Του Νίκου Ι. Μεγαδούκα
Αγωνιώδεις προσπάθειες καταβάλλει η τρικομματική κυβέρνηση για την εκταμίευση της δόσεως των 31,5 δισ. ευρώ (εκταμίευση η οποία έχει εμπλακεί στη διελκυστίνδα για τη «βιωσιμότητα» του χρέους μεταξύ ΔΝΤ και Βερολίνου) και ταυτόχρονα να πείσει ότι συνεχίζει να αποτελεί παράγοντα σταθερότητας στη χώρα.
Εξάλλου, πέραν της συνεχιζόμενης εμπλοκής με την εκταμίευση της δόσεως και το πρόβλημα με τη «βιωσιμότητα» του χρέους, είναι περισσότερο από εμφανής η νευρικότητα που διακατέχει την κυβέρνηση, καθώς γνωρίζει πως οι δανειστές, οι οποίοι «μετρούν» μόνον τις 153 ψήφους που έλαβε το νέο Μνημόνιο και αυτό την καθιστά ευάλωτη σε πιέσεις, ενώ έχει «οδηγήσει» τον ευρωπαϊκό Βορρά να διεκδικεί (και να πετυχαίνει) επιπρόσθετες διασφαλίσεις για τη διαχείριση των κεφαλαίων που θα διατεθούν στην Αθήνα, διασφαλίσεις, όμως, οι οποίες θέτουν την Ελλάδα ουσιαστικά σε καθεστώς διεθνούς οικονομικού ελέγχου, δηλαδή, όπως υποστηρίζουν πολλοί, τη μετατρέπουν σε προτεκτοράτο.
Στην κυβέρνηση παραδέχονται (όσο και αν δημοσίως προσπαθούν να δώσουν άλλη αίσθηση) ότι «έχει θολώσει» η εικόνα μίας σταθερής κυβερνήσεως ευρείας αποδοχής και αυτό επιτείνεται από τα όσα ευτράπελα σημειώνονται στο εσωτερικό της (όπως με τη διαφοροποίηση του υπουργού Δικαιοσύνης Αντώνη Ρουπακιώτη) από τις επιθέσεις που δέχεται ακόμη και από κυρίαρχα ΜΜΕ, τα οποία (υποτίθεται ότι) ακόμη τη στηρίζουν («Η Ελλάδα δεν είναι αποικία», έγραψε στο «Βήμα» ο Σταύρος Ψυχάρης) κυρίως δε από τις συνεχιζόμενες λαϊκές αντιδράσεις, όπως αυτές με τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων που απολύονται από τους ΟΤΑ, ή και με εκείνη τις αποδοκιμασίας της γερμανικής αποστολής στη Θεσσαλονίκη.
Την ίδια δε στιγμή (και αυτό είναι πρόσθετο ενδεικτικό στοιχείο της νευρικότητας που υπάρχει) ο πρωθυπουργός προσπαθεί να αποκρύψει ότι έχει περιέλθει σε θέση άμυνας και προς τούτο προχωρεί σε σπασμωδικές, επιθετικού χαρακτήρα, κινήσεις, επιδιώκοντας (ταυτόχρονα) να επιβληθεί στους άλλους κυβερνητικούς εταίρους (όπως με την, ερήμην τους και παρά τις διαφωνίες τους, προωθούμενη αλλαγή του νόμου για την ιθαγένεια, αλλαγή που στην πράξη σημαίνει υποταγή στην ατζέντα της «Χρυσής Αυγής») και σχεδιάζει ουσιαστικές αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα, μετά την εκταμίευση της δόσεως, ενδεχομένως τροποποίηση του εκλογικού νόμου (επί το αναλογικότερο, ώστε, εκτός των άλλων, να ανακόψει την καταγραφόμενη δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ προς την εξουσία) ίσως δε και εκλογές, στους αμέσως επόμενους μήνες.
Ωστόσο, αυτή την ώρα, το πλέον σημαντικό για τον τόπο, είναι αφενός μεν ότι καθυστερεί η εκταμίευση της δόσεως και αφετέρου το γεγονός ότι με τις πρόσθετες «διασφαλίσεις», που έχουν πετύχει οι δανειστές, αφαιρούν από την κυβέρνηση κάθε αποφασιστική αρμοδιότητα στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής, οι δε, κατ’ επιταγή της Τρόικας, πράξεις νομοθετικού περιεχομένου που προωθήθηκαν, ερήμην της Βουλής, πράξεις αμφιβόλου συνταγματικότητας, δείχνουν πως η χώρα οδεύει σε αυταρχικές λύσεις και εκτροπές και σε καταστρατήγηση της τακτικής νομοθετικής διαδικασίας.
«Είναι χαρακτηριστικό ότι παρεμφερείς μεθοδεύσεις είχαν ακολουθηθεί στη Γερμανία τα τελευταία χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, με την έκδοση αναγκαστικών διαταγμάτων από τον Πρόεδρο Χίντενμπουργκ και αποτέλεσαν τον προθάλαμο για την κατάργηση του Συντάγματος της Βαϊμάρης», τόνισε σχετικώς ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου Κώστας Χρυσόγονος, ο οποίος, με αφορμή τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, έκανε λόγο για «ελιγμό παρακάμψεως του Συντάγματος».
«Η ΤΡΟΪΚΑ ΚΑΝΕΙ ΜΠΙΖΝΕΣ»
Στο μεταξύ, έστω και με καθυστέρηση, κάποιοι εκ των υπερασπιστών των αδιέξοδων μνημονιακών πολιτικών, ανακάλυψαν αυτό που η αντιπολίτευση και οι περισσότεροι αναλυτές τόνιζαν, ότι, δηλαδή, οι δανειστές με τις προωθούμενες πολιτικές κάνουν τις δικές τους δουλειές και ότι δεν υπήρξε ουσιώδης διαπραγμάτευση, αλλά υποταγή στα έξωθεν κελεύσματα και υποδείξεις.
«Η Τρόικα κάνει μπίζνες», έγραψε την περασμένη Κυριακή, το «Βήμα» και υποστήριξε ότι «με αποικιοκρατικό τρόπο επιχειρείται η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η οποία, αντί να στηρίζει την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, δημιουργεί συνθήκες που οδηγούν στον αφελληνισμό του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και στην πτώχευση ελληνικών επιχειρήσεων, δημιουργώντας την εντύπωση ότι η Τρόικα επιχειρεί να κάνει μπίζνες με το ελληνικό δράμα».
Ο δε εκδότης Σταύρος Ψυχάρης προειδοποίησε (έστω για τους δικούς του οικονομικούς και επιχειρηματικούς λόγους και με άλλο αφετηριακό σκεπτικό από αυτό της αντιπολιτεύσεως) όσους αρνούνται να το αντιληφθούν ή προσποιούνται ότι δεν το αντιλαμβάνονται, ότι «η Ελλάδα δεν είναι αποικία».
«Η ξεκάθαρη αυτή δήλωση οφείλεται σε όλους όσοι νομίζουν ότι αυτό που δεν κατάφεραν τότε οι μεραρχίες του Γ' Ράιχ μπορούν τώρα να το επιτύχουν οι σαράφηδες της Ευρώπης! Το σχέδιο για τον έλεγχο των ελληνικών τραπεζών από την Τρόικα και τις παραφυάδες της, δημιουργεί την εντύπωση ότι η Ελλάδα έχει περιέλθει σε καθεστώς διομολογήσεων. Φαντάζει χώρα υπό κατοχή από ξένες δυνάμεις», τόνισε ο εκδότης.
Για δε το σχέδιο για την ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών, ασχέτως των οικονομικών προβλημάτων που πιθανόν να αντιμετωπίζει ο πρώην πανίσχυρος Οργανισμός Λαμπράκη, ο κ. Σταύρος Ψυχάρης ήταν σαφής: «Είναι καταφανές ότι αν δεν σκοπείται, πάντως μπορεί να επιχειρηθεί η λειτουργία ενός σχεδίου, που θα σημάνει αφελληνισμό των τραπεζών και καταστροφή του κορμού της ελληνικής οικονομίας. Η ελληνική κυβέρνηση και ιδιαιτέρως ο πρωθυπουργός έχουν την υποχρέωση να παρεμποδίσουν όσους τροϊκανούς ονειρεύονται εξουσία και χρήμα».
Σε ιστοσελίδα γράφτηκε (και το μεταφέρουμε με κάθε επιφύλαξη) ότι «ο Στ. Ψυχάρης, όπως εκτιμούν ορισμένοι, αποκλείεται να είναι μόνος. Τις απόψεις του τις συμμερίζονται και άλλοι και αυτό είναι κάτι που φοβίζει το Μέγαρο Μαξίμου. Περισσότερο, όμως, τους φοβίζει ότι δεν γνωρίζουν ποιοι άλλοι έχουν ταυτόσημες απόψεις με τον κ. Ψυχάρη και θα εκδηλωθούν τις επόμενες μέρες. Είναι οι μεγαλομέτοχοι τραπεζών; Είναι οι επιχειρηματίες στα ΜΜΕ; Είναι παράγοντες της πολιτικής και οικονομικής ζωής της χώρας; (...) Το Μέγαρο Μαξίμου φοβάται έναν επιχειρηματικό πόλεμο εγχώριων συμφερόντων που μπορεί να αποσταθεροποιήσει την κυβέρνηση».
Ας μην λησμονούμε, εξάλλου, ότι ο βασικότερος κυβερνητικός εταίρους, ο σημερινός αρχηγός του ΠΑΣΟΚ Ευ. Βενιζέλος δεν φαίνεται να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της οποίας απλόχερα απολάμβανε από μερίδα των κυρίαρχων ΜΜΕ, είναι δε ενδεικτικές οι επιθέσεις που δέχθηκε για τους χειρισμούς του στο θέμα των μικροομολογιούχων από επώνυμους αρθρογράφους στο «Βήμα» (Γιάννης Πρετεντέρης) και στην «Καθημερινή» (Έλλη Τριανταφύλλου) και δεν είναι τυχαία η αντεπίθεση την οποία επεχείρησε.
Έφτασε δε στο σημείο να επισημάνει, ειδικά για τον Γιάννη Πρετεντέρη, ότι «αποσιωπά όσα στοιχεία δυσκολεύουν τις συνεπαγωγές του, χρησιμοποιεί ακραίους όρους και φτάνει με χαρακτηριστική ευκολία στο συμπέρασμά του. Πρόκειται για την συνταγή της δημαγωγίας, που φτάνει πλέον να δικαιολογεί πράξεις βίας...».
ΛΕΠΤΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΒΟΛΗ
Μέσα στο πλαίσιο αυτό και με δεδομένο ότι παραμένει η εκκρεμότητα με τη δόση και δεν έχει κριθεί οριστικώς το ζήτημα της «βιωσιμότητας» του ελληνικού χρέους, λόγω των διαφωνιών μεταξύ Ευρωζώνης και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ο πρωθυπουργός καλείται να τηρήσει λεπτές ισορροπίες εντός της κυβερνήσεώς του, όσο και αν δήλωσε στη Βουλή ότι τα τρία κόμματα που τη στηρίζουν «κάνουν επανάσταση» και ότι τον ΣΥΡΙΖΑ τον «αποβάλλει» η ελληνική κοινωνία.
Το προηγούμενο χρονικό διάστημα είχαμε δύο σημαντικά γεγονότα που δείχνουν ότι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει πρόβλημα σταθερότητας, αλλά ο Αντώνης Σαμαράς τα αντιμετώπισε με διαφορετικό και αντιφατικό τρόπο.
Ομιλούμε για την υπόθεση Ρουπακιώτη, την οποία ο πρωθυπουργός αντιμετώπισε αμυντικά, ενώ την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για την ιθαγένεια, την αντιμετώπισε επιθετικά και με διάθεση επιβολής στους κυβερνητικούς του εταίρους.
Ο υπουργός της Δικαιοσύνης (και στέλεχος της ΔΗΜΑΡ) Α. Ρουπακιώτης, αν και προσυπέγραψε το 3ο Μνημόνιο, στη συνέχεια επέλεξε να ασκήσει δριμεία κριτική στην κυβέρνηση και την Τρόικα, τονίζοντας ότι «στο υπουργείο Οικονομικών εφαρμόζουν δέσμες ιδεών ακραίου νεοφιλελευθερισμού με τις οποίες εγώ διαφωνώ».
«Αφού είναι δεδομένο ότι μας τα επέβαλαν τα μέτρα. Γιατί δεν το λέμε;», διερωτήθηκε και δεν έκρυψε την ενόχλησή του για τον όλο χειρισμό των διαπραγματεύσεων με την Τρόικα.
Παρά ταύτα, ο πρωθυπουργός τήρησε χαμηλούς τόνους και δεν τηλεφώνησε ούτε καν ο ίδιος στον υπουργό του, ως όφειλε για να τον ανακαλέσει στην τάξη, αλλά ζήτησε από το Φ. Κουβέλη να τον «συνετίσει».
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, είναι σαφές ότι για τον πρωθυπουργό ο κυοφορούμενος ανασχηματισμός θα ξεκινήσει από τον Αντώνη Ρουπακιώτη και είναι πιθανόν να μην υπάρξουν αντιστάσεις, ούτε καν από την πλευρά της ΔΗΜΑΡ.
Όμως, την ίδια στιγμή, ο Αντώνης Σαμαράς επέλεξε την επίδειξη πυγμής προς τους κυβερνητικούς εταίρους, με την απόφασή του για την κατάργηση του «νόμου Ραγκούση» περί ιθαγένειας και ταυτοχρόνως επεδίωξε να διεμβολίσει τη «Χρυσή Αυγή» και τους «Ανεξάρτητους Έλληνες», ευελπιστώντας ότι θα σύρει και τον ΣΥΡΙΖΑ σε ένα πεδίο αντιπαραθέσεως, πιο προνομιακό για την ΝΔ από εκείνο της οικονομίας.
Ωστόσο, η εν λόγω πρωτοβουλία εκδηλώθηκε πριν καν την τελεσιδικία της αποφάσεως του Συμβουλίου της Επικρατείας για τον «Νόμο Ραγκούση» και ενώ ήταν δεδομένες οι διαφωνίες του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ για την αυστηροποίηση της μεταναστευτικής νομοθεσίας και αυτό σημαίνει πως ο πρωθυπουργός, έστω και χωρίς ισχυρή νομιμοποιητική βάση (δηλαδή την τελική απόφαση του ΣτΕ) επέλεξε να διευρύνει την κυβερνητική ατζέντα με ζητήματα πέραν των οικονομικών και ταυτόχρονα υιοθέτησε μια επιθετική στρατηγική, ελπίζοντας να ανακόψει την αποδυνάμωση του κυβερνητικού σχήματος.
Την πρωθυπουργική σπουδή επέκρινε ακόμη και ο Π. Μανδραβέλης στην «Καθημερινή», ο οποίος σημείωσε ότι η εν λόγω πρωτοβουλία για την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου για την ιθαγένεια είναι «ατελέσφορη και προς τα ακροδεξιά».
ΜΑΓΕΙΡΕΥΕΤΑΙ Ο ΑΝΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ
Το κλίμα στην κυβέρνηση είναι εξαιρετικά βαρύ, αλλά η προσπάθεια αλλαγής του (ήδη έχουν ξεκινήσει οι διαβουλεύσεις με τους Ευ. Βενιζέλο και Φ. Κουβέλη) δεν μπορεί να γίνει αμέσως, αφού η «επείγουσα προτεραιότητα» είναι η καταβολή της δόσεως, που, όπως τονίζει η κυβερνητική πλειοψηφία, θα δώσει «ανάσα ζωής» στην οικονομία και τις τράπεζες, το δε δεύτερο στάδιο θα είναι ο ανασχηματισμός, ενώ ο πρωθυπουργός φέρεται ακόμη να έχει δεχθεί εισηγήσεις για αλλαγή του εκλογικού νόμου, ή και για εκλογές.
Βεβαίως, ένας ανασχηματισμός και μάλιστα σε μια κυβέρνηση τρικομματικής συνεργασίας, μπορεί να δημιουργήσει επιπλοκές και να επιτείνει, σε τελική ανάλυση, την εικόνα πολιτικής αστάθειας, ενώ είναι προφανές ότι θα πρέπει, πριν τις οποιεσδήποτε αλλαγές σε επίπεδο προσώπων, να αποσαφηνιστεί και ο τρόπος λειτουργίας του σχήματος.
Ο Αντώνης Σαμαράς φέρεται να επιθυμεί να αναβαθμιστεί η παρουσία του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ στην κυβέρνηση με πολιτικά πρόσωπα και αυτό εντάσσεται στο σχεδιασμό (που περιλαμβάνει, υπό προϋποθέσεις, ακόμη και προσφυγή στις κάλπες) να εμφανιστεί ως ο ηγέτης ενός «ευρύτερου κεντροδεξιού - ευρωπαϊκού μετώπου» (κάτι που λέγεται ότι επιθυμεί και το Βερολίνο) με έμφαση στο χώρο του Κέντρου, αν και αυτή η στόχευση αναιρείται, εκ των πραγμάτων, αφού με την ακολουθούμενη οικονομική και κοινωνική πολιτική, έχει διαλυθεί η μεσαία τάξη, στην οποία παλαιότερα προσέβλεπαν οι αστικοί σχηματισμοί, είτε υπό τον Κ. Σημίτη, είτε υπό τον Κώστα Καραμανλή.
ΕΠΙΦΥΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑ
Την ίδια στιγμή, ο Ευ. Βενιζέλος φέρεται να είναι επιφυλακτικός στην αναβαθμισμένη παρουσία του ΠΑΣΟΚ στο κυβερνητικό σχήμα, δεν επιθυμεί να μετάσχουν στελέχη με τα οποία έχει συγκρουστεί (Α. Λοβέρδος και Μ. Χρυσοχοΐδης) ενώ η προωθούμενη αξιοποίηση «πράσινων» βουλευτών και στελεχών της νεότερης (πολιτικά) γενιάς, μπορεί να δημιουργήσει πρόσθετους εσωκομματικούς ανταγωνισμούς και εντάσεις, ενόψει του κρίσιμου (ακόμη και για την επιβίωση του ίδιου στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ) Συνεδρίου του Φεβρουαρίου.
Εξάλλου, ο Φώτης Κουβέλης κρατά κλειστά τα χαρτιά του για τον τρόπο συμμετοχής της ΔΗΜΑΡ στην κυβέρνηση, αν και, όπως έχουμε γράψει, δέχεται πιέσεις από μερίδα στελεχών του να εκπροσωπηθεί το κόμμα με πολιτικά πρόσωπα στο (νέο) υπουργικό συμβούλιο.
Η τρικομματική κυβέρνηση διαθέτει 151 βουλευτές (125 της ΝΔ και 26 του ΠΑΣΟΚ) συν τους 14 της ΔΗΜΑΡ, αλλά, ήδη, η τελευταία έχει προκαλέσει, με τη στάση της στο 3ο Μνημόνιο, ερωτηματικά και ενόχληση στο Μέγαρο Μαξίμου, ενώ τόσο στο «γαλάζιο», όσο και στο «πράσινο» στρατόπεδο δηλώνεται ότι δεν πρόκειται να υποστηριχθούν νέα δημοσιονομικά μέτρα (Ντόρα Μπακογιάννη, Μ. Γιακουμάτος, Νικήτας Κακλαμάνης, Χρ. Αηδόνης και Θεοδώρα Τζάκρη).
Αξίζει να σημειωθεί, εξάλλου, ότι αν και μία ενδεχόμενη αλλαγή του εκλογικού νόμου, ώστε να γίνει πιο αναλογικός, μπορεί «να περάσει», δεν είναι τόσο εύκολα τα πράγματα για έναν εκλογικό σχεδιασμό, καθώς μια προσφυγή στις κάλπες δεν φαίνεται πως θα είναι η καλύτερη εξέλιξη, ούτε για το ΠΑΣΟΚ, ούτε για τη ΔΗΜΑΡ και αυτό το γνωρίζουν τόσο ο (διατηρών τη δημοτικότητά του) πρωθυπουργός, όσο και οι κ.κ. Ευάγγελος Βενιζέλος και Φώτης Κουβέλης, οι οποίοι έχουν περιορισμένα περιθώρια ελιγμών ή και λεονταρισμών που ίσως αποβούν εις βάρος της κυβερνήσεως.
Συνεπώς, οι ισορροπίες στην κυβέρνηση είναι πολύ εύθραυστες και τα όποια παιχνίδια, είτε επιβολής μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων, είτε παρελκυστικών τακτικών, είναι ριψοκίνδυνα, με δεδομένη την αβεβαιότητα που υπάρχει για το ελληνικό δράμα και την εκρηκτική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η κοινωνία.
