Ίσως να φταίει το γεγονός πως μεγάλωσα τη δεκαετία του 80, μπασκετικά γαλουχημένος με το χρυσό του Ευρωμπάσκετ του 87, με τον Γκάλη να σκοράρει σε πρώτο πλάνο και τον Ολύμπιο, τον πελαργό, να εμφανίζεται στους υπότιτλους μετρώντας τους πόντους του Έλληνα άσου και τα φάουλ των αντιπάλων.
Κάτι το δάκρυ του Μίσα, αυτής της γλυκύτατης αρκουδίτσας που στην τελετή λήξης των ακρωτηριασμένων Ολυμπιακών της Μόσχας του ΄84, έκανε όλον τον πλανήτη να κλάψει μαζί του για τις ψυχροπολεμικές λαβωματιές του Ολυμπιακού ιδεώδους, κάτι ο ξερακιανός, Τσιάο, που στο Μουντιάλ της Ιταλίας του 90 συνδύαζε τις προεφηβικές ποδοσφαιρικές μας φαντασιώσεις, με τις παιδικές παραμυθένιες μνήμες του Πινόκιο, όλοι εμείς, της γενιάς του 80, όποτε ξεκινούν μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις, το πρώτο πράγμα που έχουμε μάθει να κοιτάμε, ασυναίσθητα, είναι οι μασκότ.
Αυτές οι παιχνιδιάρικες, καρτουνίστικες φιγούρες που συνομιλούν απευθείας με το συλλογικό αθλητικό ασυνείδητο, αντανακλώντας κρυφά εθνικά χαρακτηριστικά, πόθους διάκρισης, αυτογνωσιακές εξεικονίσεις και αναπαραστάσεις της εθνικής σωματοεικόνας της εκάστοτε διοργανώτριας χώρας.
Ίσως γι’ αυτό και τώρα στο Μουντομπάσκετ της Τουρκίας, το πρώτο πράγμα που τράβηξε την προσοχή μου ήτανε ο Bascat. Αυτό το αρχικώς απροσδιορίστου συνομοταξίας παράξενο ζωάκι, με το φεγγαρόσχημο κεφάλι και τα διαφορετικού χρώματος μάτια, που όταν το πρωταντίκρισα μου ενέβαλλε περίεργες και ανησυχαστικές σκέψεις. Κάτι το ημισελινοειδές κρανίο του, κάτι το γκριζόασπρο χρώμα του, κάτι το ένα βαθυγάλαζο μάτι του, κάτι το γεγονός πως από το δημοτικό μας μάθανε να μιλούμε για τον εξ’ ανατολών κίνδυνο, άρχισαν να ξυπνούνε μέσα μου εθνικοί φόβοι και συνδηλούμενα αμυντικής εγρήγορσης.
Βρε μήπως και είναι λύκος και μάλιστα γκρίζος; Μήπως οι γείτονές μας διαλέξανε για μασκότ του Μουντομπάσκετ που διοργανώνουν, αυτό το χαρακτηριστικό, ζωόμορφο σύμβολο του εθνικισμού; Μήπως, κατ’ αναλογίαν των βιβλικών ‘λύκων με προβιά αμνών’, οι Γκρίζοι Λύκοι της Ανατολίας περιενδύθησαν την αθώα προβιά της αθλητικής μασκότ και εκμεταλλεύονται την παγκόσμια προβολή του αθλητικού αυτού γεγονότος για να στείλουν τα συγκεκαλυμμένα μηνύματά τους; Μέχρι και σε ιστορικές πηγές ανέτρεξα, για να δω μήπως ο Κεμάλ, που ανάμεσα στα άλλα ήταν γνωστός και για το βαθύ γαλάζιο βλέμμα του, είχε ετερόχρωμα μάτια, όπως θρυλούνταν για τον δικό μας Μεγαλέξανδρο και όπως εμφανίζεται ο Μπασκάτ.
Όμως όλοι αυτοί οι φόβοι μου απέκτησαν γρήγορα και επάξια την ταμπέλα της υπερβολής, όταν με μια προσεκτικότερη ματιά στον καημενούλη τον Μπασκάτ και με μια ενδελεχέστερη ανάγνωση στις σχετικές αθλητικές ιστοσελίδες, διαπίστωσα πως όχι μόνον δεν πρόκειται για γκρίζο λύκο, απόγονο του επιθετικού μογγολικού ανιμισμού της γείτονος, αλλά για μια παιχνιδιάρικη γατούλα Βαν. Σίγουρα, η εμφάνισή της γεννά την υποψία, στα μάτια του κλινικού γιατρού (ή κτηνιάτρου), περί της υπάρξεως κάποιας συγγενούς ανωμαλίας ή και κάποιου πιθανού γενετικού συνδρόμου που συνδυάζει τις δυσμορφίες της ιριδικής ετεροχρωμίας και της εξεγκεφαλίας, αλλά από το σημείο αυτό, μέχρι τα αφελή φοβικά μου ανατανακλαστικά που την πρωτοεμφάνισαν ως γκρίζο λυκάκι, υπάρχει μεγάλη απόσταση. Μία απόσταση που δεν θα είχα τόσο αφελώς διανύσει αν είχα καταφύγει εξ’ αρχής στην ετυμολόγηση του ονόματός της που, κατά πάσα πιθανότητα, προέρχεται από το αγγλικό cat (γάτα) και το basket. Δηλαδή κανένας γκρίζος λύκος. Απλά μία λευκή-κρεμ γατούλα που της αρέσει το μπάσκετ.
Δεν θέλω να υποστηρίξω την άποψη πως η Τουρκία θα εμφανιστεί ποτέ ως η ήρεμη γατούλα που γουργουρίζει καλοπροαίρετα στα πόδια της Ευρώπης και στην αυλή του Αιγαίου. Τα αιλουροειδή αντανακλαστικά της τουρκικής διπλωματίας και στρατηγικής είναι πάντοτε οξυμένα και απαιτούν ανάλογη προετοιμασία, δραστηριότητα και ετοιμότητα εκ μέρους μας. Όμως εξίσου σημαντική είναι και η καλλιέργεια κλίματος συνεργασίας και κυρίως άρσης της αμοιβαίας καχυποψίας. Μιας καχυποψίας που ενσταλαγμένη μέσα από τις αγκυλώσεις της εκπαίδευσης και εμποτισμένη στην ιστορική διαδρομή αιματηρών αιώνων και συγκρούσεων που προηγήθηκαν, ευθύνεται για εθνικές συμφύσεις και συλλογικές συσκοτίσεις που συχνά μας κάνουν να βλέπουμε κρυφές απειλές εκεί που δεν υπάρχουν.
Από τον μύθο του Αισώπου για τον πελαργό και την αλεπού, έχουμε διδαχθεί πλήθος μηνυμάτων πριν από χιλιάδες χρόνια. Ίσως μπορούμε να βγάλουμε και κάποιο χρήσιμο δίδαγμα από αυτή τη μικρή ιστορία του πελαργού και της γάτας. Του Ολύμπιου και του Μπασκάτ. Γιατί η προσπάθεια για την άρση της αμοιβαίας καχυποψίας πρέπει να αρχίσει από την εκπαίδευση και από τα μικρά χρόνια των παιδιών. Μόνον έτσι μπορούν να οικοδομηθούν οι αναγκαίες προϋποθέσεις συνεργασίας, ειρήνης, ευημερίας και ευτυχίας για τους γειτονικούς λαούς. Γιατί όπως είπε κάποτε και ένας σοφός «ένα παιδί με ρώτησε τι είναι η ευτυχία και εγώ του έδωσα μία μπάλα να παίξει».
Ο Χρίστος Χ. Λιάπης είναι Ιατρός, υπ. Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών, chliapis@yahoo.gr
