Βαγγέλης Κ. Κυριάκης, Δρ. Φιλ.Εκπαιδευτικός στο Γεν. Λύκειο Γιάννουλης
Την περίοδο αυτή οι τελειόφοιτοι όλων των τύπων των Λυκείων δοκιμάζονται για την εισαγωγή τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Η συναισθηματική φόρτισή τους δικαιολογημένη. Μαζί τους δοκιμάζονται και οι οικογένειές τους. Μέσα, λοιπόν, στην αγωνία τους οι υποψήφιοι, οι οικογένειές τους αλλά και οι μελλοντικοί υποψήφιοι, από τις μικρότερες τάξεις της Εκπαίδευσης, προβληματίζονται για την έκβαση των προσπαθειών τους και τις επαγγελματικές επιλογές τους και γενικότερα για τη μελλοντική τους ζωή. Γι’ αυτό αναζητούν συχνά μέσα από τις συζητήσεις με μεγαλύτερους, συγγενείς, φίλους, δασκάλους κ.λπ. μια συμβουλή. Αναζητούν μια συμβουλή που θα τους διευκολύνει στις επιλογές τους, θα τους βγάλει από τα αδιέξοδά τους ή θα τους επιβεβαιώσει τις επιθυμίες, τις σκέψεις, που κάνουν και δεν τολμούν να εκφράσουν, ή και τις όποιες αποφάσεις έχουν ήδη πάρει, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητές τους, τις κλίσεις τους και τις επιθυμίες τους περισσότερο, ίσως, παρά την εργασιακή πραγματικότητα.
Οι απαντήσεις που παίρνουν είναι ποικίλες. Κανείς δεν μπορεί όμως να δώσει τη σωτήρια λύση και να εγγυηθεί ότι αυτή η σχολή που θα του προτείνει θα τον ικανοποιήσει ψυχοπνευματικά και θα του εξασφαλίσει επαγγελματική αποκατάσταση και επιτυχία μετά την αποφοίτησή του.
Αυτό είναι απόλυτο. Τόσο απόλυτο, όσο η λαϊκή ρήση: «Χίλιες γνώμες άκου, απ’ τη δική σου μη φεύγεις».
Αντί όμως η λαική σοφία, καταστάλαγμα πείρας αιώνων, να υπαγορεύει τη συμβουλευτική μας συμπεριφορά προς τους εν αγωνία ή εν αδιεξόδω ευρισκομένους νέους, πολλοί και αυτήν την περίοδο, όλο και πιο συχνά και εμφατικά, με ύφος εκατόν Καρδιναλίων, όπως ειρωνικά λέει πάλι ο Θυμόσοφος λαός μας, αποφαίνονται με στόμφο: «Ό,τι κι αν σπουδάσεις άνεργος θα είσαι». Και δεν σταματούν εκεί. Επιχειρηματολογούν συμπληρώνοντας : «Δεν βλέπεις πόσες χιλιάδες πτυχιούχοι (sic) είναι άνεργοι;»
Αυτήν τη στερεοτυπική, ισοπεδωτική και μηδενιστική απόφαση στην αγωνιώδη αναζήτηση για βοήθεια των νέων την θεωρώ ανεπίτρεπτη, ανεύθυνη έως ανήθικη, συγκριτικά με την ηθική καθαρότητα των νέων.
Ναι, υπάρχει ανεργία πτυχιούχων, όπως υπάρχει ανεργία γενικώς, όχι καθολική, ότι δηλ. όλοι οι νέοι ή όλοι οι πτυχιούχοι είναι ή γίνονται άνεργοι. Και; Τι προτείνετε Κυρίες και Κύριοι ; Να μην σπουδάσουν τα παιδιά;
Αν κάποιος έχει να προτείνει μια επαγγελματική επιλογή η οποία με βεβαιότητα θα διαφύγει της ενδεχόμενης ανεργίας, είναι ασφαλώς ευπρόδεκτη, αν όμως δεν έχει, είναι σώφρον να μην κάνει τον μάγο ή τον προφήτη. Έχει συναίσθηση σε τι αδιέξοδο γέρνει τον νέο άνθρωπο; Κατανοεί ότι τέτοιες μηδενιστικές «συμβουλές» δεν είναι συμβουλές, αλλά ψαλίδισμα των φτερών του;
Τέτοιες ρουκέτες ανευθυνότητας είναι εγκληματικές για τη νεολαία και κατ’ επέκταση για την Ανθρωπότητα.
Όταν μάλιστα τέτοια ανεύθυνα μηνύματα εκπέμπονται από άτομα τα οποία από το κύρος που τους δίνει η θέση τους (προφανώς και μόνο αυτή) μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τους νέους, είναι ολοφάνερη η ζημιά που προκαλείται. Αν στην κρίσιμη ηλικία της εφηβείας κλονίσουν την αυτοπεποίθηση και την πίστη του νέου σε ό,τι βλέπει γύρω του, σε ό,τι ονειρεύεται για το παρόν και το μέλλον του, με ποιες δυνάμεις θα αγωνιστεί και πώς θα κτίσει τον Κόσμο;
Ναι, υπάρχει κορεσμός επαγγελμάτων, υψηλό ποσοστό ανεργίας και ετεροαπασχόληση, και στη χώρα μας αρχίζει η λεγόμενη αναδιάρθρωση των μέχρι τώρα σταθερών κοινωνικών δεδομένων, που σημαίνει αυτά που καθημερινά μαθαίνουμε ως μέτρα για την έξοδο από την κρίση. Σε γενικές δηλ. γραμμές σημαίνει; Οικονομική δυσπραγία, ανεργία, μείωση μισθών και επομένως μείωση της αγοραστικής-καταναλωτικής δύναμης, αύξηση ορίων εργασίας, απώλεια μιας «μοναδικής επαγγελματικής ταυτότητας σε όλη τη διάρκεια της ενεργού ζωής τους», λόγω των προηγούμενων, αλλά και λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων και των κοινωνικών αναγκών. Το τελευταίο εκφράζεται καλύτερα με τη νέα εργασιακή πραγματικότητα που έχει αρχίσει να διαμορφώνεται στην χώρα μας, εδώ και μια εικοσαετία περίπου, στην οποία οι μεταλυκειακές σπουδές ούτε ταυτίζονται, απόλυτα και αναγκαστικά, με αντίστοιχη επαγγελματική δραστηριότητα ούτε εξασφαλίζουν επαγγελματική απασχόληση για όλους τους πτυχιούχους.
Γι’ αυτό ο προβληματισμός είναι δικαιολογημένος και επιβεβλημένος. Οφείλουμε να προβληματιζόμαστε για την ποιότητα της εκπαίδευσης και των εργαλείων που αυτή θα παράσχει, ώστε να αποκαθίσταται ο νέος εργαασιακά και να εξασφαλίζει τα προς το ζήν του μέσα.
Αυτό είναι το ένα σκέλος, της εκπαίδευσης. Το άλλο αφορά τη μόρφωση. Αφορά τη μόρφωση όχι μόνο με την ηθικοπλαστική της διάσταση, η οποία αποτελεί διαχρονική αξία, αξίωμα και απαίτηση κάθε εποχής, για να είναι ο πολιτισμός της ηθικός και ανθρωποκεντρικός, αλλά με την ψυχοπνευματική της διάσταση, δηλ., την ανίχνευση, την ανάδειξη, και την καλλιέργεια εκείνων των ψυχοπνευματικών δεξιοτήτων του ατόμου οι οποίες θα μπορούν τις επιστημονικές και κοινωνικές πληροφορίες να τις επεξεργάζονται και να τις μετατρέπουν σε γνώση, αφενός, και, αφετέρου, αυτήν τη γνώση να την αξιοποιούν, όπου και όποτε, καθόλη την διάρκεια της ζωής τους, δεί.
Μέσα στη θολή εκπαιδευτική ατμόσφαιρα, αυτού του είδους η μόρφωση δεν υπάρχει στη συνείδηση της πλειονότητας των Ελλήνων. Ενώ αυτή η διαδικασία είναι η δημιουργική μόρφωση και εκπαίδευση ταυτόχρονα, στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει καλυφθεί από την παραδοσιακή χρησιμοθηρική παροχή πληροφοριών, η οποία όμως έκλεισε τον κύκλο της για τα ελληνικά δεδομένα, τα οποία ήδη έχουν και αυτά ξεπεραστεί από την παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα. Έτσι προέκυψε το χάσμα ανάμεσα στις απαιτήσεις και τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και των μέσων που παρέχονται στους Έλληνες για να τις διαχειριστούν, με συνέπεια την ανεργία των Ελλήνων πτυχιούχων και όχι μόνο.
Μπροστά, λοιπόν, σ’ αυτές τις κοσμογονικές ανατροπές, που απαιτούν από τους νέους να προσαρμοστούν σε πρωτόγνωρες για τη χώρα μας κοινωνικές, οικονομικές και ιδεολογικές συνθήκες και να ανταγωνιστούν στο περιβάλλον μιας παγκοσμιοποιημένης αγοράς εργασίαας και γενικότερα μιας παγκόσμιας Κοινότητας, από πού θα πάρουν τα απαραίτητα εφόδια οι νέοι; Είναι ευνόητο από πού. Από τις σπουδές τους. Τις βασικές, τις μεταπτυχιακές, αλλά και τις αυτομορφωτικές διαδικασίες. Οι σπουδές αυτές θα στηρίζονται πλέον στην πολύπλευρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων των νέων και στην εκπαίδευσήη του να συνθέτει και να δημιουργεί ο ίδιος την γνώση. Αυτό, επαναλαμβάνω, απαιτεί η νέα, πραγματικότητα, η οποία βέβαια στην Κεντρική Ευρώπη και στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής είχε αρχίσει ήδη μισό αιώνα νωρίτερα.
Αυτήν, επομένως, την πραγματικότητα πρέπει να λάβουμε υπόψη και να δώσουμε στις νέες γενιές την ανάλογη μόρφωση, αντί να μεμψιμοιρούμε και να διαχέουμε άμετρη απαισιοδοξία. Και θεωρώ ότι πρόκειται για μια απαισιοδοξία αδικαιολόγητη, η οποία δεν έχει καμία σχέση με τις φυσιολογικές επιφυλάξεις, μπροστά στο πρωτόγνωρο. Είναι επίσης αδικαιολόγητη, γιατί εκφράζεται απόλυτα από άτομα γενεών οι οποίες μεγάλωσαν σε διαφορετικές συνθήκες, απ’ ότι μεγαλώνει η τωρινή γενιά των μαθητών και θα μεγαλώσουν και οι επόμενες, και εκτιμούν χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τον νόμο της ζωής; Στον αέναον ρούν της ζωής του ανθρώπου, οι εναλλαγές, κοσμογονικές, πολλές φορές, για τις απερχόμενες γενιές, αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά από εκείνες τις γενιές που τις βίωσαν και τις βίωσαν τόσο φυσιολογικά, όσο οι προηγούμενες είχαν βιώσει τις δικές τους με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις αντίστοιχες δυσκολίες.
Αυτό το δίδαγμα και το μήνυμα στέλνει η Ιστορία του Ανθρώπου. Και αυτό πρέπει να το γνωρίζουμε και να αποτελεί τον κανόνα μας, όταν αξιολογούμε τα τωρινά και προετοιμάζουμε, συμβουλεύοντας, τους νέους για τα μελλούμενα.
Κάθε γενιά έχει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της και τη δική της δυναμική. Έτσι, με αυτήν τη νομοτελειακή θεώρηση, πιστεύω ότι οι νέες γενιές θα δημιουργήσουν τον Κόσμο τους, σίγουρα διαφορετικό από τον τωρινό. Θα είναι ο δικός τους Κόσμος. Εμείς, οι φορείς αγωγής και κοινωνικοποίησης, παράλληλα με την απαίτηση από την πολιτεία για την παροχή ποιοτικής Παιδείας, οφείλουμε να δώσουμε στους νέους ό,τι πιο χρήσιμο μπορούμε να δώσουμε και θεωρώ ότι αυτό είναι η ενθάρρυνση και η αισιοδοξία με την οποία θα πρέπει να ατενίζουν το θείο δώρο που λέγεται ΖΩΗ.
Γι’ αυτό, λοιπόν, όταν απευθυνόμαστε προς νέους που ζητούν βοήθεια ζωής. ΑΣ ΜΙΛΟΥΜΕ ΠΙΟ ΥΠΕΥΘΥΝΑ Ή ΑΣ ΣΙΩΠΟΥΜΕ (ομολογούντες την άγνοια ή την αδυναμία μας).
(.) Αφιερώνεται στους συναδέλφους του Βαθμολογικού Κέντρου, με τους οποίους συμπροβληματιζόμαστε παρακολουθώντας τις σκέψεις της νέας γενιάς στα νέα δεδομένα που διαγράφονται για όλους τους νέους του Κόσμου.
