Από τη Δήμητρα Σαπουνά
Μια... νέας εσοδείας ψυχική διαταραχή απειλεί ολοένα και περισσότερο το γυναικείο, κυρίως, σύμπαν.
Εκδηλώνεται με σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα και χαρακτηρίζεται από αιφνίδιες και επαναλαμβανόμενες προσβολές έντονου άγχους, τις κρίσεις πανικού. Το «θύμα» βιώνει πολύ έντονο άγχος, φόβο, πιστεύει πως θα τρελαθεί, θα χάσει τον έλεγχο ή θα πεθάνει.
- Πότε εμφανίζεται;
Μπορεί να προκύψει ξαφνικά, σε ανύποπτο χρόνο, αλλά μπορεί και να έλθει κατόπιν... ραντεβού, έπειτα από περίοδο αυξημένου άγχους, γενικευμένης ανησυχίας, έντασης ή θλίψης. Πιθανόν να αποτελεί σύμπτωμα κατάθλιψης ή φοβίας, μπορεί όμως να συμβεί και το αντίστροφο, δηλαδή να ξεκινήσει μια φοβία έπειτα από κρίση πανικού, π.χ. στο αεροπλάνο, σε ένα ψηλό κτίριο, στο ασανσέρ ή ανάμεσα στο πλήθος. Όπως και να είναι, πάντως, η κρίση πανικού θεωρείται, πλέον, μία από τις πιο δυσάρεστες καταστάσεις που μπορεί να βιώσει κάποιος.
- «Γιατί συμβαίνει σε εμένα;»
Οι επιστήμονες δεν ξέρουν (ακόμη) γιατί κάποιοι άνθρωποι αναπτύσσουν αγχώδεις διαταραχές και κάποιοι άλλοι όχι. Γι’ αυτό και μιλούν για καταστάσεις που τις προκαλούν παρά για αίτια, καθώς αυτά είναι πράγματι δύσκολο να εντοπιστούν με σαφήνεια και βεβαιότητα.
Έτσι, κάποιες σωματικές ενοχλήσεις, π.χ. σφίξιμο στο στομάχι, ταχυπαλμία, τρέμουλο, δύσπνοια που μπορεί να προκληθούν από διάφορες αιτίες (εξετάσεις, ένα ταξίδι, μια σημαντική συνάντηση κ.λπ.), η ταραχή λόγω ενός καβγά ή μιας προσβολής ή το λαχάνιασμα έπειτα από σωματική άσκηση μπορεί να μεγεθυνθούν από έναν αγχώδη άνθρωπο και να οδηγήσουν στον πανικό.
Μπορεί, πάλι, να μην συντρέχει κανένας λόγος αναστάτωσης. Παρ’ όλα αυτά, και κάποιες αρνητικές σκέψεις ή έμμονες ιδέες μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα τέτοια που κλιμακούμενα να οδηγήσουν στον πανικό.
- «Πώς θα το καταλάβω;»
Οι περισσότεροι άνθρωποι που παθαίνουν για πρώτη φορά κρίση πανικού πιστεύουν πως έχουν πάθει έμφραγμα, εγκεφαλικό ή νομίζουν ότι κάτι τους συμβαίνει και... «τρελαίνονται» – τόσο σφοδρά είναι τα συμπτώματα που παρουσιάζουν.
Συνήθως διαρκούν 5 με 10 λεπτά (από τις πρώτες ενδείξεις μέχρι την κορύφωση), αλλά κάποια μπορεί να κρατήσουν περισσότερο. Κατά γενική ομολογία πάντως, δεν υπάρχει αντικειμενικός τρόπος για να αξιολογηθεί το πώς βιώνει κανείς ό,τι συμβαίνει μέσα στο σώμα του. Ακόμη και η αίσθηση του πόνου είναι απολύτως υποκειμενική και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο επικεντρώνεται κανείς σε αυτήν και τη μεγεθύνει ή, αντίθετα, βρίσκει τρόπους για να χαλαρώσει. Ωστόσο, οι ειδικοί έχουν «απομονώσει» κάποια συμπτώματα τα οποία περιλαμβάνουν:
* Ταχυπαλμία.
* Πόνο στο στομάχι.
* Ζαλάδα, ναυτία.
* Δύσπνοια, αίσθηση πνιγμού.
* Τρέμουλο ή μούδιασμα στα χέρια.
* Εξάψεις ή ρίγη.
* Παραισθήσεις ή παραμορφωμένη αντίληψη.
* Τρόμο και αίσθηση ότι κάτι τρομερό πρόκειται να συμβεί που δεν μπορούμε να το αποφύγουμε.
* Φόβο ότι χάνεται ο έλεγχος.
* Φόβο θανάτου.
- Πώς θα το αντιμετωπίσεις;
1. Μη φοβάσαι μπορεί τα συναισθήματα και τα συμπτώματά σου να σου προξενούν φόβο, αλλά δεν είναι επικίνδυνα από φυσιολογική άποψη. Η εμπειρία του πανικού είναι μια υπερβολική αντίδραση του οργανισμού σου στο στρες.
2. Αποδέξου τα συναισθήματά σου μην προσπαθείς να τα καταπολεμήσεις. Όσο πιο γρήγορα τα αποδεχτείς τόσο πιο γρήγορα θα τα αντιμετωπίσεις.
3. Σταμάτα τις αρνητικές σκέψεις μην αυξάνεις τον πανικό σου σκεπτόμενη τι άλλο μπορεί να συμβεί. Εάν πιάσεις τον εαυτό σου να κάνει αρνητικές σκέψεις, σταμάτησε τη ροή τους αμέσως.
4. Διατήρησε την ψυχραιμία σου μείνε στο παρόν και μην παρασύρεσαι από τον πανικό. Παρατήρησε τι ακριβώς σου συμβαίνει και μην γίνεσαι έρμαιο του τι νομίζεις ότι σου συμβαίνει.
5. Διαβάθμισε το φόβο σου σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10 και παρατήρησε τον να ...πηγαίνει πάνω-κάτω. Θα δεις ότι δεν παραμένει σε πολύ ψηλά επίπεδα για παραπάνω από μερικά δευτερόλεπτα.
6. Τραγούδα! Όταν αρχίσεις να σκέφτεσαι τον φόβο σου, αντί να παρασυρθείς από τις αρνητικές σκέψεις, προσπάθησε να μετρήσεις από το 100 έως το 0 προς τα πίσω κατεβαίνοντας ανά 2 ή 3, ή επανάλαβε μια φράση ή στίχο τραγουδιού που σε ηρεμεί.
7. Μίλα σε έναν ειδικό η ψυχοθεραπευτική διαδικασία θα σε βοηθήσει αρχικά να συνειδητοποιήσεις και να αναγνωρίσεις τα εσωτερικά συναισθηματικά ερεθίσματα που εκκινούν το άγχος και τον πανικό, τις σκέψεις και τα συναισθήματα που παρατείνουν και εντείνουν το αίσθημα του τρόμου, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους μπορείς να διατηρήσεις έναν έλεγχο της κατάστασης σε περίπτωση κρίσης.
8. Ασκήσου στη διαφραγματική αναπνοή και εκτέλεσε ασκήσεις αναπνοής μέσα στην ημέρα. Σταμάτα ό,τι κάνεις και πάρε βαθιές, αργές εισπνοές από τη μύτη γεμίζοντας την κοιλιά σου. Μετά βγάλε αργά τον αέρα.
9. Κράτησε ημερολόγιο με την πρόοδο και τις επιτυχίες σου, όσο μικρές και ασήμαντες κι αν σου φαίνονται. Τη σταδιακή πρόοδο μέρα με τη μέρα είναι δύσκολο να την αντιληφθείς, αλλά ένα γραπτό αρχείο θα σου δώσει απτές αποδείξεις της.
10. Εκφράσου! Εάν νιώθεις φοβισμένη ή στρεσαρισμένη, μίλησε σε κάποιον ή γράψε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου. Η κουβέντα με φιλικά πρόσωπα ενισχύει το αίσθημα της ευεξίας.
11. Διάλεξε το κατάλληλο πρόσωπο-ακροατή σου Είναι σημαντικό να μπορεί να σε ακούει, αλλά την ίδια στιγμή να μη σε κρίνει ούτε να σου δίνει άκαιρες συμβουλές.
12. Βρες τρόπους να διασκεδάζεις Όσο στρεσαρισμένη και αν νιώθεις, προσπάθησε να βάλεις διασκέδαση και ευχαρίστηση στη ζωή σου. Ο πανικός και το άγχος απορροφούν περισσότερη ενέργεια απ' όσο φαντάζεσαι.
13. Νιώσε περήφανος για ό,τι καταφέρνεις, όσο μικρό κι αν σου φαίνεται.
Η Δήμητρα Σαπουνά είναι ψυχολόγος- εμψυχώτρια
