Από τον Γεώργιο Ν. Ξενόφο
Τα προβλήματα θέρμανσης του πλανήτη (φαινόμενο θερμοκηπίου), τα οποία σχετίζονται άμεσα με το περιεχόμενο των καυσίμων σε άνθρακα και το εκπεμπόμενο κατά την καύση διοξείδιο του άνθρακα (C02) έχουν δημιουργήσει κατά τα τελευταία χρόνια ένα κλίμα στροφής προς βιοκαύσιμα τα οποία καλούνται να υποκαταστήσουν σταδιακά και τα συμβατικά καύσιμα. Τα βιοκαύσιμα προέρχονται από οργανικά προϊόντα και θεωρούνται ανανεώσιμα καύσιμα. Ως ανανεώσιμα, έχουν το χαρακτηριστικό των χαμηλότερων εκπομπών CΟ2 στον συνολικό κύκλο ζωής τους σε σχέση με τα συμβατικά ορυκτά καύσιμα. Με τη σύγχρονη ευρωπαική νομοθεσία η Ευρωπαϊκή Ενωση σε μια προσπάθεια να προωθήσει τη χρήση των βιοκαυσίμων στον τομέα των μεταφορών, υιοθέτησε την Κοινοτική Οδηγία 2003/30. ΕΚ. Σύμφωνα με αυτήν, στην κατηγορία των βιοκαυσίμων, εμπίπτουν, η βιοαιθανόλη, το βιοντίζελ, το βιοαέριο, η βιομεθανόλη, ο βιο-ΕΤΒΕ, ο βιο-ΜΤΒΕ, τα συνθετικά βιοκαύσιμα (συνθετικοί υδρογονάνθρακες) που έχουν παραχθεί από βιομάζα κ.λπ. Επίσης, η νομοθεσία προβλέπει ότι τα κράτη – μέλη οφείλουν να διασφαλίσουν ότι μια ελάχιστη αναλογία βιοκαυσίμων και άλλων ανανεώσιμων καυσίμων διατίθεται στις αγορές τους, αναλογία η οποία για το 2005 ορίστηκε στο 2%. Η αναλογία αυτή θα αυξάνονταν στο 5,75% έως το τέλος του 2010. Η Ελλάδα, το καλοκαίρι του 2005 ενσωμάτωσε την οδηγία αυτή στην εθνική της νομοθεσία. Παρ’ όλα αυτά δεν κατάφερε να επιτύχει, ούτε τον στόχο του 2% για το 2005, αλλά ούτε και το δεύτερο στόχο επίσης, που προσδιορίζονταν στο 5,75% για το 2010. Επί του παρόντος τα βιοκαύσιμα εξαπλώνονται στην ευρωπαική αγορά με σταθερούς ρυθμούς. Στην πραγματικότητα τα βιοκαύσιμα αυτήν την περίοδο είναι μικρότερης σημασίας από άλλες μορφές ανανεώσιμης ενέργειας λόγω της υψηλής χρήσης ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή τους.
Ωστόσο, πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι ένας τρόπος για να μειωθεί η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι η χρήση των βιοκαυσίμων που θα αντικαταστήσουν τις μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αρχικά οι υποστηρικτές των βιοκαυσίμων δεν είχαν συναντήσει μεγάλα εμπόδια: μόνο την αντίδραση των πετρελαϊκών κυκλωμάτων, τα οποία δεν θέλουν να δουν να αμφισβητείται το μονοπώλιο τους. Κατά καιρούς – όπως και στις μέρες μας – πολλές αμφισβητήσεις γίνονται από διάφορους ορίζοντες. Η πιο διάσημη ήταν του Φιντέλ Κάστρο μετά την υπογραφή, στα τέλη Μαρτίου 2007, μιας συμφωνίας συνεργασίας και προώθησης των βιοκαυσίμων ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Βραζιλία, ο Κουβανός ηγέτης επανειλημμένα επιτέθηκε, στην «καταστροφική ιδέα να μετατραπούν τα τρόφιμα σε καύσιμα», κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρώιμο θάνατο δισεκατομμύρια ανθρώπους από την πείνα. Ειδικοί των καλλιεργειών ισχυρίζονται ότι θα ήταν οικονομικά παρανοϊκό να αφιερωθεί πολλή ενέργεια μέσω της εντατικής χρήσης λιπασμάτων για να παραχθεί ενέργεια. Οι δε γεωπόνοι φοβούνται έναν ανταγωνισμό εδαφών για τα τέσσερα F: Food (τρόφιμα), Feed (ζωοτροφές), Fiber (υφάσματα), Fuel (καύσιμα). Από την άλλη πλευρά έχουν προ πολλού ξεκινήσει οι καταστροφές στα δάση της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Στην Ινδονησία και στη Μαλαισία τα δάση καίγονται ανελέητα για να μείνει χώρος για φυτείες φοινικόδεντρων. Η απώλεια της βιοποικιλότητας είναι τεράστια και πολύτιμοι απορροφητήρες του διοξειδίου του άνθρακα καταργούνται. Αλλά και το περιβάλλον των πλουσίων χωρών πλήττεται. Οι οικολόγοι θεωρούν ότι η γενικότερη πολιτική που ακολουθείται είναι τρελή, ακριβή και κακή για το περιβάλλον. Μια άλλη αρνητική παράμετρος είναι η αύξηση των τιμών των γεωργικών προϊόντων. Οι γεωργοί εγκαταλείπουν τις παραδοσιακές τους καλλιέργειες για να φυτέψουν φυτά που θα χρησιμοποιηθούν ως βιοκαύσιμα. Από τις αρχές του 2006 η τιμή του καλαμποκιού έχει διπλασιαστεί, η δε τιμή του σιταριού είναι η υψηλότερη της δωδεκαετίας, ενώ τα παγκόσμια αποθέματα έχουν αγγίξει το χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας 28ετίας. Σύμφωνα με την αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ, ο βασικός λόγος είναι η αυξημένη ζήτηση για αιθανόλη, καύσιμο που μπορεί να παραχθεί από καλαμπόκι και σιτάρι. Είδηση που συγκλονίζει. Σύμφωνα με μια έκθεση του ΟΗΕ, το 98% των τροπικών δασών της Ινδονησίας θα καταστραφεί έως το 2022. Πριν από οχτώ χρόνια, οι ίδιες υπηρεσίες προέβλεπαν ότι η καταστροφή θα επέλθει το 2032. Αλλά υπολόγιζαν χωρίς την παραγωγή φοινικέλαιου για βιοκαύσιμα με προορισμό την ευρωπαϊκή αγορά. Καθώς τα δάση καίγονται, μετατρέπονται σε διοξείδιο του άνθρακα. Κάθε τόνος φοινικόδεντρου παράγει 33 τόνους αερίων ή δεκαπλάσια ποσότητα μόλυνσης από αυτήν που παράγει το πετρέλαιο. Αίτηση που υπογράφουν συνολικά 260 οργανώσεις καλεί τις κυβερνήσεις να σταματήσουν την καταστροφή. (Τα στοιχεία που διατίθενται είναι από πηγές αξιόπιστες). Ίσως η λύση είναι τα βιοκαύσιμα της δεύτερης γενιάς. Αλλά αυτά δεν θα υπάρξουν πριν από δύο έως τρεις δεκαετίες. Ως τότε η ζημιά στη βιοποικιλότητα θα είναι σημαντική και ανεπανόρθωτη. Στην Ελλάδα μόνο εφόσον δοθούν τα αναγκαία οικονομικά κίνητρα θα αναπτυχθούν οι καλλιέργειες ενεργειακών φυτών, όπως έδειξε μια σχεδόν πρόσφατη μελέτη που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Αγροτικής και Συνεταιριστικής Οικονομίας της ΠΑΣΕΓΕΣ. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι είναι υπερβολικές οι προσδοκίες που καλλιεργούνται σε σχέση με τα ενεργειακά φυτά στην Ελλάδα, εφόσον, για να είναι βιώσιμη η ενεργειακή καλλιέργεια, χρειάζεται ισχυρή επιδότηση, μεγαλύτερη των (5) πέντε ευρώ το στρέμμα που σχεδόν δίδεται τώρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η κυβερνητική πολιτική στον τομέα αυτό υποχρεούται να πιέζει ολοένα τα συνάδελφα αρμόδια όργανα και τις επιτροπές της ΕΕ, με στόχο πάντοτε την υψηλότερη επιδότηση αυτών των νέων καλλιεργειών, που σημαίνει πρακτικά και άνοδο του βιοτικού επιπέδου κάθε μιας αγροτικής οικογένειας. Ό,τι στερήθηκε-τις τελευταίες δεκαετίες-ο αγροτικός πληθυσμός της χώρας από την εκάστοτε πολιτεία, η νέα «τριτοκομματική κυβέρνηση» οφείλει να τον στηρίξει πραγματικά αν πράγματι νοιάζεται γι’ αυτόν και να τιμήσει στο ακέραιο τις προεκλογικές και πρόσφατα τις μετεκλογικές δεσμεύσεις της. Ίδωμεν.
