* Του Γιάννη Φασούλα
Η νύχτα της 12ης Φεβρουαρίου του 2012, ίσως περάσει στην ιστορία, ως η μέρα, που σήμανε, συμβολικά ίσως, το τέλος της μεταπολίτευσης. Η ψήφιση του 2ου μνημονίου, εννιά μήνες μετά την ψήφιση του 1ου, επέφερε ένα σημαντικότατο πλήγμα στους συμπαγείς κορμούς των κομμάτων της ελληνικής Βουλής. Σαράντα επτά βουλευτές από τα τρία κόμματα, που συμμετείχαν μέχρι τότε στην κυβέρνηση, διαγράφηκαν πριν ακόμη ξημερώσει από τις αντίστοιχες κοινοβουλευτικές των ομάδες. Έμοιαζε, σαν νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου. Για πρώτη φορά το 1/6 σχεδόν της ελληνικής Βουλής ήταν ανεξάρτητοι βουλευτές, εκτός κομμάτων.
Και τα 2 μνημόνια, μ’ όλες τις παράπλευρες απώλειες, τέμνουν, οριζόντια πλέον, τον πολιτικό κόσμο. Οι παλιές διαιρέσεις δεξιοί - αριστεροί ή ευρωπαϊστές - αντιευρωπαϊστές έχουν παραμεριστεί. Η καινούργια διαίρεση, που διατρέχει ολόκληρο τον πολιτικό κόσμο είναι πια μνημονιακοί - αντιμνημονιακοί. Μετά από εκείνο το βράδυ η ελληνική Βουλή, όπως και όλη η κοινωνία, χωρίστηκε σε μνημονιακούς κι αντιμνημονιακούς. Έχουμε την μνημονιακή και η αντιμνημονιακή δεξιά, το μνημονιακό κι αντιμνημονιακό ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ακόμη και μέσα στην Αριστερά, κάτω από τον φόβο της χρεοκοπίας και το σύμπλεγμα της ιστορικής ευθύνης, υπάρχουν μνημονιακές φωνές. Παντού συναντάμε από τη μια τη μνημονιακή και «φιλοευρωπαϊκή» Ελλάδα και από την άλλη την αντιμνημονιακή και «πατριωτική» Ελλάδα. Η Δημοκρατική Αριστερά, ίσως είναι το μόνο πολιτικό κόμμα, που πιστεύει, πως πρέπει να ορθωθούμε πάνω από αυτή την επιφανειακή διαίρεση, πως δεν είναι δυνατόν να συγκροτηθεί ένα αντιμνημονιακό μέτωπο από ετερόκλητες πολιτικές δυνάμεις, ούτε το όραμα μιας ενωμένης Ευρώπης περνά κατ’ ανάγκη μέσα από την ψήφιση των αδιαπραγμάτευτων όρων των δανειακών συμβάσεων.
Ο δικομματισμός, δείχνει σημάδια εμφανούς κατάρρευσης. Και η Δημοκρατική Αριστερά, όσο ανεβαίνει δημοσκοπικά και παρεμβάλλεται πεισματικά ανάμεσα σε Ν.Δ. και ΠΑ.ΣΟ.Κ. τόσο η ανησυχία του δικομματισμού ανεβαίνει. Ένας διάχυτος φόβος τον κατατρώει, ο φόβος της επαλήθευσης των δημοσκοπήσεων: «Όσο ο κ. Κουβέλης ρητορεύει ανέξοδα, δεν έχει τόση σημασία. Αν όμως οι δημοσκοπήσεις επαληθευθούν, έστω και προσεγγιστικά, η μετεκλογική συμπεριφορά της ΔΗΜ.ΑΡ. ίσως κρίνει τη μοίρα του τόπου». (Απόστολος Δοξιάδης, Καθημερινή «Καθημερινή» 26-2-2012)
Εν τω μεταξύ, πολύς λόγος και κριτική γίνεται για την πολιτική φυσιογνωμία της. Άλλοι διαπιστώνουν μια αντινομία και μια θολούρα στις απόψεις της και στην πολιτική της συμπεριφορά, άλλοι την κατηγορούν, ότι δεν έχει πρόταση για την έξοδο από την κρίση και για την επόμενη μέρα, κι άλλοι την τοποθετούν μαζί με το Κ.Κ.Ε. και τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. στην καταγγελτική Αριστερά. Ο συνήθης προβληματισμός και η κριτική που της γίνεται είναι η ακόλουθη: Μήπως η καταψήφιση στη Βουλή του όλου πακέτου των όρων της δανειακής σύμβασης, (μνημόνιο 2, PSI, εφαρμοστικός νόμος) γίνεται εκ του ασφαλούς, εφ’ όσον οι αρνητικοί ψήφοι της Δημοκρατικής Αριστεράς δεν επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα; Αν η ψήφιση της δανειακής σύμβασης εξαρτιόταν απ’ αυτούς τους ψήφους, τι θα έπρεπε να πράξει η Δημοκρατική Αριστερά; Θα καταψήφιζε και πάλι το δεύτερο μνημόνιο και θα φορτωνόταν τη χρεοκοπία; Είναι ένα ερώτημα, που ενώ ξεπηδά από έναν εναγώνιο προβληματισμό είναι στην πραγματικότητα ένας διλημματικός, σοφιστικός συλλογισμός, που κρύβει περίτεχνα την απουσία ουσιωδών επιχειρημάτων υπέρ της υπερψήφισης του μνημονίου. Περιέχει ένα λογικό σφάλμα. Ο στόχος μεταλλάσσεται σε χαρακτηρισμό του μέσου, για να επιτευχθεί ο στόχος. Ψηφίζουμε ναι στο μνημόνιο απλά και μόνο για να μην χρεοκοπήσει η χώρα, κι όχι γιατί το θεωρούμε, ως το πλέον κατάλληλο για να μην χρεοκοπήσει η χώρα. Έτσι ο φόβος της χρεοκοπίας, λειτουργώντας ως ψυχολογική πίεση, έρχεται να απορροφήσει όλη την ανικανότητα ενός πολιτικού συστήματος, που πρέπει να μεταρρυθμισθεί πάραυτα, την αδυναμία μιας αδέξιας κυβέρνησης, να προτείνει ένα κοινωνικά δίκαιο και αποτελεσματικό μέτρο. Η εικόνα στο μυαλό μας μιας χρεοκοπημένης χώρας απορροφά τα καθαρά συμφέροντα κάποιων ηγεμονικών οικονομικών κύκλων κι ενός άπληστου συσσωρευμένου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Μέσα από τη δανειακή σύμβαση, που ούτως ή άλλως θεωρείται αναγκαία, περνά σαν καταιγίδα μια νεοφιλελεύθερη αποδόμηση όλων των εργασιακών κατακτήσεων, αφήνοντας άθικτα σχεδόν τα συντεχνιακά καρκινώματα που ανεφύησαν στο κοινωνικό σώμα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας.
Ο κ. Παπαδήμος στην ομιλία του προς το Υπουργικό Συμβούλιο, δύο μέρες πριν από την ψηφοφορία της Βουλής, υπήρξε δραματικός: Ή υπερψηφίζεται η δανειακή σύμβαση ή χρεοκοπούμε. Και μεταξύ άλλων είπε στους υπουργούς του: «Υπάρχει ένα μόνο ζητούμενο: να υπερβούμε, ίσως για μια και μοναδική φορά στην προσωπική και πολιτική ζωή του καθενός, ό,τι αφορά στο άτομό μας και να δώσουμε ολόκληρο τον εαυτό μας για να σωθεί η χώρα». Η αντίφαση είναι εμφανής. «Ο πρωθυπουργός μας καλεί σε αυθυπέρβαση», «μας ζητάει να επιδείξουμε μια αυτοθυσιαστική συμπεριφορά, ενώ ο ίδιος προΐσταται μιας κυβέρνησης της οποίας οι βασικοί υπουργοί διακρίνονται από εγνωσμένη ιδιοτέλεια κι ανεπάρκεια. (Χαρίδημος Τσούκας, «Καθημερινή» 26-2-2012.)
Θεωρείται, λοιπόν, αντινομία της ΔΗΜ.ΑΡ. το ότι καταψηφίζει κάθε μεταρρυθμιστικό νομοσχέδιο, ενώ τάσσεται υπέρ των μεταρρυθμίσεων, το ότι θέλει να μείνουμε στο ευρώ, αλλά χωρίς τα μέτρα που αυτό απαιτεί, το ότι θέλει να είμαστε στην Ε.Ε. χωρίς να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Η άποψη αυτή εύκολα μπορεί να χαρακτηρισθεί δημαγωγική, γιατί στηρίζεται στον ακόλουθο αυθαίρετο κι απλοϊκό συλλογισμό. Βαφτίζω τα νομοσχέδια μεταρρυθμιστικά, βαφτίζω τα μνημόνια μονοδρόμους, άρα όποιοι τα καταψηφίζουν είναι αντιμεταρρυθμιστές κι ανεύθυνοι.
Η Δημοκρατική Αριστερά ποτέ δεν χαρακτήρισε το χρέος ειδεχθές, ποτέ δεν απαίτησε τη διαγραφή των δανείων, ποτέ δεν αναζήτησε εκτός των πλαισίων της Ε.Ε. οποιαδήποτε πρόταση εξόδου από την κρίση. Και ήταν εκείνη που διέγνωσε στις αποφάσεις του Eurogrup θετικά στοιχεία και επικροτεί κάθε βήμα προόδου.
Η Δημοκρατική Αριστερά καταψήφισε τους όρους των μνημονίων και των δανειακών συμβάσεων, γιατί δεν περιέχουν τίποτε που να οδηγεί σε ανατροπή του σημερινού απαξιωμένου, φθαρμένου πολιτικού συστήματος και του μεταπολιτευτικού μοντέλου της οικονομικής ανάπτυξης. Δεν περιέχουν ούτε ίχνος κάποιας μεταρρυθμιστικής προσπάθειας, κάποιας ανατροπής κάποιων κακώς κειμένων, ή απλά έστω κάποιας ήπιας αλλαγής. Οδηγούν σε πτώχευση χιλιάδες νοικοκυριά, αποδομούν το κοινωνικό κράτος, δεν περιγράφουν κανένα μοντέλο ανάπτυξης, αδιαφορούν για την ανεργία που μαστίζει τους νέους. Μέσα στα δυόμισι χρόνια προσπάθειας αναχαίτισης και ρύθμισης του χρέους δεν είδαμε καμία προσπάθεια των κυβερνήσεων για αυτογνωσία και αυθυπέρβαση. Οι πολιτικοί που μας έφεραν εδώ, στο χείλος της χρεοκοπίας, είναι οι ίδιοι που ηγούνται της προσπάθειας για τη σωτηρία μας. Κι όσο ανίκανοι στάθηκαν για να μεταρρυθμίσουν ένα πολιτικό και οικονομικό σύστημα που κατέρρεε το ίδιο ανίκανοι στέκονται και στο να διαχειριστούν την κρίση.
Η έξοδος από την κρίση δεν ήταν ποτέ μονόδρομος. Γιατί άραγε είναι εθνοσωτήριο το μέτρο της μείωσης κατά 22% των κατώτατων μισθών και των νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας κι όχι η μείωση κατά 22% των ανώτατων μισθών; Γιατί να είναι εθνοσωτήριο το μέτρο της κατάργησης του Ο.Ε.Κ. και της Εργατικής Εστίας κι όχι η κατάργηση δεκάδων άλλων άχρηστων οργανισμών; Γιατί τέλος για να σωθούμε από τη χρεοκοπία θα πρέπει να καταρρεύσει η ιδιωτική οικονομία και να μείνει ανέπαφο αυτό το σπάταλο πολιτικό σύστημα;
Η Δημοκρατική Αριστερά πιστεύει, πως δημοσιονομική εξυγίανση δεν μπορεί να υπάρξει, αν δεν αλλάξει η Ελλάδα. Το μέλλον μπορεί να καταστεί ελπιδοφόρο, μόνον αν αλλάξει συθέμελα το πολιτικό μας σύστημα, αν μεταρρυθμιστεί ριζικά το φορολογικό μας σύστημα κι αν προβάλλουμε ένα οικονομικό μοντέλο στηριγμένο στην παραγωγή, στην υπεράσπιση της εργασίας, στις τοπικές κοινωνίες και σε ένα σώφρον κοινωνικό κράτος.
* Ο Γιάννης Φασούλας είναι οικονομολόγος, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της ΔΗΜ.ΑΡ.
