«Και εξέλιπον
εν ματαιότητι
αι ημέραι αυτών»
Ψαλμ.77
Η ζωή χάνεται αν δεν έχει νόημα. Η ψυχή του ανθρώπου και ο εσωτερικός του κόσμος διαλύεται και διασπάται. Αυτό σημαίνουν τα λόγια, σ΄ αυτούς που έχουν πνεύμα θα δοθεί, από αυτούς που δεν έχουν θα αφαιρεθεί. Χιλιάδες χρόνια πριν από σήμερα ο κόσμος ήξερε πως η ζωή χάνεται αν δεν έχει νόημα. Η κάθε γενεά ήξερε από την ίδια της την πείρα το νόημα της ζωής και το δίδασκε στις γενιές που έρχονταν. Η μόνη γενιά που δεν δίδαξε στους επερχομένους κανένα νόημα στη ζωή, εκτός από την απόκτηση του χρήματος και την κατανάλωση είναι η σημερινή γενεά, προς μεγάλη καταισχύνη της.
Ο Φράνκλιν υπήρξε ψυχίατρος που βίωσε τις συνθήκες της ζωής των κρατουμένων στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως των ναζί γιατί ήταν ένας από αυτούς. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε, όπως γράφει στο βιβλίο του, είναι ότι δεν ήταν τόσο οι κακουχίες που σκότωναν τους κρατουμένους όσο η απουσία του νοήματος της ζωής. Μόνον εκείνοι που η ζωή τους είχε νόημα επέζησαν.
Ο αρχαίος προφήτης του Ισραήλ Ασάφ γράφει στην ωδή του στον 77ό ψαλμό: «Θα σας μιλήσω με παραβολές. (Εννοεί ότι οι ακροατές θα μπορούν να παραβάλουν τα γεγονότα τα σημερινά με τα αρχαία, για να βγάλουν τα συμπεράσματά τους. Γιατί έτσι ανανεώνεται κάθε γενεά, εμβαθύνοντας στη σοφία των πατέρων της). Θα σας μιλήσω για όσα ακούσαμε και όσα γνωρίσαμε και όσα οι πατέρες μας μας διηγήθηκαν. (...) Για να τα γνωρίσει η άλλη γενεά, οι γιοι που θα γεννηθούν και θα αναστηθούν και θα τα διηγηθούν στους δικούς τους γιους (και θυγατέρες). Για να έχουν την ελπίδα τους στο Θεό και να επιθυμούν να γνωρίσουν για να εφαρμόσουν τις Εντολές Του».
Η κεντρική ιδέα της ωδής του Ασάφ είναι ότι εκείνο που προέχει στον άνθρωπο είναι το πνεύμα. Και πως όποιος διαστρεβλώνει το πνεύμα ή χάνει εντελώς το ηθικό του δεν πάσχει μόνο στο πνεύμα του και στην ψυχή του, αλλά υποφέρει και το σώμα του και τελικά πάει χαμένη όλη του η ζωή. Αυτό σημαίνουν τα λόγια «εξέλιπον εν ματαιότητι αι ημέραι αυτών και τα έτη αυτών μετά σπουδής « (Ψαλμ.77, στ.33).
Στο βίο της Αγίας Μαρίνας (η Αγία Μαρίνα έζησε και μαρτύρησε επί Κλαυδίου Καίσαρος το 270 μ.) περιγράφεται η πάλη της Αγίας με τους δαίμονες στη φυλακή, όπου ήταν έγκλειστη για την πίστη της στον Ιησού Χριστό. Το γεγονός αυτό λαμβάνει ως αφορμή ο συναξαριστής (ο Αγιος Νικόδημος ο αγιορείτης) για να απαντήσει σ΄ αυτούς που ισχυρίζονται ότι τα πνεύματα και οι δαίμονες ως ασώματοι δεν πάσχουν σωματικώς. Τα πνεύματα σημειώνει ο άγιος αν και είναι νους, έχουν κάποια υλική παχύτητα και όπως επιλέγουν σωματικές ηδονές, επιλέγουν και σωματικά πάθη. Με άλλα λόγια, ο άνθρωπος πρέπει να αποφεύγει την αμαρτία, αν δεν θέλει να πέσει στα χέρια των γιατρών.
Ο σύγχρονος επιστημονικός νους προβάλλει το εύλογο ερώτημα, πώς η ψυχή ενώ είναι πνευματική εκπέμπει υλική ενέργεια, ώστε να επιδρά αρνητικά ή θετικά στο σώμα; Δεν υπάρχουν σαφή διαχωριστικά όρια μεταξύ της ύλης και του πνεύματος ή μήπως τα όρια αυτά σε κάποιο σημείο συγχέονται; Μήπως ύλη και πνεύμα είναι το ίδιο πράγμα;
Στο ΤΕΙ Λάρισας πριν μερικά χρόνια ήρθαν και μίλησαν τέσσερις Ιταλοί καθηγητές πανεπιστημίου, προσκεκλημένοι από το εδώ Τμήμα Φυσικής. Οι καθηγητές πειραματίζονται με την ψυχρή σχάση του ατόμου για την παραγωγή καθαρής και φθηνής ενέργειας, χωρίς επικίνδυνα κατάλοιπα, όπως η ραδιενέργεια.
Το παράδοξο με τα πειράματά τους είναι ότι τα ίδια πειράματα με τα ίδια ακριβώς στοιχεία είχαν διαφορετικά αποτελέσματα. Δεν ίσχυε πλέον η αιτιοκρατία της ύλης, η οποία συμπεριφερόταν ελεύθερα, όπως το πνεύμα, που όπως λέγει η Αγία Γραφή, όπου θέλει πνέει. Οι ίδιες αιτίες στα ίδια υλικά, με τις ίδιες συνθήκες είχαν διαφορετικά αποτελέσματα. Η ύλη στα ακρότατα όριά της δεν ξεχωρίζει από το πνεύμα;
Κατά τη χριστιανική διδασκαλία τίποτε δεν είναι άυλο εκτός απ΄ το Θεό. Όλη η δημιουργία αποτελείται από ύλη, αν και όχι πάντοτε της ίδιας υφής και λεπτότητας. Ακόμα και τα πνεύματα και οι σκέψεις έχουν ύλη και μορφή, λεπτότατης υφής, αλλά δεν παύει να είναι ύλη. Στη χριστιανική διδασκαλία η διάκριση σε πνευματικό και υλικό δεν έχει κριτήριο το υλικό απ΄ το οποίο αποτελείται ένα πράγμα, αλλά έχει κριτήριο το φρόνημα, αν είναι υλιστικό ή πνευματικό. Το υλιστικό φρόνημα έχει την έννοια, ότι ο άνθρωπος με το φρόνημα αυτό είναι δούλος των αισθητών πραγμάτων.
Ποια είναι η πρακτική συνέπεια της διάκρισης αυτής; Θα πει κανείς, τι με νοιάζει εμένα, αν προέχει το πνεύμα, δηλαδή το ελεύθερο, το ηθικό, το ανώτερο, η αρετή και ο έπαινος, εγώ θέλω να περνάω καλά, να διασκεδάζω και να μη θυμάμαι το θάνατο και τον δίκαιο Κριτή.
Η ψυχολογία του βάθους ύστερα από πειράματα που έκανε σε ασθενείς διαπίστωσε και διατύπωσε με επιστημονικούς όρους όσα ήταν γνωστά από αμνημονεύτων χρόνων και έχουν καταγραφεί στις Άγιες Γραφές και στα έργα των Πατέρων της Εκκλησίας. Ο Ιησούς είναι το φως που φωτίζει πάντα άνθρωπο ερχόμενο στον κόσμο. Δίχως το φως του Θεού, γράφει ο μέγιστος των ποιητών και χριστιανός προ Χριστού Πίνδαρος, ο άνθρωπος είναι όνειρο σκιάς. Δεν γνωρίζει το σκοτάδι που έχει μέσα του και που τον κατευθύνει όπου εκείνο θέλει.
Μιλώντας με ψυχολογικούς όρους, το άγνωστο μέσα μας, που η ψυχολογία ονομάζει ασυνείδητο, τείνει να γίνει γνωστό (συνειδητό) με τους νόμους του συνειρμού. Αν δεν γίνει γνωστό αυτo-εκκριζώνεται και διασπά τον εσωτερικό μας κόσμο, ο οποίος παραμένει αδρανής στον έλεγχο της συνειδήσεως. Ο διασπασμένος (δίψυχος) άνθρωπος πάσχει από ένα είδος σχιζοφρένειας που μάταια προσπαθεί να βρει την εσωτερική ενότητα και την ψυχική γαλήνη με την κριτική σκέψη. «Δίψυχος άνθρωπος ακατάστατος παντού». Μόνο το αίσθημα, η αγάπη, η συγχώρηση, η αποδοχή, η ελπίδα και όλο το φάσμα των αρετών μπορεί να φυλάξει την εσωτερική ενότητα. Έβλεπα πάντοτε τον Κύριο εμπρός μου να με φυλάει (να φυλάει το ασυνείδητό μου) για να μη σαλευθώ, γράφει σ΄ ένα στίχο του ο Δαβίδ.
Το συμπέρασμα που βγαίνει από όλα αυτά είναι ότι αυτό που προέχει είναι το πνεύμα (νόημα της ζωής) και ότι η δουλεία στα αισθητά πράγματα (υλισμός), δεν είναι μόνο μια εσφαλμένη θεωρία χωρίς πρακτικά αποτελέσματα. Η ζωή χάνεται (αυτo-εκκριζώνεται) αν δεν έχει νόημα!
Ο στίχος του γνωστού τραγουδιού 'πού να βρω την ψυχή μου' εκφράζει τον διασπασμένο σύγχρονο άνθρωπο. Την ίδια αίσθηση εκφράζουν οι στίχοι του Λόρκα « Το κλάμα αρχινάει της κιθάρας/ της αυγής οι κούπες γίναν κομμάτια».
