεγάλου στρατηλάτη. Σύμφωνα με τα όσα αποκάλυψαν η επικεφαλής αρχαιολόγος αλλά και ο αρχιτέκτονας της ανασκαφικής ομάδας Μιχάλης Λεφαντζής, βρέθηκαν στον περίβολο του τάφου τρεις επιγραφές (επάνω σε αρχιτεκτονικά μέλη του ταφικού μνημείου) στις οποίες είναι χαραγμένη η φράση «Παρέλαβον Ηφαιστίωνος».
***
Είναι μαθηματικά βέβαιον ότι θα βρεθούν και πάλι «πρόθυμοι» να αμφισβητήσουν τις ανακοινώσεις της Κατερίνας Περιστέρη.
Όμως επειδή «τα γραπτά μένουν» από τις ανασκαφές στην Αμφίπολη δυο πράγματα θα μείνουν: το μελάνι που χύθηκε γι’ αυτές είτε με θετικό τρόπο είτε με αρνητικό και οι επιγραφές που βρήκε η αρχαιολόγος και τοποθετούν τον τύμβο και στην περίοδο που η ίδια είχε από την αρχή επικαλεστεί και «δίπλα» στον Μέγα Αλέξανδρο. Και βέβαια η χαρακτηριστική «μικρότητα» που μας συνοδεύει αιώνες τώρα έτσι για να «αντισταθμίζει» τις στιγμές μεγαλείου που σε εκλάμψεις δημιουργικότητας και ενότητας μπορούμε να επιτύχουμε.
Και το πιο σπουδαίο από όλα; Μας μένει ένα σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας και του πολιτισμού μας που έρχεται να πάρει τη θέση του στην προαιώνια ελληνική ιστορία.
Άλλωστε από το παρόν λίγες χαρές αντλούμε πλέον, γι’ αυτό τόσο τακτικά στρεφόμαστε στο παρελθόν.
