*Γράφει ο Αλέξης Πολίτης
Γίνεται πολύς λόγος τελευταία για τη (μη) εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου στην Ελλάδα και για τα όσα κωμικοτραγικά βιώσαμε από τον περσινό Σεπτέμβρη - όταν η καθολική απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς δημόσιους χώρους ντεμπουτάρισε επίσημα στην καθημερινότητά μας - μέχρι σήμερα. Σημειωτέον δε ότι είχε προϋπάρξει και το εγχείρημα Αβραμόπουλου το 2009, που λόγω των πολλών εξαιρέσεών του, επί της ουσίας δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Για την ιστορία, ο πρώτος αντικαπνιστικός νόμος στη σύγχρονη Ελλάδα εισήχθη με βασιλικό διάταγμα το 1856 από τον βασιλιά Όθωνα! Αφορούσε αποκλειστικά στο κάπνισμα σε κρατικά κτίρια και θεμελιωνόταν στην ανάγκη πρόληψης πυρκαγιών.
Η αδυναμία εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου επί του πρακτέου στο σύνολο της χώρας καταδεικνύει ότι το πρόβλημα είναι βαθύτερο και πολυπαραγοντικό. Κάποιοι μίλησαν και μιλούν για πολύ κακό timing έλευσης του συγκεκριμένου μέτρου, εν μέσω βαθιάς οικονομικής ύφεσης, κοινωνικών, ηθικών και πολιτικών αναταράξεων, επιχείρημα που μάλλον ανατρέπεται από την πλήρη απαξίωση του νόμου Αβραμόπουλου και προ κρίσης. Κάποιοι άλλοι αποδίδουν τον εθισμό των Ελλήνων στη νικοτίνη, στην ιδιοσυγκρασία, τις ιδιαιτερότητες, το χαρακτήρα ή το αντικομφορμιστικό DNA μας, προσέγγιση τουλάχιστον επιφανειακή και επιπόλαιη. Δεν θα επιδοθώ σε περαιτέρω αιτιολογική ανάλυση του φαινομένου, μιας και είναι άλλος ο σκοπός του κειμένου τούτου.
Όπως κι αν έχει πάντως, φαίνεται ότι ο αντικαπνιστικός νόμος σε όλες τις πιθανές μορφές του, για την ώρα τουλάχιστον, δεν δύναται να εφαρμοστεί και να καθιερωθεί εις το ακέραιο μέσα στην ελληνική κοινωνία, παρότι η προσφορά του σε μια πιο ρεαλιστική βάση θα μπορούσε να είναι μείζονος σημασίας. Δεν δύναται επίσης να σταθεί αυτοτελώς ως το Ιερό Δισκοπότηρο του αντικαπνιστικού μετώπου, χωρίς να του κολληθεί μοιραία η απαξιωτική ταμπέλα της προχειρότητας και της λογικής «η σκόνη κάτω από το χαλάκι».
Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι ο μέγας και εξαιρετικά ύπουλος εχθρός της υγείας μας, το τσιγάρο, πρέπει και μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικότερα, να περιοριστεί ή και να παταχθεί στο μέτρο του δυνατού με τη συνδρομή όχι της καταστολής, αλλά της απτής ιατρικής μεθοδολογίας.
Πνευμονολόγοι σε όλη τη χώρα, σε συνεργασία με ιατρούς άλλων ειδικοτήτων, ψυχολόγους και διατροφολόγους, έχουν αναλάβει εδώ και καιρό συντονισμένη δράση και έχουν ταχθεί στην πρώτη γραμμή του αντικαπνιστικού αγώνα μέσω των Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος (ΙΔΚ) με εντυπωσιακά αποτελέσματα, παρέχοντας ουσιαστική, οργανωμένη, συστηματική, επιστημονική και συνεχή στήριξη.
Με όπλα στη φαρέτρα την επιστημονική - ιατρική γνώση και μεθοδικότητα, το ερευνητικό έργο, τις καλά οργανωμένες υποδομές και τα επαναστατικά σύγχρονα φαρμακευτικά σχήματα αντιμετώπισης του καπνίσματος, η δύσκολη αυτή μάχη, δείχνει ότι μπορεί να κερδηθεί. Μέσα από μια διαδικασία ολιστικής προσέγγισης του ασθενούς καπνιστή, τα ΙΔΚ στοχεύουν στην ίαση τόσο του σώματος, όσο και του πνεύματος και τα αποτελέσματα μαρτυρούν ότι το κάνουν καλά. Τα ποσοστά επιτυχίας διακοπής του καπνίσματος στα Εξειδικευμένα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος, ξεπερνούν το 64%, όταν μόνο το 3-5% των καπνιστών κόβει το τσιγάρο μόνο με τη δύναμη της θέλησής του.
Ας μην ξεχνάμε ότι η καπνισματική συνήθεια είναι ασθένεια και ως τέτοια πρέπει να λογίζεται και να αντιμετωπίζεται. Αποτελεί μια χρόνια υποτροπιάζουσα νόσο, με θέση κυρίαρχη ανάμεσα στις διάφορες ψυχοσυμπεριφορικές διαταραχές, μια σύνθετη έξη με περιβαλλοντικές και γενετικές επιρροές, που χρειάζεται ιατρική παρέμβαση. Η βλαπτικότητα του καπνίσματος (πρωτογενούς ή παθητικού) στην ψυχοσωματική μας ολότητα είναι δεδομένη και πασίγνωστη και δεν θα μακρηγορήσω αναλύοντάς την εκ νέου. Ενδεικτικά παραθέτω κάποια πολύ ενδιαφέροντα random στοιχεία που αναδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος και τη σημαντικότητά του. Vide et credere:
* Μια μικρή ελληνική πόλη ξεκληρίζεται ετησίως στην Ελλάδα από το κάπνισμα (14.000 νεκροί από καρδιαγγειακά, αναπνευστικά νοσήματα και διάφορα είδη καρκίνου συσχετιζόμενα με το τσιγάρο).
* Η πρόβλεψη για τον 21ο αιώνα είναι 1 δισεκατομμύριο θάνατοι παγκοσμίως αποδιδόμενοι στο κάπνισμα!
* Οι Έλληνες που καπνίζουν, αν ήταν κόμμα, με τον ισχύοντα εκλογικό νόμο, θα εκλέγονταν κυβέρνηση με αυτοδυναμία (42%)!
* Το 80% των παιδιών γονιών καπνιστών θα καπνίσουν.
* Η εξάρτηση από τη νικοτίνη είναι 10 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της ηρωίνης.
* Οι μισοί από τους εφήβους που ξεκίνησαν το κάπνισμα και συνεχίζουν για το υπόλοιπο της ζωής τους, θα πεθάνουν από τον καπνό...
Δεν χωρά αμφιβολία ότι πρωταρχικός στόχος και απώτερη επιδίωξη της πολιτείας στην καταπολέμηση του τσιγάρου πρέπει να είναι η πρόληψη και η θεραπεία της νόσου και στον τομέα αυτό τα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος, δημόσια ή ιδιωτικά, διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Η διαδικασία απεξάρτησης από τη νικοτίνη είναι επίπονη, δύσκολη και απαιτεί ψυχικά αποθέματα και χρόνο. Ο Μαρκ Τουέιν περιέγραψε κάποτε με αρκετή δόση στωικότητας και αυτοσαρκασμού τη δυσκολία του πράγματος λέγοντας ότι «είναι εύκολο να κόψει κανείς το τσιγάρο. Το έχω κάνει εκατοντάδες φορές...».
Μία από τις λέξεις κλειδιά που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος είναι ο όρος κινητοποίηση (motivation). Τουτέστιν ο κάθε καπνιστής πρέπει να βρει ένα ή περισσότερα κίνητρα, πάνω στα οποία θα βασίσει όλη του την προσπάθεια, ώστε να κατακτήσει το στόχο του. Φίλοι καπνιστές της πόλης μας, απευθύνομαι σε εσάς: Κάντε ένα σημαντικό δώρο στους εαυτούς σας για τη νέα χρονιά: Βρείτε το κίνητρο και επισκεφθείτε ένα Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος. Μια τέτοια απόφαση θα καλυτερεύσει και θα «επιμηκύνει» τη ζωή τη δική σας και των οικείων σας!
Στη Λάρισα και συγκεκριμένα στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο λειτουργεί κάθε Δευτέρα πρωί, τα τελευταία οκτώ χρόνια, το Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος της Πνευμονολογικής Κλινικής του νοσοκομείου. Υπεύθυνοι του Ιατρείου είναι ο πρύτανης του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, καθηγητής πνευμονολογίας κ. Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης και η επίκουρη καθηγήτρια Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ. Χρύσα Χατζόγλου.
*Ο Αλέξης Πολίτης είναι υποψήφιος διδάκτωρ Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
