*Του δασκάλου Αποστόλου Β. Ρούντου
Αναμφίβολα η εφηβεία είναι ένα μεταβατικό στάδιο από τη δεκαετία της παιδικής ηλικίας, στη διάρκεια πολλών δεκαετιών φάση της ώριμης ηλικίας.
Αν υπήρχε κάποιος εύστοχος περιγραφικός όρος για την εφηβεία, αυτός θα έπρεπε να είναι το κρίσιμο συγκρουσιακό σταυροδρόμι για τη βιολογική, ψυχολογική και κοινωνική πορεία του εφήβου στον κόσμο των ενηλίκων. Μολονότι η ψυχοπαιδαγωγική θεωρία υποστηρίζει ότι τα θεμέλια της προσωπικότητας του ατόμου τίθενται στα πρώτα 5-6 χρόνια της ζωής, πολλοί είναι οι ψυχολόγοι - κοινωνιολόγοι που θεωρούν ότι εξελεγκτική πορεία προς την ωριμότητα συνεχίζεται και στη διάρκεια της εφηβείας, καθώς το άτομο «βομβαρδίζεται» με ερωτήματα του τύπου: «ποιος είμαι;» «πού θέλω να φτάσω;» ή «ποιες αξίες και ποια πιστεύω με εκφράζουν;».
Η είσοδος πάλι στην εφηβεία οριοθετείται από το χρονικό εκείνο σημείο κατά το οποίο το άτομο είναι έτοιμο για βιολογική αναπαραγωγή και διαφοροποιείται από τρία στάδια εξέλιξης.
* Το προεφηβικό που διαρκεί περίπου δύο χρόνια, κατά το οποίο το
παιδί αφήνει πίσω του την αθωότητα της παιδικής ηλικίας.
* Το στάδιο της εφηβικής ανάπτυξης που συμπίπτει με τις διαδικασίες
της ωρίμανσης, τόσο της βιοσωματικής όσο και της ψυχοπνευματικής.
* Τέλος το μετεφηβικό στάδιο, όπου ο έφηβος γίνεται νεαρός άντρας ή
νεαρή γυναίκα με ό,τι αυτό συνεπάγεται από υπαρξιακής, συναισθηματικής,
επαγγελματικής και κοινωνικής ωρίμανσης.
Αν σήμερα είστε έφηβος ή ήσασταν πρόσφατα, πάλι αν είστε γονείς με παιδιά που διανύουν αυτή την κρίσιμη ηλικία της εφηβείας, τότε σίγουρα έχετε ζωντανές τις μνήμες και εμπειρίες των εντάσεων και συγκρούσεων που παρατηρούνται στους σημερινούς έφηβους, αγόρια και κορίτσια.
Ο έφηβος γενικώς βρίσκεται στο κρίσιμο σταυροδρόμι της ζωής του. Ο επαναστάτης έφηβος που διδάχτηκε την άρνηση από τους γονείς του, συνεχώς διακατέχεται από συναισθήματα υπεροψίας και καχυποψίας και ο οποίος με τη σειρά του καταπιέζει τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας του, ενώ παράλληλα κατηγορεί τους πάντες και τα πάντα ότι είναι άδικοι μαζί του και ότι προσπαθούν να του επιβληθούν!
Στον αντίποδα τώρα, ο εξαρτημένος έφηβος μεταμορφώνεται στο ρόλο του παθητικού - εξαρτημένου ενήλικου, που δεν μπορεί να πάρει καμία απόφαση από μόνος του, συμβουλεύεται διαρκώς τους άλλους για κάθε του πρωτοβουλία ή υποκύπτει αυτόματα σε κάθε του πρωτοβουλία ή υποκύπτει αυτόματα σε κάθε πίεση που του ασκούν οι γύρω του.
Απεναντίας, ένας καλά προσαρμοσμένος έφηβος έχει την ικανότητα να επηρεάζει άλλα άτομα, δρα ομαδικά ή και πρωτοστατεί (ηγέτης ομάδας) και τα οδηγεί προς συγκεκριμένους στόχους και κατευθύνσεις, ακριβώς διότι εμπνέει εμπιστοσύνη και σιγουριά.
Τώρα οι πιο πολλές συγκρούσεις και διαμάχες ανάμεσα σε εφήβους και γονείς επικεντρώνονται κυρίως στην ανάγκη των εφήβων για απεξάρτηση και δήθεν ελευθερία. Η ανάγκη του εφήβου για να απελευθερωθεί από τα «δεσμά» της παιδικής ηλικίας, προσκρούει στην εμμονή των γονιών του ν' ασκούν έλεγχο στις πράξεις και στις κινήσεις του, προβάλλοντας ως κύρια αιτία της προστασίας του.
Επιπρόσθετες όμως συγκρούσεις εμφανίζονται, καθώς το εξελισσόμενο κοινωνικό κα αναπόφευκτα ερωτικό συναίσθημα του εφήβου, τον ωθεί να διευρύνει τον κύκλο των γνωριμιών του, ενώ παράλληλα του δημιουργεί πρόσθετες συμπεριφορές και την ανάγκη της συμμόρφωσης προς το πνεύμα των συνομηλίκων του. Άλλες όμως οι επιθυμίες και τα κριτήρια των γονιών και άλλες της παρέας.
Η αιτιολόγηση για την αναμενόμενη κρίση στη μετάβαση στο στάδιο της εφηβείας, είναι ότι η αναπτυξιακή απαίτηση της εφηβείας, είναι η απόκτηση της ταυτότητας του ΕΓΩ. Ο έφηβος έχει ανάγκη να διαμορφώσει μια ενιαία εικόνα για τον εαυτό του και τους ρόλους του στην κοινωνία. Αν όμως αποτύχει στην προσπάθεια του αυτή, τότε θα οδηγηθεί σε μια κατάσταση σύγχυσης ρόλων και επιθυμιών του, που συχνά διαμορφώνεται στη βάση για την εκδήλωση διαταραχών συμπεριφοράς της προσωπικότητας ή διαταραχών συναισθημάτων της εφηβικής ηλικίας. Αν τώρα θελήσουμε να συνοψίσουμε τα παραπάνω, όλες τις προκλήσεις, τους προβληματισμούς μας, τις ευαισθησίες, αλλά και τα επιθυμητά χαρακτηριστικά για την ανώδυνη και επιτυχή μετάβαση από την παιδική ηλικία σ' αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι της ζωής που λέγεται εφηβεία, τότε θα λέγαμε ότι χρειάζεται να επανεξετάσουμε εμείς οι ώριμοι τις συμπεριφορές μας και να αναλογιστούμε τις ατομικές και συλλογικές μας ευθύνες και τις παραμέτρους που θα εφαρμόσουμε για την ομαλή ένταξη στην εφηβεία.
Χρειάζεται τέλος να ξαναβρούμε εμείς οι ενήλικοι - γονείς την ανθρωπιά μας, να ενεργοποιήσουμε το ξεχασμένο μας φιλότιμο, την αγάπη μας και το ρωμέικο κιμπαρλίκι μας!
Και τότε, ίσως κατορθώσουμε να προσφέρουμε οράματα και μύθους, που και οι νέοι σαν κι εμάς τα έχουν φοβερή ανάγκη, καθώς η αλλοτρίωση οδήγησε και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια την ανθρωπιά στο έσχατο σημείο της υποβάθμισής της.
Ναι χρειαζόμαστε ένα νέο όραμα και μύθο για τους νέους μας και όχι άλλα παραμύθια!...
.
