Του Κώστα Α. Αγοραστού, Αν. Καθηγητή Παν/μίου Μακεδονίας
Μια κοινωνία μπορεί να οδηγηθεί σε καταστροφή για τέσσερις λόγους:
είτε επειδή δεν μπόρεσε να προβλέψει ένα μεγάλο πρόβλημα που πλησίαζε είτε επειδή δεν κατανόησε το πρόβλημα όταν αυτό εκδηλώθηκε
είτε επειδή όταν το κατανόησε δεν προσπάθησε στα σοβαρά να το αντιμετωπίσει είτε επειδή όταν αγωνίστηκε να το αντιμετωπίσει αποδείχθηκε ότι απλώς, δεν διέθετε τις απαιτούμενες δυνάμεις για να το καταφέρει (Jared Diamond «Κατάρρευση»).
Η Ελλάδα πιστεύω έχει περάσει τους τρεις και κρέμεται στον τελευταίο.
Πολιτική δεν γίνεται με διαρροές μέτρων για να τρομοκρατήσουν τον κόσμο και να δημιουργήσουν την κατάλληλη ψυχολογία ώστε όταν αποφασιστούν κάποια εξ αυτών να φανούν «ηπιότερα».
Ως οικονομολόγος φοβάμαι το φαύλο κύκλο της ύφεσης.
Ως πολιτικός ανησυχώ για τη διάλυση της κοινωνικής συνοχής όταν οι επιπτώσεις των μέτρων από πληροφορία γίνουν επώδυνο βίωμα στην κοινωνία.
Ήδη οι πολίτες έχουν προσδιορίσει ως ψυχολογικό χρονικό όριο τον Σεπτέμβριο.
Χρειάζεται λιγότερο κράτος στην οικονομία και περισσότερο οικονομία στο κράτος.
Χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια από όλους μας αν και όλοι δεν είμαστε υπεύθυνοι γι΄ αυτή την κρίση, θα είμαστε όμως υπεύθυνοι αν δεν προσπαθήσουμε όλοι μαζί να βγούμε απ’ αυτή.
Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν.
Επιχειρείται μια βίαιη ανασύνθεση της κοινωνίας μας χωρίς να λαμβάνεται υπ΄ όψιν ότι «θλίβεται ο άνθρωπος όχι επειδή του λείπουν αγαθά που δεν τα δοκίμασε, αλλά για όσα, ενώ είχε συνηθίσει να τα απολαμβάνει, τα έχασε» («Επιτάφιος» Περικλέους).
Το όλο μοντέλο στο οποίο στηρίχτηκε η ελληνική οικονομία είναι παρασιτικό και κλεπτοκρατικό. Είναι η μεγαλύτερη απειλή αυτή τη στιγμή. Δυστυχώς τα μέτρα είναι μια προσπάθεια υποστύλωσης του ήδη υπάρχοντος συστήματος και όχι πάταξή του. Η χρεοκοπία δεν είναι μόνο οικονομική είναι και πολιτική, είναι γενικότερα του θεσμικού, κοινωνικού και πολιτικού προτύπου πάνω στο οποίο κτίστηκαν οι κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις και πρακτικές. Οφείλουμε να αλλάξουμε νοοτροπία στο πλαίσιο μια νέας εθνικής αυτογνωσίας, μακριά από τις ιδεοληψίες και τις εμμονές του χθες.
Εδώ που φτάσαμε, δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες. Χωρίς επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας και οικονομική ανάπτυξη δεν υπάρχει μονιμότερη αντιμετώπιση του δημοσιονομικού προβλήματος με άμβλυνση των κοινωνικών επιπτώσεων. Βασικός πυλώνας για το τελευταίο είναι η οικονομική εξωστρέφεια, οι ιδιωτικές επενδύσεις, η προσέλκυση ξένων επενδυτικών κεφαλαίων.
Πρέπει να πάμε προς μία κατεύθυνση που λέει το εξής απλό: Αναπτύσσεται ό,τι πουλάει, πουλάει ό,τι ζητιέται και ζητιέται ό,τι είναι ανταγωνιστικό.
Τι μπορεί να γίνει;
Η δημοσιονομική προσαρμογή είναι αναγκαία, θα έπρεπε να είναι όμως σταδιακή και κοινωνικά δίκαιη.
Σταδιακή: Μείωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 1% του ΑΕΠ. Πάλι θα εξακολουθούσε να ήταν πάνω από 3% του ΑΕΠ. Η απώλεια αυτή θα μπορούσε να αντισταθμιστεί με ενίσχυση των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα που έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν απαιτούν άμεση εκταμίευση χρημάτων από το δημόσιο ταμείο (win-win situation). Μείωση των δαπανών για μετακινήσεις, υπερωρίες, συμβούλια και επιτροπές στο Δημόσιο κατά 0,3% του ΑΕΠ περίπου στο Πρόγραμμα Σταθερότητας προβλεπόταν περιορισμός κατά... 75 εκατ. ευρώ). Κοινωνικά δίκαιη: Η μείωση μισθών και συντάξεων, ιδίως εκείνων των κατηγοριών μισθωτών και συνταξιούχων που έχουν υψηλή ροπή προς κατανάλωση, είναι εσφαλμένο μέτρο οικονομικά εν μέσω κρίσης, αλλά και κοινωνικά άδικο μέτρο, όταν γνωρίζουμε ότι το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην υστέρηση εσόδων από συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες που φοροδιαφεύγουν συστηματικά.
Η ρύθμιση για τους ημιυπαίθριους θα έφερνε έσοδα μεταξύ 1,5 -2 δισ. ευρώ!
Είμαι της γνώμης ότι έπρεπε να εκδοθεί ένα ειδικό ομόλογο, με εμπράγματες εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου (για να μην σπεκουλάρει κανένας στην πιθανότητα χρεοκοπίας της χώρας) και να γλυτώσει από τα τοκογλυφικά επιτόκια των κερδοσκόπων.
Το δημόσιο μπορεί να δημοπρατήσει τις άδειες για τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ που λειτουργούν χωρίς άδεια εδώ και 20 χρόνια. Έτσι θα εισρεύσει ζεστό χρήμα στα κρατικά ταμεία.
H ένταξη στα σχέδια πόλεων κτισμάτων και οικισμών, μπορεί να αποφέρει στο δημόσιο έσοδα έως και 14 δισ. Επίσης με την ένταξη, θα δοθεί ώθηση σε μια σειρά από σχετικά επαγγέλματα, ενώ θα δημιουργηθεί πλούτος, που αυτή τη στιγμή, ενώ υπάρχει, δεν εμφανίζεται πουθενά.
Λύση στο χρόνιο πρόβλημα των διακατεχόμενων εκτάσεων.
Αύξηση της φορολογητέας ύλης και όχι των φορολογικών συντελεστών.
Όχι στη μείωση των μισθών και των συντάξεων.
Αύξηση του ΑΕΠ που θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του ελλείμματος.
Μέτρα για την πάταξη του «μαύρου χρήματος».
1ον: Προθεσμία για τη δήλωση και φορολόγησή του χωρίς άλλες ευθύνες.
2ον: Διασταύρωση φορολογικών στοιχείων μέσω των εντύπων Ε1 – Ε9 και τραπεζικών λογαριασμών.
Η κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει ταχύτατα σε μια εξωστρεφή οικονομική πολιτική οικονομικής ανάπτυξης με άξονα την ανταγωνιστικότητα. Απαιτούνται ρήξεις με την τρέχουσα φιλοσοφία και πρακτική, απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν κυρίως στους περιορισμούς που το Δημόσιο επιβάλλει στον ανταγωνισμό (γραφειοκρατικοί περιορισμοί, πολύπλοκες διαδικασίες κ.ά.), ιδιωτικοποιήσεις, συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου και προσέλκυση ξένων κεφαλαίων.
Χρειάζεται μεγαλύτερη πειθαρχία στις δαπάνες στις δημόσιες επιχειρήσεις, στα ασφαλιστικά ταμεία, στα νοσοκομεία και στους υπόλοιπους οργανισμούς.
