* Του Ντ. Διαμάντου προέδρου Τ.Ε.Ε. Κ. και Δ. Θεσσαλίας
Πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας στοιχεία για τις δανειακές υποχρεώσεις των δήμων προς τις τράπεζες, που ξεπερνούν το 1,7 δισ ευρώ. Οι δήμοι με το μεγαλύτερο χρέος εντοπίζονται στα πολεοδομικά συγκροτήματα Αθήνας και Θεσσαλονίκης και σε δήμους-πρωτεύουσες νομών. Παράλληλα, μέσα από τις νέες αρμοδιότητες του «Καλλικράτη» όπου, σε πλείστες από αυτές οι πόροι δεν είναι εξασφαλισμένοι, ή είναι λιγότεροι από τους αναγκαίους, οι νέοι Δήμοι μπορεί να οδηγηθούν σε χειρότερη οικονομική κατάσταση. Το φαινόμενο των χρεωμένων δήμων δεν αντανακλά την ταυτότητα ύπαρξης και ρόλου της Τ.Α., η οποία κάτω από δύσκολες συνθήκες για την ίδια, αλλά και από τη γενική κατάσταση που επικρατεί, προσπαθεί να ανταποκριθεί στην υψηλή αποστολή της, με την αμεσότητα που έχει με την τοπική κοινωνία. Ποια είναι όμως τα βασικά αίτια που οδηγούν δήμους στην υπερχρέωση;
Πρώτος λόγος, είναι η έλλειψη διαθέσιμων πόρων. Και προς επίρρωση του λόγου αυτού, πέραν της διεκδίκησης από την κεντρική εξουσία μέσω των Εθνικών και Συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, είναι απαραίτητο, ένας σύγχρονος δήμος να προχωρήσει άμεσα σε:
1.Διεκδίκηση απευθείας από την Ε.Ε. χρηματοδότησης καινοτόμων δράσεων – οι οποίες βέβαια, θα εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των πολιτών αλλά, και θα προστατεύσουν το αστικό και περιαστικό περιβάλλον.
Αυτό προϋποθέτει, την ίδρυση και ουσιαστική λειτουργία ενός «Δημοτικού Γραφείου Ευρωπαϊκής Διασύνδεσης»,με εξειδικευμένους τεχνοκράτες, με εμπειρία στα ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά, και διαρκή επικοινωνία και πρόσβαση στα ευρωπαϊκά πολιτικά και διοικητικά κέντρα.
2.Ανάπτυξη πρωτοβουλιών «Αυτοδιοικητικής Επιχειρηματικότητας», στην κατεύθυνση της Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής ζώνης. Αυτό βέβαια, πέραν της οικονομικής απόδοσης, θα αποφέρει και σημαντική προστιθέμενη αξία στον ευαίσθητο τομέα της απασχόλησης.
Τα παραπάνω δίνουν τη δυνατότητα να μην χρειασθεί η καταφυγή σε νέο δανεισμό, ο οποίος θα οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια σε οικονομικό στραγγαλισμό, αλλά, ούτε και σε υπερφορολόγηση των πολιτών που θα οδηγούσε σε οικονομική ασφυξία τους δημότες και την τοπική αγορά.
Δεύτερος λόγος, είναι το προσωπικό και η διαχείριση αυτού. Απαιτείται πλέον, μία πολιτική που θα στηρίζεται:
1. Σε «ποιοτική αναβάθμιση» του επιπέδου των απαιτήσεων του προσλαμβανόμενου προσωπικού με απαραίτητο προαπαιτούμενο την αναδιάταξη πλήρως του προσωπικού, βελτιώνοντας έτσι, την παραγωγικότητα των υπηρεσιών, ενώ, μέσα από «διαρκή αξιολόγηση» να αποδίδει και αναλογικά πριμ απόδοσης.
2. Σε «αριθμητική κάλυψη» του ελάχιστα απαιτούμενου προσωπικού ενός εξορθολογισμένου οργανισμού του Δήμου και των άλλων νομικών προσώπων. Με περιορισμό των προσλήψεων προσωπικού στις απολύτως απαραίτητες και, μέσα και από την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών παροχής γρήγορων και ποιοτικών υπηρεσιών.
3. Σε «εξασφάλιση σταθερών εργασιακών σχέσεων» σε όλο το προσωπικό που καλύπτουν τις πάγιες και διαρκείς ανάγκες και, κάλυψη των εποχικών αναγκών με αυστηρά κριτήρια.
Τρίτος λόγος, είναι το κακό σύστημα διαχείρισης και η έλλειψη οικονομικού σχεδιασμού και ελέγχου.
Ένας δήμος διαθέτει τις δυνατότητες να στραφεί από την υπερχρέωση στην ανάπτυξη. Αυτό προϋποθέτει οικονομική εξυγίανση. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί με αποφασιστικότητα, σχέδιο, έλεγχο. Κύρια προϋπόθεση βέβαια, είναι να υπάρχει δημοτική αρχή και δήμαρχος που βλέπουν τη θητεία τους στην αυτοδιοίκηση ως πλήρη και αποκλειστική, νομοτελειακή και όχι ατέρμων, με σκοπό την ανιδιοτελή προσφορά, και όχι σαν ευκαιρία προβολής, προσωπικών επιδιώξεων και, ενίοτε, και πλουτισμού.
Άρα, οφείλει πλέον, όλο το Δημοτικό Συμβούλιο, πριν τη λήξη της θητείας, σε μία δημόσια λογοδοσία, να αποδίδει στους δημότες με απόλυτα διαφανή και τεκμηριωμένο τρόπο, τα απαραίτητα στοιχεία που θα αποδεικνύουν την χρηστή άσκηση της δημοτικής εξουσίας, δηλαδή, το «πόθεν έσχες» όλων των δημοτικών συμβούλων και των συγγενών τους 1ου βαθμού. Αφορά φυσικά, και στη συμπολίτευση και την αντιπολίτευση η οποία μετέχει σε συμβούλια οργανισμών και νομικών προσώπων του Δήμου.
Πώς αναστρέφεται η κατάσταση;
* Απαιτείται η κατάρτιση ενός φιλόδοξου μεν αλλά, απόλυτα «μετρήσιμου» και στοχευμένου προϋπολογισμού.
* Απαιτείται ο σχεδιασμός ενός αποτελεσματικού συστήματος εσωτερικού ελέγχου που, σε συνδυασμό με την απόλυτη τήρηση της νομοθεσίας, θα δημιουργήσει το πλαίσιο της νέας οικονομικής μας διαχείρισης. Ολες οι προμήθειες του δήμου, ακόμη και οι μικρής αξίας, πραγματοποιούνται ύστερα από δημόσια γνωστοποίηση μέσω του Τύπου, με αποτέλεσμα να λειτουργεί ο ανταγωνισμός και να επιτυγχάνονται καλύτερες τιμές.
* Απαιτείται η εφαρμογή, κατά γράμμα, της νομοθεσίας για την ταμειακή διαχείριση. Πέραν δε των τυπικών, πρέπει να εφαρμόζουμε ρύθμιση για το μηνιαίο έλεγχο από τη δημαρχιακή επιτροπή των ταμιακών απολογιστικών πινάκων.
* Απαιτείται η λειτουργία ουσιαστικά των επιτροπών διαχείρισης και παραλαβών, με πραγματικό έλεγχο των προμηθειών. Ένα σημαντικό βήμα της νέας δημοτικής αρχής θα είναι η εκχώρηση στην αντιπολίτευση της αρμοδιότητας ελέγχου του συνόλου των δαπανών.
* Απαιτείται ο περιορισμός των λειτουργικών δαπανών στις απολύτως αναγκαίες, διασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία των δημοτικών υπηρεσιών.
* Απαιτείται ο περιορισμός των δαπανών για καύσιμα, τηλέφωνα, γραφική ύλη, δημόσιες σχέσεις κλπ., δηλαδή τις δαπάνες που υπερφόρτωναν το δημοτικό προϋπολογισμό χωρίς καμία κοινωνική ανταπόδοση.
* Απαιτείται η υλοποίηση ενός σχεδίου τακτικού ελέγχου της εκτέλεσης του προϋπολογισμού ώστε, αναλόγως να υπάρχουν έγκαιρα οι απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις.
* Απαιτείται η τόλμη στήριξης μίας υγιούς δημοτικής λειτουργίας στην προκήρυξη, ανάθεση και εκτέλεση των δημοτικών τεχνικών έργων και μελετών, που, όχι απλά θα τηρεί τη νομοθεσία αλλά, θα επιτηρεί και όλους τους μηχανισμούς των «γνωστών και μη ανταγωνιστικών στησιμάτων» χωρίς βέβαια, να οδηγεί τις τοπικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε οικονομικό «στραγγαλισμό» μέσα από τις υπερβολικά υψηλές εκπτώσεις που δημιουργούν επιπρόσθετα και, προϋποθέσεις οικονομικής και ποιοτικής επικινδυνότητας για τα έργα.
* Απαιτείται η οργάνωση και ο έλεγχος στο σύστημα εσόδων, αξιοποιώντας όλες τις δυνατότητες από τη νομοθεσία. Η φροντίδα της είσπραξης στο ακέραιο όλων των θεσμοθετημένων εσόδων (ΤΑΠ, ΦΗΧ, τέλη κοινοχρήστων κ.ά.) είναι απόλυτα απαραίτητη.
Η πλήρης εφαρμογή του «Καλλικράτη», και ιδιαίτερα των αυστηρών ρυθμίσεων για τη δανειοδότηση και τον έλεγχο των εσόδων και των δαπανών δήμων και Νομικών Προσώπων, μπορεί να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις ώστε, οι δήμοι να αφήσουν πίσω τους φαινόμενα αναποτελεσματικότητας, αδράνειας και αδιαφάνειας. Η νέα αυτοδιοίκηση, η οποία θα ασκεί πραγματική τοπική εξουσία πρέπει να την ασκεί με διαφάνεια, δημόσιο έλεγχο και λογοδοσία.
Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητο οι δήμαρχοι και τα δημοτικά συμβούλια να τηρούν τους κανόνες διαφάνειας χρηστής διαχείρισης, και να υπάρξουν οι αυστηρές συνέπειες που προβλέπει η νομοθεσία.
