Του Απόστολου Παπαπαρίση
Από το 1982 η νέα σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας δημιούργησε μία νέα θαλάσσια ζώνη, αυτή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, η οποία όχι μόνον υπερκαλύπτει την υφαλοκρηπίδα, αλλά αναφέρεται και ρητά ότι ΑΟΖ έχουν και όλα τα κατοικημένα νησιά. Επίσης η ΑΟΖ, που μπορεί να φθάσει μέχρι και τα 200 ναυτικά μίλια, δεν αφορά μόνον στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αλλά και την αλιεία. Γι’ αυτό και η θεσμοθέτηση της ΑΟΖ δεν άρεσε καθόλου στην Τουρκία, γι’ αυτό δεν την υπέγραψε, ούτε την επικύρωσε το 1982. Η Τουρκία και η Βενεζουέλα είναι δύο χώρες που έχουν στις ακτές τους κατοικημένα νησιά που δεν τους ανήκουν κι αυτό τους δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα και μικρή ΑΟΖ. Επειδή η συνήθης τακτική, κατά τις διμερείς συμφωνίες καθορισμού των σημείων της ΑΟΖ ακολουθεί αυτό της μέσης γραμμής ή άλλως της μέσης απόστασης, καθιστά προνομιούχα γεωπολιτικά τη χώρα που έχει νησιά και μάλιστα όσο πιο απομονωμένα και μακρύτερα αυτά βρίσκονται τόσο το καλύτερο. Και αυτό είναι που... πονάει περισσότερο την Τουρκία. Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα απομεμακρυσμένου νησιού με μεγάλη ΑΟΖ είναι το τροπικό Γαλλικό νησί Ευρώπα έκτασης μόλις 28 km2 που βρίσκεται στο κανάλι της Μοζαμβίκης (ΝΑ Αφρική) που αποδίδει όμως στη Γαλλική ΑΟΖ 127.300 km2. Το νησί αυτό, που το μεγαλύτερο ύψος του είναι μόλις 7 μέτρα, για να έχει ΑΟΖ κατοικείται από Γάλλους στρατιωτικούς (είναι και οι μόνοι που αντέχουν) τους οποίους αντικαθιστούν οι Γάλλοι κάθε εξάμηνο. Αυτό μπορεί να αποτελέσει από μόνο του και μια απάντηση στους αδαείς Έλληνες που υποστηρίζουν ότι «το Καστελόριζο είναι μακριά». Στον πίνακα Νο1 φαίνεται και με αριθμούς γιατί η Τουρκία επιθυμεί τη μη θεσμοθέτηση της Ελληνικής ΑΟΖ, αφού αν και η έκταση της είναι κατά 6 φορές μεγαλύτερη από την έκταση της Ελλάδας, η ΑΟΖ της είναι κατά πολύ μικρότερη. Στον ίδιο πίνακα φαίνεται η τεράστια ΑΟΖ της Γαλλίας που οφείλεται στα πολλά Γαλλικά απομεμακρυσμένα νησιά. Γιατί λοιπόν η Τουρκία δημιούργησε στη Μαύρη Θάλασσα ΑΟΖ, μετά από συμφωνία με τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την τότε Σοβιετική Ένωση και μάλιστα βασισμένη στην πρακτική της μέσης γραμμής; Γιατί υπέπεσε η Τουρκία σε ένα τόσο μεγάλο και διπλό στρατηγικό λάθος ήτοι έμμεση αναγνώριση ΑΟΖ και αποδοχή της πρακτικής της μέσης γραμμής; Κι επειδή δεν είναι το μόνο, μήπως η φημολογούμενη εξωτερική πολιτική της Τουρκίας και το «στρατηγικό βάθος» του Νταβούτογλου είναι αν μη τι άλλο υπερτιμημένα;
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΤΟ ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ (ΜΕΓΙΣΤΗ)
Μία εικόνα της ΑΟΖ στην περιοχή μπορεί να μας λύσει όλες τις απορίες για ποιο λόγο το σύμπλεγμα του Καστελόριζου με τη Ρω και τη Στρογγύλη είναι πολύ σημαντικό για την Ελλάδα και τον Ελληνισμό. Χωρίς το Καστελόριζο η Ελλάδα όχι μόνον θα χάσει (ή η Τουρκία θα κερδίσει) ΑΟΖ εμβαδού τουλάχιστον 21.851 km2 για εκμετάλλευση (πετρέλαιο, φυσικό αέριο & αλιεία), αλλά το χειρότερο είναι ότι θα έχουμε να κάνουμε με τον αποκλεισμό των συνόρων των ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου καθόσον η επέκταση της Τουρκικής ΑΟΖ προς Νότο, που μπορεί να γίνει μόνον αν δεν αναγνωριστούν τα δικαιώματα του Καστελόριζου, την κάνει να αποκτά σύνορα με την αιγυπτιακή ΑΟΖ. Αν συμβεί αυτό θα είναι η μεγαλύτερη διπλωματική και στρατηγική ήττα της Ελλάδας και του Ελληνισμού αφού δε θα μπορούμε οριστικά πλέον να μιλάμε για κοινά σύνορα με την Κύπρο με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τις πολιτιστικές, εμπορικές, αμυντικές σχέσεις και επαφές των δύο χωρών. Η πρόσφατη δήλωση της Αιγύπτου περί κοινών επαφών Αιγύπτου, Τουρκίας και Κύπρου (να το δω και να μην το πιστέψω) για οριοθέτηση της ΑΟΖ των τριών κρατών, καλό είναι να μας αφυπνίσουν και να περάσουμε από την απραξία στην πράξη. Να καθορίσουμε προσεκτικά το στρατηγικό πλαίσιο των ενεργειών μας, δίδοντας ιδιαίτερη σημασία στα δύο εξίσου σημαντικά τριπλά σημεία επαφής Τουρκίας-Ελλάδας-Κύπρου και Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, ενώ παράλληλα να επισημάνουμε στους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι ελληνική ΑΟΖ σημαίνει ευρωπαϊκή ΑΟΖ.
Γιατί όμως τόσα χρόνια οι ελληνικές κυβερνήσεις και το ΥΠΕΞ κωλυσιεργούν και δεν ανακηρύττουν την ελληνική ΑΟΖ και τη σύνδεση αυτής (μέσω του συμπλέγματος του Καστελόριζου με τη Ρω και τη Στρογγύλη) με την αντίστοιχη ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας; Γιατί αναλωνόμαστε σε ατέρμονες συνομιλίες με τους Τούρκους για την υφαλοκρηπίδα και δεν ακυρώνουμε το πρόβλημα του Casus Belli για τα 12 ναυτικά μίλια και το αβέβαιο αποτέλεσμα του Δικαστηρίου της Χάγης, ανακηρύσσοντας απλά την ΑΟΖ; Γιατί οι έχοντες το δικαίωμα της απόφασης των Ελληνικών κυβερνήσεων και οι σύμβουλοι τους διακατέχονται από φοβίες; Γιατί δεν κάνουν αυτό που έκανε ένα πολύ μικρότερο κράτος από εμάς, η Κύπρος; Μα είναι απλό, γιατί η Κύπρος είχε στρατηγική. Είχε συμβούλους σαν τον καθηγητή κ. Νικόλαο Λυγερό και ηγέτες σαν τον συγχωρεμένο Τάσσο Παπαδόπουλο. Είχε στρατηγική βάθους. Η πρώτη διακρατική συμφωνία για την κυπριακή ΑΟΖ έγινε με την Αίγυπτο το 2003 (πριν ακόμα η Κύπρος ενταχθεί στην ΕΕ), ακολούθησε η δεύτερη με τον Λίβανο το 2007, η τρίτη με το Ισραήλ το 2010 και η ανάθεση έρευνας έγινε στην αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρία ισραηλινών συμφερόντων Noble Energy το 2011. Ένα τέλεια σχεδιασμένο και με απόλυτη ακρίβεια και σύνεση εκτελεσμένο, στρατηγικό σχέδιο.
ΟΧΙ ΑΛΛΑ ΛΑΘΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΟΖ
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο στρατηγικός αναλυτής κ. Λυγερός η απραξία που επέδειξε η Ελλάδα για 30 χρόνια στο θέμα της ΑΟΖ είναι προτιμότερη από μία λάθος ενέργεια, μία λάθος διακρατική συμφωνία, μία λάθος υπογραφή. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε τα λάθη του παρελθόντος αλλά να διδασκόμαστε από αυτά. Ένα τέτοιο έγινε σύμφωνα με τον έμπειρο πολιτικό και πρώην υπουργό της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκο Ρολάνδη το 2003 (μπορούμε να το δούμε και στο διαδίκτυο www.youtube.com/watch?v=Pq8eYawkZu4). Ζήτησε(!) ο τότε υπουργός εξωτερικών της Ελλάδας το 2003 από την Κύπρο να αλλάξει μια συμφωνία με την Αίγυπτο, με την οποία -εάν ολοκληρωνόταν όπως προβλεπόταν αρχικά- το Κάιρο θα είχε αποδεχθεί πως το Καστελόριζο έχει ΑΟΖ. Ζήτησε η Ελλάδα από την Κύπρο να φέρει τη μέση γραμμή 8 ναυτικά μίλια ανατολικότερα θέτοντας τα δικαιώματα του Καστελόριζου υπό αμφισβήτηση. Αυτοεξαιρεθήκαμε από το Διεθνές Δίκαιο. Βάλαμε αυτογκόλ και μάλιστα από τα αποδυτήρια. Και γιατί κάναμε αυτό το στρατηγικό λάθος; Για να μην ενοχλήσουμε την Τουρκία. Η γνωστή πολιτική της Ελλάδας τα τελευταία 30 χρόνια, η πολιτική της υποχωρητικότητας. Νομίσαμε και δυστυχώς ακόμα νομίζουμε ότι αν κάνουμε ένα βήμα πίσω θα κάνει το ίδιο και ο αντίπαλος. Η τακτική αυτή αποδείχτηκε εκ του αποτελέσματος, ως ένα τεράστιο λάθος. Περίτρανες αποδείξεις – παραδείγματα η Κύπρος που καταφέραμε μια εισβολή να οδηγηθεί στο σχέδιο ΑΝΑΝ (ευτυχώς που δεν το υπέγραψε η Κύπρος), η FYROM (Σκόπια) που για το θέμα της ονομασίας βρεθήκαμε να είμαστε αυτοί που καταπατούμε ενδιάμεσες συμφωνίες (Δικαστήριο της Χάγης) και το Αιγαίο Πέλαγος που διεκδικούν το μισό(!) οι Τούρκοι.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ... ΑΥΡΙΟ
Παρόλα αυτά όμως δεν έχουμε υπογράψει καμία διακρατική συμφωνία. Πέρασαν από τότε οκτώ ολόκληρα χρόνια και καλούμαστε να διαχειριστούμε εκ του μηδενός τη νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε. Ο πανικός που διακατέχει αυτή την περίοδο την Τουρκία δεν πρέπει να περάσει στη δικιά μας πλευρά. Πρέπει να διδαχτούμε από το παράδειγμα της Κύπρου αλλά και την πρακτική χωρών όπως η Γαλλία. Απαιτείται σύνεση και προσεκτικά βήματα. Απαιτείται στρατηγική. Καλείται η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές να καλέσει ως συμβούλους τον πανεπιστημιακό καθηγητή Θεόδωρο Καρυώτη, τον ακαδημαϊκό Βασίλειο Μαρκεζίνη και το στρατηγικό αναλυτή κ. Νικόλαο Λυγερό προκειμένου να καθορίσουν ένα στρατηγικό σχέδιο δράσης. Τα λένε τόσα χρόνια και δεν τους ακούει κανείς. Πρέπει να μπει ένα τέλος στις φοβίες μας και στην υποχωρητικότητά μας. Αυτή η πρακτική δεν ταιριάζει στους Έλληνες αλλά κυρίως στον Ελληνισμό, που αντιμετώπισε αλλά άντεξε στο πέρασμα του χρόνου σκλαβιές, γενοκτονίες και συνεχείς πολέμους. Ας γίνει η αρχή της εξόδου από την οικονομική κρίση, με τη θέσπιση της ελληνικής ΑΟΖ (που θα είναι και ευρωπαϊκή ΑΟΖ) και την έναρξη της οριοθέτησης με διακρατικές συμφωνίες, εντός του 2012...
