Από τον Κώστα Παπαγεωργίου
«Όλβιος όστις ιστορίας έσχε μάθησιν»
(Ευτυχισμένος είναι εκείνος που μαθαίνει ιστορία)
Πηγαίνοντας με τα αυτοκίνητα για τα Μεσάγγαλα όλοι βλέπουμε δεξιά μας τη σιδερένια γέφυρα (φωτ. 1) που πέρναγε το τρένο και λίγο πιο δεξιά από τη γέφυρα, χωρίς να φαίνεται, υπάρχει οίκημα με την επιγραφή «Παπαπούλι» (φωτ. 2), στον τοίχο του οποίου βλέπουμε μαυροπίνακα με την ένδειξη «πρόγραμμα κυκλοφορίας». Επίσης λίγο πιο κάτω και αριστερά μας, ακριβώς στην πρώτη στροφή, είναι δύο παλιά κτίσματα, το ένα πιο ερειπωμένο, (φωτογραφίες 3 και 4). Έχουμε άραγε διερωτηθεί, τι είναι αυτά, σε ποιον ανήκουν, τι παριστάνουν, τι θυμίζουν; Ύστερα από έρευνα προέκυψαν πρώτα στοιχεία τα οποία έχουν όπως παρακάτω:
Παπαπούλι
Είναι κτίριο του ομώνυμου σιδηροδρομικού σταθμού, όταν η γραμμή πριν τη νέα χάραξη περνούσε από εκεί και πάνω από τη σιδερένια γέφυρα (φωτογραφία 1). Τώρα φαίνεται να είναι εγκαταλελειμμένο και ίσως παραπονεμένο, διότι κανείς δεν ασχολείται μαζί του (όλοι το ξεχάσαμε) να το συντηρήσει, να το ευπρεπίσει, να το αναδείξει. Διαβάζοντας κανείς τις γραμμές αυτές μπορεί να διερωτηθεί, γιατί; Εξηγούμεθα ανατρέχοντας σε παλιές εγκυκλοπαίδειες, όπου διαβάσαμε τα παρακάτω τα οποία και μεταφέρουμε.
Παπαπούλι: Πρώην Καραλή Δερβέν. Συνοικισμός της Κοινότητος Αιγάνης, της επαρχίας Τυρνάβου, του νομού Λαρίσης. Κάτοικοι 15. Ήτο ο ακραίος σταθμός του σιδηροδρόμου Πειραιώς - Συνόρων και παρ' αυτό εγένετο η ένωσις μετά των σιδηροδρόμων Θεσσαλονίκης (ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗ).
Παπαπούλι: Συνοικισμός της Κοινότητας Αιγάνης, της επαρχίας Τυρνάβου, του νομού Λαρίσης. Κάτοικοι (1928): 15. Πρότερον εκαλείτο Καραλή Δερβέν. Ήτο ακραίος σταθμός του σιδηροδρόμου Πειραιώς -Συνόρων, παρ' αυτό δ' εγένετο η ένωσις της γραμμής ταύτης, μετά του σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης (ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΠΥΡΣΟΣ).
ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΑΠΑΠΟΥΛΙ
Από το βιβλίο του Πρόδρομου Ματζαρίδη με αντικείμενο «Συνοπτικό Ιστορικό των Ελληνικών Σιδηροδρόμων», που είχε την καλοσύνη να μας στείλει το Γραφείο Δημοσίων Σχέσεων του ΟΣΕ, προκύπτουν τα ακόλουθα για το Σ.Σ. ΠΑΠΑΠΟΥΛΙ:
ΣΕΚ: ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Πριν αναφερθούμε στο Σ.Σ. Παπαπούλι σκόπιμο είναι να γράψουμε λίγα λόγια για τη διαδρομή του δικτύου των ΣΕΚ (ΟΣΕ).
Στις 26-6-1870, η κυβέρνηση Δ. Βούλγαρη δέχεται πρόταση του Γάλλου μηχανικού Πιάτ και υπογράφεται σύμβαση για την κατασκευή της γραμμής Πειραιά - Συνόρων (Λαμία). Επειδή η σύμβαση αυτή δεν υποστηρίχθηκε οικονομικά δεν είχε συνέχεια. Η κυβέρνηση Ε. Δεληγιώργη δέχεται στη συνέχεια πρόταση ομίλου Ελλήνων Κεφαλαιούχων με εκπροσώπους τον Α. Συγγρό και Σ. Σκουλίδη, για κατασκευή της γραμμής Πειραιά - Λαμία-Λάρισα. Η γραμμή κατασκευάστηκε αρχικά μέχρι το Δεμερλί (Παλαιοφάρσαλος). Μετά την απόφαση της Ελλάδος να κατασκευάσει σιδηροδρομικό δίκτυο, έσπευσε να ενώσει αυτό με το δικό της η Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Στις 30-6-1906 υπογράφεται η σύμβαση προέκτασης της γραμμής από Δεμερλί - Λάρισα και μέχρι τα σύνορα (Παπαπούλι). Στις 22-7-1909 αρχίζει η εκμετάλλευση του τμήματος Λάρισας - Συνόρων (Παπαπούλι) 45,3 χλμ. Στις 11-3-1914 και μετά τους πολέμους 1912-13 υπογράφεται η σύμβαση για την κατασκευή του ενωτικού σιδηροδρομικού δικτύου Παπαπούλι - Πλατύ και στις 15-6-1916 αρχίζει η εκμετάλλευση του τμήματος Παπαπούλι –Κατερίνη, 88,3 χλμ.
Από της ημερομηνίας αυτής (15-6-1916), το σιδηροδρομικό δίκτυο της πατρίδας μας γίνεται ενιαίο μέχρι τη Θεσσαλονίκη κ.λπ. και έτσι ο Σ.Σ. Παπαπούλι παύει να είναι καταληκτικός σταθμός.
Τελωνεία
Μάθαμε ότι στα κτίρια αυτά μέχρι το 1912 εστεγάζοντο τα Τελωνεία Ελλάδος (φωτ. 3) και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (φωτ. 4). Περισσότερα στοιχεία αναζητούνται από τη Διεύθυνση Τελωνείων του Υπουργείου Οικονομικών και ενδεχομένως από τον ΟΣΕ.
Ανεξαρτήτως από τα παραπάνω, εκτίμησή μας είναι ότι πρέπει να αναληφθεί πρωτοβουλία από το δραστήριο Πολιτιστικό Σύλλογο Αιγάνης, το Τοπικό Συμβούλιο και τον Δήμο Τεμπών, σε πρώτη φάση να καθαρισθεί ο χώρος, να γίνουν διευθετήσεις, περιφράξεις όπου χρειάζεται και να τοποθετηθούν ενδεικτικές πινακίδες, ώστε να ενημερώνονται αυτοί που περνούν, για το τι είναι αυτές οι εγκαταστάσεις και τι θυμίζουν, διότι τώρα ελάχιστοι γνωρίζουν.
Προτείνουμε επίσης, όπως η αρχαιολογική υπηρεσία και ο ΟΣΕ ενεργήσουν για τη συντήρηση και ανάδειξη αυτών.
Πλέον των παραπάνω εκτιμάται ότι το θέμα δεν εξαντλείται εδώ, γι' αυτό και παρακαλούμε οιονδήποτε γνωρίζει περισσότερα στοιχεία για τη γωνιά αυτή της πατρίδος μας, να συντάξει εργασία ή να μας δώσει τα στοιχεία για να συνεχίσουμε εμείς αφού φυσικά τον ευχαριστήσουμε.
Η εργασία αυτή δημοσιεύεται φέτος (2012) διότι συμπληρώνονται 100 χρόνια από την απελευθέρωση της περιοχής.
