Του Αχιλλέα Πιτσίλκα, διδάκτορα Θεολογίας
Η πιο μεγάλη γιορτή της Θεοτόκου είναι ασφαλώς η Κοίμηση και η Μετάστασή της στους ουρανούς, η χαρακτηριζόμενη δίκαια και ως «Μικρόν Πάσχα». Για την Κοίμηση της Θεοτόκου δηλαδή και τη Μετάσταση στους ουρανούς δεν έχουμε πληροφορίες από την Αγία Γραφή, αλλά μονάχα από την Παράδοση, που θα παρουσιάσουμε πιο κάτω:
α) Η Κοίμηση
Σύμφωνα με την Παράδοση, η Παναγία γνώριζε την ακριβή ημερομηνία της εξόδου της από τον κόσμο αυτό τρεις ημέρες νωρίτερα. Κατά τις τρεις αυτές ημέρες ανέβηκε αρχικά στο όρος των Ελαιών, όπου κάθε τόσο μετέβαινε και προσευχόταν και ο Κύριος με τους μαθητές Του και προσευχήθηκε και αυτή για την παραλαβή της ψυχής Της από τον Υιό της και Κύριο. Στη συνέχεια επέστρεψε στην κατοικία του Ιωάννου, όπου διέμενε, και γνωστοποίησε την επικείμενη κοίμησή της στη μητέρα του Ιωάννη Σαλώμη, που αποτελούσε τη μόνιμη συντροφιά της και στις άλλες ευσεβείς γυναίκες που συναναστρεφόταν μαζί Της. Τις διαβεβαίωσε όμως ταυτόχρονα ότι μετά την Κοίμησή της δεν θα έπαυε να πρεσβεύει από εκεί πάντοτε για τη βοήθεια όλων των πιστών και για τη σωτηρία όλων. Τρεις δε ημέρες ακριβώς μετά από τα όσα φανέρωσε, η Υπεραγία Θεοτόκος παρέδωσε το πνεύμα της στον Υιό της και Κύριο, δορυφορούμενα από τους αγίους αγγέλους στα άνω βασίλεια για να καθίσει στα δεξιά του Κυρίου. Αυτήν ακριβώς την άνοδο είχε ιδεί χίλια χρόνια πρωτύτερα ο προφητάνακτας Δαβίδ και για τούτο είπε το «Ιδού η βασίλισσα παρέστη εκ δεξιών σου εν ιματισμώ διά χρυσώ περιβεβλημένη, πεποικιλμένη» (ψαλμ. 14, 10). Αυτήν εξύμνησαν κατόπιν και οι άγιοι της Εκκλησίας Πατέρες και ιδιαίτερα ο ιερός Δαμασκηνός, που χαρακτηρίζει την Κοίμηση της Θεοτόκου ως «καλλίστην εκδημίαν» και «προς τον Θεόν ενδημίαν». «Ω πώς η πηγή της ζωής», λέγει χαρακτηριστικά ο Δαμασκηνός, «προς το ζην διά μέσου θανάτου μετάγεται! Ω πώς η εν τόκω τους όρους υπερβάσα της φύσεως, νυν υποκύπτει τοις ταύτης θεσμοίς και θανάτου το ακήρατον καθυποβάλλεται σώμα; Δει γαρ αυτό, καταλήγει ο άγιος, το θνητόν αποθέμενον, την αφθασίαν αμφιάσασθαι» (Μ. 96,713 Ο).
β) Η ταφή
Ύστερα από την Κοίμηση της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκαν στα Ιεροσόλυμα κατά τρόπο θαυματουργικό, οι άγιοι Απόστολοι που ήταν διασκορπισμένοι στα πέρατα της οικουμένης για να κηδέψουν και να ενταφιάσουν στη Γεθσημανή το ιερό σκήνωμά της. «Οι μεν άγιοι Απόστολοι, λέγει μια αρχαία παράδοση, εν καιρού ροπή μετάρσιοι συνήχθησαν εις Ιεροσόλυμα και προς αυτήν ούσιν, οπτασία αυτοίς αγγελική γέγονε και θεία υμνωδία ηκούετο κρειττόνων δυνάμεων (Μ. 96,7480-7494). Κατά τη μεταφορά, δηλαδή, του σκηνώματός της στη Γεθσημανή οι άγιοι Απόστολοι «Ιάκωβος και Πέτρος» (Μ. 147,45 Β), συντροφεύονταν στις ψαλμωδίες τους όχι μονάχα από καλλίφωνους συνεργάτες τους, όπως ήταν, για παράδειγμα ο άγιος Ιερόθεος, ο Τιμόθεος, ο Διονύσης ο Αρεοπαγίτης κ.ά. (βλ. Μ. 147,45 ΑΒ και Μ. 96,749 CD), αλλά και από ύμνους των αγγελικών δυνάμεων που δορυφορούσαν μυστικά, λέγοντας το «Τι αύτη η αναβαίνουσα «λελευκασμένη;» (Ασμ. Ασμ. 8,5). Ποια δηλαδή είναι η κατάλευκη αυτή ψυχή που ανεβαίνει στα ουράνια; Κατά τον τρόπο αυτό έγινε τελικά στη Γεθσημανή η ταφή του σκηνώματος της Θεοτόκου με άκρα ευλάβεια και κατάνυξη, γιατί όλοι γνώριζαν και πίστευαν ότι η Θεοτόκος ήταν η αληθινή κιβωτός του ίδιου του Κυρίου. «Σε των αποστόλων ο δήμος, λέγει για τούτο ο ιερός Δαμασηνός, την αληθή κιβωτόν Κυρίου του Θεού επί των ώμων αράμενοι, ους πάλαι ποτέ οι ιερείς την τυπικήν κιβωτόν και εν τω τάφω θέμενοι... επί την αληθή της επαγγελίας παρέπεμπον γην, την άνω φημί Ιερουσαλήμ, την πάντων των πιστών Μητέρα, ης τεχνίτης και Δημιουργός ο Θεός (Μ. 96,717 Δ-720 A).
γ) Η μετάσταση
Από την τελετή της ταφής όμως εκείνης έλειπε, κατά την παράδοση, ο Απόστολος Θωμάς, που έφτασε στα Ιεροσόλυμα, ύστερα από τρεις ημέρες (Μ. 96,749 Α). Φθάνοντας δηλαδή εκεί, παρακάλεσε τους άλλους Αποστολους να τον συνοδεύσουν στον τάφο της Γεθσημανή, για να προσκυνήσει και αυτός το ιερό σκήνωμά της (βλ. Μ. 147, 44 (Δ’). Όταν όμως άνοιξαν τον τάφο της, είδαν όλοι κατάπληκτοι ότι έλειπε από εκεί το ιερό σκήνωμα της Θεοτόκου και κατάλαβαν ότι είχε μεταστεί στους ουρανούς για να καθίσει, σύμφωνα με τις προφητείες, στα δεξιά του Κυρίου. Τα εντάφια όμως σπάργανα είχαν μείνει «κατά χώραν αθιγή και απρόσψαυστα..., αρρήτω τινί ευωδία αστράπτοντα» (Μ. 147,44 Δ). Ενώ δηλαδή η Θεοτόκος μετέστη «προς τα ουράνια σκηνώματα» (Μ. 96,725 Β), ώστε να ευρίσκεται πάντοτε μαζί με τον Υιό της (Μ. 96,728 C. 736 Δ), διατηρώντας «και μετά θάνατον αδιάφθορον το σώμα της (Μ. 96,741Β), έμειναν όμως στη γη τα εντάφια σπάργανα, όπως είχε γίνει και κατά την Ανάσταση του Κυρίου. Για τούτο ο άφθαστος ποιητής της Χριστιανοσύνης, Δαμασκηνός, πλημμυρισμένος από ιερά συναισθήματα έλεγε: «Τι ζητείτε εν τάφω την προς τα ουράνια μετεωρισθείσαν σκηνώματα;» (Μ. 96,745 Β). «Σήμερον εκ της επιγείου Ιερουσαλήμ η πόλις του Θεού η έμψυχος προς την άνω Ιερουσαλήμ μετατίθεται και εν τη Εκκλησία των πρωτοτόκων αυλίζεται. «Σήμερον η επίγειος τράπεζα, η τον ουράνιον της ζωής άρτον, τον της θεότητος άνθρακα απειρογάμως βαστάσασα από γης ήρθη προς ουρανούς και τη κατά ανατολάς του Θεού πύλη πύλαι ουρανού επήρθησαν (οπ.π.).
Ύστερα από όλα τα πιο πάνω, θα έλεγα ότι η υπεραγία Θεοτόκος, που χαρακτηρίσθηκε από τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά ως «μετά Θεού θεός», δεν εγκατέλειψε τον κόσμο των πιστών, αλλά πρεσβεύει πάντοτε για εκείνους που επικαλούνται το όνομά της. Για τούτο σ’ Αυτήν, «την εν πρεσβείαις ακοίμητον Θεοτόκον» πρέπει να στρέφεται κάθε πιστός γιατί κατά τον Ηλία Μανιάτη «όποιος σ’ Αυτήν πιστεύει, ουκ αποθνήσκει ποτέ».
