ΑΘΗΝΑ (Γραφείο «Ε», της Άννας Σταυράκη)
Φιλολογικό μνημόσυνο πραγματοποιήθηκε στη «Στοά του Βιβλίου», από τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρία, για τον Κώστα Αξελό, με αφορμή τις 40 μέρες από το θάνατό του.
Η ανοιχτή σκέψη και το αδούλωτο πνεύμα του κυριάρχησαν στη βραδιά, για τον στοχαστή που ποτέ δεν υποτάχθηκε στη ζωή του, ούτε σε κόμμα (αν και υποστήριζε την αριστερά) ούτε και σε θρησκεία.
Όπως έλεγε και ο ίδιος «αυτό που μας εγκαταλείπει κι αυτό που εγκαταλείπουμε δεν μπορούν να εμφανιστούν ως ταυτότητα, χωρίς να χωρίζονται από μιαν άβυσσο. Σε εξαιρετικές στιγμές σύμπτωσης, υπάρχει συχνά κάτι σαν πλήρης ένταξη σ’ εκείνο που λαμβάνει χώρα κι από το οποίο δεν είμαστε αποκλεισμένοι. Η παγχρονικότητα μπορεί να υποδεχθεί όλες τις σημαντικές στιγμές οι οποίες παρότι της ανήκουν μοιάζουν να της διαφεύγουν. Είναι οι άπειρες στιγμές του πεπερασμένου μας».
Πρόκειται για απόσπασμα από το τελευταίο του βιβλίο, με τίτλο «Αυτό που επέρχεται», το οποίο κυκλοφόρησε την άνοιξη του 2009 στη Γαλλία, ενώ ετοιμάζεται και η ελληνική έκδοσή του.
Ο πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρίας κ. Γιώργος Μπαμπινιώτης, στο πλαίσιο της εκδήλωσης, υποστήριξε μεταξύ άλλων για τον Κ. Αξελό: «Μας έχει σφραγίζει η στάση της στοχαστικής του εγρήγορσης όπως την αποκαλούσε. Αυτό πρέπει άλλωστε να κάνει και ο σύγχρονος άνθρωπος αν θέλει να επιβιώσει μέσα στη γενικότερη κρίση που περνάμε.
Ο Κώστας Αξελός άλλωστε για να μπορεί να σκέφτεται και να γράφει χωρίς κανέναν περιορισμό αναγκάστηκε και ξενιτεύτηκε αποκτώντας σωστές βάσεις στο γαλλικό χώρο. Μια πλανητική σκέψη με άλλη θέαση του κόσμου ήταν η δική του, όπου ο άνθρωπος αναμετριέται με τον κόσμο. Με αυτά τα δεδομένα τίμησε την επιστήμη, τη φιλοσοφία και έκανε την Ελλάδα το επίκεντρο της σκέψης».
Όπως ανέφερε ο καθηγητής συγκριτικής φιλοσοφίας και θρησκείας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μάριος Μπέγζος, «κεντρική ιδέα του έργου του ήταν η μετάβαση από το κλειστό σύμπαν στο ανοικτό, άρα στους νέους ορίζοντες. Άλλωστε και στο τελευταίο του βιβλίο φέρει τον υπότιτλο «το άνοιγμα της σκέψης». Το τελευταίο κείμενο μιλάει για το άνοιγμα στο επερχόμενο και το άνοιγμα στην ίδια τη τέχνη.
Ο Αξελός έζησε ένα βίο στοχαστικό. Η σημασία του ανοίγματος γι’ αυτόν ήταν η ίδια η ζωή.
Η πολιτική στράτευσή του στην Κατοχή, ήταν το πρώτο του άνοιγμα, καθώς βρέθηκε έξω από το περιβάλλον του, έζησε τη νεανική αυταπάτη, αντιστάθηκε στον μαρξισμό και τον συνδύασε με τον φροϋδισμό και την αριστερά. Συνέχισε στη διαφώτιση και καθοδήγηση της νεολαίας. Δεν κλείστηκε σε ιδεολογικό στρατόπεδο αλλά έκανε το άνοιγμά του έξω από το μεγαλοαστικό σύμπαν.
Όλα αυτά μέχρι το Δεκέμβρη του ’45 οπότε φεύγει για το Παρίσι. Υπήρξε πάντα ανένταχτος και σε όλη του την πορεία ουδέποτε ανήκε κάπου. Δεν συντάχθηκε ούτε με κάποια θρησκεία ούτε με κάποιο πολιτικό δόγμα. Ήταν ερωτευμένος με το άνοιγμα στη ζωή και τη σκέψη».
Το ίδιο υποστήριξε και η καθηγήτρια φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και συγγραφέας κ. Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, η οποία εισηγήθηκε να ανακηρυχθεί ο Αξελός επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της.
Η κ. Δεληγιώργη υποστήριξε αυτό που έλεγε και ο Αξελός ότι πατρίδα της σκέψης είναι η εξορία και τόνισε μεταξύ άλλων: «Η φιλοσοφία διέρχεται φάση περισυλλογής, που την επιβάλλει η παγκόσμια πνευματική κρίση. Στόχος να πάρουμε τις δέουσες αποστάσεις. Ο άνθρωπος είναι παιδί της πλάνης και της ψευτιάς που αποζητά όμως την αλήθεια. Τα κείμενα του Αξελού είναι μια διδασκαλία στην παραγωγική σκέψη.
Δεν εκπροσώπησε ούτε τη δεξιά ούτε την αριστερά ως διανόηση. Έζησε έξω από δογματισμό και εμπάθεια. Είχε ελεύθερο λόγο. Η φύση και η ιστορία παραδόθηκαν σε αυτόν σαν τεχνική. Αντί της πλάνης ζήτησε την αλήθεια. Η πλάνη άλλωστε έλεγε σε αναγκάζει σε περιπλάνηση».
Η δρ Servanne Jollivet από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και μέλος της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, μιλώντας στην εκδήλωση ανέφερε ότι: «Ο Αξελός δεν είναι και δεν θα μείνει ποτέ μόνος. Είναι μια ολοκληρωμένη μαρτυρία ριζοσπαστικής σκέψης. Όπως ήθελε και ο ίδιος πρέπει να κρατηθούμε με κουράγιο και αποφασιστικότητα από το νου μας. Ήξερε ότι πρέπει ν’ αντιμετωπίζουμε τη ζωή με απαίτηση και δυνατότητες μιας γραφής που οδηγεί στην κατοίκηση του κόσμου.
Στόχος να υπάρξουμε ανοικτοί στο χώρο και το χρόνο γιατί το φως του μας μεταμορφώνει σε μια άλλη σχέση με τον εαυτό μας και τους άλλους. Στεκόμαστε πάντα μπροστά στο ίδιο αίνιγμα. Αυτό που αξίζει τελικά για τη ζωή αξίζει και για τη σκέψη»
Ο καθηγητής κοινωνικής και πολιτικής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων κ. Παναγιώτης Νούτσος, σε χαιρετισμό που απέστειλε στην εκδήλωση ανέφερε ότι: «Ο Αξελός αμφισβητούσε την ορθοδοξία φιλοσοφούσε μέσω της γλώσσας με αφοριστικές προτάσεις. Μια πλανητικοποιημένη πραγματικότητα. Ήθελε πάντα να σώσει το όνειρο εφόσον δεν γίνεται να το πραγματοποιήσει. Πίστευε ότι το παιχνίδι του κόσμου είναι πιο δυνατό από το μηδενισμό. Αυτό είναι η μεγάλη του κατάκτηση μια πάγια φιλοσοφική περιπλάνηση σε ανοικτή ολότητα». Τέλος, η κ. Μάνια Καραϊτίδη, εκδότρια του βιβλιοπωλείου της Εστίας, που έχει αναλάβει και την έκδοση των βιβλίων του Κώστα Αξελού στα ελληνικά, είπε για τον Αξελό, ότι «... ήταν άνθρωπος της θάλασσας, του άρεσαν τα ανέκδοτα και ο ανοικτός διάλογος. Παρών πάντα σε διάφορες συζητήσεις και σιωπούσε μόνο όταν υπερίσχυε η ανοησία. Ήταν μια μνήμη παγκόσμια».
