Του Βασίλη Δούλου, συγγραφέα-συνταξιούχου Τύπου
Η Εθνική Αντίσταση, με το αγωνιστικό μεγαλείο της και την πατριωτική έξαρσή της, αλλά και με τα δημοκρατικά προοδευτικά ιδανικά της και τις προοπτικές που άνοιξε για τη δημοκρατική αναγέννηση της χώρας μας, έβαλε τη σφραγίδα της σε όλους τους τομείς και τις εκδηλώσεις της σύγχρονης ζωής της χώρας μας. Το έπος της Εθνικής μας Αντίστασης έδωσε καινούρια πνοή και περιεχόμενο στη νεοελληνική λογοτεχνία.
Οι Γοννιώτες συμπατριώτες μας, με το γνωστό πάθος και την αγάπη τους που παραδοσιακά τους διακρίνει για την πατρίδα, είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη συγκρότηση και οργάνωση της Εθνικής Αντίστασης, στην περιοχή του κάτω Ολύμπου, με τη συμμετοχή κορυφαίων στελεχών της σ’ αυτήν.
Αξίζει να σημειώσουμε πως στην επάρατη δεκαετία του ’40-’50, στις τρεις αλλεπάλληλες εμπόλεμες συρράξεις της χώρας μας (Αλβανικό έπος, Εθνική Αντίσταση και εμφύλιο χάσμα), στους Γοννιώτες στοίχισε τη ζωή εκατόν εβδομήντα τριών (173) παλικαριών τους, ενώ άλλοι σαράντα (40), νέοι και νέες, διέφυγαν στις διάφορες ανατολικές χώρες, προκειμένου να εξασφαλίσουν την ελεύθερη επιβίωσή τους.
Εκτιμώντας αυτή τη θυσία τους, καταχωρούμε παρακάτω τα ονόματα όλων αυτών που θυσίασαν τη ζωή τους για μια ελεύθερη και ανεξάρτητη πατρίδα:
Στο Αλβανικό Έπος: Κοντογιάννης Κων/νος Αθαν., Γεροζήσης Κωνσταντίνος, Καρατόλιος Απόστολος, Γκαρντάνος Χρήστος, Καναβούρας Δημήτριος, Καναβούρας Δημήτριος, Καναβούρας Ιωάννης, Καραδήμος Γεώργιος, Δημεράς Γεώργιος, Δημεράς Γεώργιος, Αγραδάς Ιωάννης.
Εκτελεσθέντες από τους Γερμανούς σε στρατόπεδο: Γκούθας Γεώργιος, Σταυριανόπουλος Πάνος.
Θύματα Εθνικής Αντίστασης 1941-1944: Ασπροπούλιος Δημήτριος, Αποστόλου Ευάγγελος, Γκαρλής Δημήτριος, Καραναστάσης Ιωάννης, Παύλου Σπύρος, Τριανταφύλλου Ιωάννης, Οτατζόγλου Νικόλαος, Καψάλης Ζήσης, Γκαγκανάσιος Ιωάννης, Ασπροπούλιος Πολύζος, Χαρίσης Χρήστος, Τσιούρβας Ιωάννης, Τσούγιας Χρήστος, Δεδικούσης Γεώργιος, Γκαγκανάσιος Δημήτριος, Καναβούρας Δημήτριος, Κανάκης Αθανάσιος, Αγορογιάννης Δημήτριος, Γκισάκης Βασίλειος, Τσιούρβας Ιωάννης Νικ.
Απεβίωσαν στην προσφυγιά: Καρατόλιας Δημήτριος, Τσιάπλες Ιωάννης, Κωστής Απόστολος, Κοντογιάννης Βασίλειος, Πατσούρας Άγγελος, Χατζής Ιωάννης, Τσιρώνης Γεώργιος, Μπάτζιος Αστέριος, Μπουγιούκας Ιωάννης, Χατζηκυριάκος Γάκης, Φράντζιος Βασίλειος, Νάτσης Αστέριος, Νάτσης Νικόλαος, Ντάγιας Νικόλαος Χρηστ.
Εκτελέστηκαν στο Μεζούρλο 1948-1949: Τσατσαπέτας Ιωάννης, Ζυγομήτρος Αστέριος Νικ., Παπαδήμας Νικόλαος Γεωργ., Κοντογιάννης Βασίλειος Φωτ., Κολώνας Δημήτριος Γεωργ.
Θύματα στη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου: Αλεξοπούλου Ευαγγελία, Αλεξοπούλου Κυρατσώ, Γκουνταβάς Δημήτριος Αστ., Γουγούλας Βασίλειος Αριστ., Ζιώγας Ιωάννης Δημ., Καρκατσέλιου Αικατερίνη, Κουλούσιου Δήμητρα, Καλογρής Αχιλλέας, Καραδήμος Χρήστος Κων., Κουλιαλιάς Χρήστος, Κοντογιάννης Βασίλειος Νικ., Καράνης Γεώργιος Ιωάν., Μάγκας Χρήστος Γεωργ., Μήλιος Μιχάλης, Μοσχοδήμος Νικόλαος, Ντάγια Αλεξάνδρα, Πασιάς Ανδρέας Γεωργ., Πανδρεμμένος Θωμάς Ιωάν., Πετρωτός Νικόλαος Δημ., Ράπτης Ιωάννης Αστ., Ράπτης Δημήτριος Αστ., Ριζούλης Δημήτριος Ανδρέα, Σάρρος Εμμανουήλ, Σάρρος Βασίλειος, Σιμογιάννης Ελευθέριος Ιωάν., Σωτηρούλης Δημήτριος Νικολ., Τσιαπλές Γεώργιος, Τσιρώνης Βασίλειος Δημ., Τσιντσιλώνης Ιωάννης Ζήση, Τσιντσιλώνης Δημήτριος Γεωργ., Τζέκα Καλλίτσα Θωμά, Τσούγιας Τιμολέων Χρηστ., Τσιούρβας Γεώργιος Ιωάν., Τσιούρβας Νικόλαος Ιωάν., Χαρίση Αγλαΐα, Χαρισούλης Νικόλαος, Χαρισούλη Γεωργ., Χαρίσης Ιωάννης Γεωργ., Χαρίσης Γεώργιος Αποστ., Ασπροπούλιος Ευάγγελος Γεωρ., Ασπροπούλιου Χαμαϊδή Γεωργ., Γκουλιάρας Αλέξανδρος, Γεροζήσης Θωμάς, Γεροζήσης Κυριάκος, Γκαρλέπας Εμμανουήλ Γεωργ., Αστερινός Κων/νος Αθ., Δεδικούσης Ιωάννης Κων., Ζιούνας Ανδρέας Δημ., Ζιώγας Αστέριος Πέτρ., Καραβασίλης Ιωάννης Χρ., Φήκας Δημήτριος Αθ., Φουρκιώτης Δημήτριος Νικ., Καρπούζας Ευθύμιος Χρ., Κουζιώνης Δημήτριος Γεωργ., Καρατόλιος Ιωάννης Θωμά, Κορδελλάς Νικόλαος Ιωάννη, Καλογρής Ιωάννης Γεωργ., Καραναστάσης Αθανάσιος Κων., Κωστούλας Διονύσιος, Κωστούλας Απόστολος, Καναβούρας Αστέριος Ιωαν., Κανάκης Βασίλειος Νικ., Κανάκης Βασίλειος Ιωαν., Κοκκινόπουλος Γεώργιος Δημ., Κοντογιάννης Ιωάννης Φωτ., Κοντογιάννης Αθανάσιος Βασ., Κοντογιάννης Βασίλειος Γεωργ., Μπαρμπαγιάννης Ελευθέριος Δημ., Μπακόλας Χρήστος Ιωάν., Μπουντίνος Νικόλαος Βασ., Μπαρούτας Ιωάννης Λεων., Μπαλτάς Ιωάννης Γεωργ., Μόκας Ευάγγελος Γεωργ., Ντάγιας Βασίλειος Χρ., Νούτσιας Θεόδωρος Νικ., Ντούλας Βασίλειος Παν., Ευθυμίου Ιωάννης Νικ., Πατσιατζής Γεώργιος Ιωάν., Οικογένεια Ζήση Κων. Κωστή, Πετρωτός Αθανάσιος Αντων., Παπαδούλης Κωνσταντίνος Γεωργ., Πλατής Γεώργιος Κων., Τσιούρβας Χρήστος Ταφίλης, Τσιαπλές Γεώργιος Αστερ., Τσιαπλές Κωνσταντίνος Αστερ., Χασαμπαλής Αθανάσιος, Ζιώγας Γεώργιος Δημ., Χατζής Φώτιος, Ζυγοροδήμος Γεώργιος.
Ως εκ τούτου, αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στους αντιστασιακούς Γοννιώτες, που προς τιμήν των προαναφερόμενων θυμάτων, όρθωσαν σε κεντρικό σημείο της κωμοπόλεως μνημείο, στο οποίο αναφέρονται όλα τα ονόματα των πεσόντων για την πατρίδα παιδιών τους, χάρις των οποίων απολαμβάνουμε όλοι εμείς σήμερα τα αγαθά της ελευθερίας και της Δημοκρατίας!
Πέραν όμως όλων αυτών, οι Γοννιώτες μπορούν να υπερηφανεύονται και για τον αρχαίο πολιτισμό τους, που με ακριβή στοχεία καταγράφει σε κάποιο μικρό πόνημά του ο πρώην γυμνασιάρχης της πανέμορφης αυτής κωμόπολης Γεώργιος Δ. Ραβάνης. Τα στοιχεία που παραθέτει σ’ αυτή την έρευνά του ο εν λόγω γυμνασιάρχης, είναι άξια διερεύνησης και αξιοποίησης από τους σημερινούς αρχαιολόγους μας!
Ας επανέλθουμε όμως στο κύριο θέμα, που αφορά στην προσφορά των Γοννιωτών κυρίως στην Εθνική Αντίσταση και τον πρωταγωνιστικό ρόλο τους σ’ αυτήν.
Η οργάνωση, ανάπτυξη και δράση της Εθνικής Αντίστασης στον Κάτω Όλυμπο, ανήκει στο σύνολό της σε Γοννιώτες αντιστασιακούς, που τον Οκτώβριο του 1942 συγκρότησαν, μαζί με άλλους συντρόφους τους της ευρύτερης περιοχής, την πρώτη ένοπλη ομάδα εναντίον των δυνάμεων του Άξονος. Αυτή την ομάδα αποτελούσαν οι αδελφοί Δημήτριος (παππούς) Πούλιος, Πολύζος Πούλιος, Ευάγγελος Πούλιος, καθώς και οι Ανδρέας Ζιούνας, Βάιος Κορδέλας, Ιωάννης Τσιρονίκος, Γεώργιος Θωμάς ή Τάπλας, Γεώργιος Τσιαπλές, Γεώργιος Τσιρονίκος, Βασίλειος Κανταρίνος, Βασίλειος Ντούλας, άπαντες καταγόμενοι από τους Γόννους. Και βεβαίως την ομάδα αυτή στελέχωναν και άλλα παλικάρια που είχαν ως τόπο καταγωγής τους τη Ραψάνη, τον Πυργετό και άλλα όμορα χωριά.
Σήμερα όλοι οι παραπάνω δεν υπάρχουν πλέον στη ζωή. Υπάρχει όμως στις μνήμες μας η ηρωική αυτοθυσία τους, η οποία τιμά και κοσμεί την εποποιία της πάνδημης Εθνικής Αντίστασης, που έστω και αργά εκτιμήθηκε και αναγνωρίστηκε από το ελληνικό κράτος!
Ιδιαίτερη όμως συγκίνηση στους κατοίκους όλης της περιοχής προκαλεί η αυτοθυσία της ηρωίδος Χάιδως Πούλιου-Ασπροπούλου, η οποία προκειμένου ν’ αποφύγει την αιχμαλωσία της από τους αντιπάλους της, τους οποίους πλαισίωναν και ομάδες παρακρατικών, προτίμησε να μιμηθεί τις ένδοξες Σουλιώτισσες, πέφτοντας σε γκρεμό ύψους χιλίων και πλέον μέτρων, κραυγάζοντας γοερά προς τους συντρόφους της: «προτιμώ το θάνατο, παρά την αιχμαλωσία μου. Τα τρία μου αδέρφια που έδωσαν το αίμα τους για τα ιδανικά της γλυκιάς μου πατρίδας, ας γίνουν τώρα τέσσερα».
Κι έτσι, πάνω στο άνθος της ηλικίας της (ήταν μόλις 22 ετών), η ηρωίδα από τους Γόννους, ως νέα Σουλιώτισσα σκόρπισε το άγουρο ακόμα σώμα της στους απόκρυμνους βράχους μιας δύσβατης χαράδρας του Ανατολικού Ολύμπου, όπου έκτοτε αναπαύεται η νεανική και άδολη ψυχή της!
Το περιστατικό αυτό μας το διηγήθηκε ο συμπατριώτης της και συναγωνιστής της Ιωάννης Γουγουλιάς, που κατάφερε, χάρις στο θάρρος του, να παραπλανήσει τους αντιπάλους του και να αποφύγει την αιχμαλωσία.
Στη μνήμη της Γοννιώτισσας ηρωίδας Χάιδως Πούλιου-Ασπροπούλου, θεωρώ ως χρέος τιμής να αφιερώσω τους παρακάτω στίχους μου:
Στη Γοννιώτισσα Ηρωίδα (Χάιδω Πούλιου-Ασπροπούλου)
Μέσα σε δύσκολους καιρούς και μαύρες εποχές
συνάντησα ανθρώπους με ένδοξες ψυχές.
Κλειστός ως τότε ήμουνα στους τοίχους της σιωπής
πλανώμενος στα αίσχη των χρόνων της ντροπής.
Πήγα στα Τέμπη, στην Ιτιά, πέρασα κι απ’ τους Γόννους
να βρω παιδιά αγωνιστών, γενναίων απογόνους.
Σταμάτησα ευλαβικά στην όμορφη πλατεία
μπρος στο Μνημείο των νεκρών με τη λαμπρή ιστορία.
Είδα πολλά ονόματα αγνώστων και γνωστών
που σ’ όλων τη συνείδηση ήταν όλοι παρόν!
Τα μάτια μου καρφώθηκαν σε μια ηρωίδα
που έπεσε ηρωικά για τη γλυκιά πατρίδα.
Χάιδω τη λέγαν στ’ όνομα κι είχε αδέρφια τρία
που όλα θυσιάστηκαν για την ελευθερία.
Ανταρτοπούλα ήταν στην πρώτη Διμοιρία
που έκανε περήφανη όλη την κοινωνία.
Ο αγώνας της στην κατοχή, αλλά και στον εμφύλιο
δόξασε την πατρίδα μας σε όλη την Υφήλιο!
Της ηρωίδας μας τ’ όνομα στολίζει το Μνημείο
και θα’ ναι αιώνιο σύμβολο στο γυναικείο φύλο!
