Από τον Κων/νο Παπακωνσταντίνου
Η Λάρισα είναι μια κατ’ εξοχήν πόλη, που ανέκαθεν φιλοξενούσε μεγάλα στρατιωτικά τμήματα του στρατού ξηράς, αλλά και της αεροπορίας. Δυο μεγάλα στρατόπεδα, τη Στρατιά την 110 Πτέρυγα Μάχης, μ’ ένα πλήθος, αξιωματικών, των φαντάρων και σμηνιτών.
Σήμερα είναι αισθητή η απουσία του χακί από την πόλη μας. Κι αν δούμε μερικούς φαντάρους στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Λαρίσης, θα είναι μόνο από διακινήσεις.
Εμείς οι παλιοί Λαρισαίοι είμαστε δεμένοι με τη μορφή και την παρουσία του φαντάρου. Κυρίως τις Κυριακές μπουλούκια στρατευμένων περιφέρονταν στους δρόμους της πόλης. Με μπουφάν και παντελόνι, σιδερωμένα, με άφθαστες τσακίσεις. «Οι κωλοτσακίσεις» καθώς τις έλεγαν τα φανταράκια, καθώς γίνονταν κάτω από το στρώμα στο θάλαμο, που πάνω του κάθονταν οι ίδιοι. Στο κεφάλι ελαφρώς κεκλιμένο το δίκοχο (με τας δύο γωνιώδεις προεξοχές) και στην κορυφή απαστράπτον το Εθνόσημο.
Σε κάθε έξοδο ορμούσαν τα φανταράκια, για τη λεία τους. Στόχος τους κυρίως τα δουλικά, που την εποχή εκείνη κάθε σπίτι διέθετε και, από ένα. Σφυρίγματα, νοήματα, ανταποκρίσεις, αλλά και απογοητεύσεις.
Πάνω κάτω ο φαντάρος στους δρόμους και στις πλατείες όσο ν’ ακουστεί εκείνο το ανελεές και αφοπλιστικό προσκλητήριο. Τα, τα, τα.... «Φαντάρε, φαντάρε πού πας; πάρε την καραβάνα κι έλα να φας...» ακουγόταν ευκρινώς η σάλπιγγα μες στην ηρεμία της πόλης.
Όπισθεν πυκνώσατε... γιατί οι βλοσυροί ΕΣΑ/τζήδες δεν αστειεύονταν. Αναφορά και στο «μπαλαούρο».
Τυχερά ήταν τα φανταράκια, που μετείχαν σε αποστολές προμηθειών, με τον επί των «ωνίων» Αξιωματικό. Σκασιαρχείο από τα γυμνάσια κι αλισβερίσι με τον κόσμο της πόλης κι ό,τι (συνεπαγόταν) αυτό.
Ποιος δε θυμάται τον αδειούχο φαντάρο, να κάνει οτοστόπ στην Εθνική οδό, γεμάτος λαχτάρα να φτάσει γρήγορα στη μάνα ή στην καλή του; Άμ ο θαλαμοφύλακας; Ο σκοπός της Πύλης; Το Νο3 στη νυχτερινή σκοπιά; «Προσευχηθείτε στις σκοπιές, που ξαγρυπνάτε» το λέει ο ποιητής. Οι απρόσωποι και παγωμένοι θάλαμοι του στρατοπέδου κι ο Αρχιλοχίας με τα απωθημένα του να ξεσπά στ’ άβγαλτα «Γιαννάκια». Αλλά και η χαρά και τ’ όνειρο του φαντάρου, που θα πάρει στο χέρι του το ποθητό απολυτήριο. 40 το μαλλί, 39, 38, 37...
Οι νεοσύλλεκτοι δηλ. τα «Γιαννάκια» ήταν να τα λυπάσαι. Δυσπροσαρμοστία με όλα τα κακά της, όσο να αφομοιώσουν τη στρατιωτική φιλοσοφία, ήταν τα παιδιά για όλες τις δουλειές. Καθαρισμός της «Καλλιόπης», αγγαρείες καζούρες, καψόνια κ.ά.
Ο φαντάρος σε λίγο θα περάσει στην ιστορία. Σίγουρα θα πάρει την άγουσα, για τ’ αποδυτήρια της μνήμης. Πρώτα τα παιδάκια τον ξέχασαν. Βλέπω τα παιγνίδια τους.
Έχουν οπλικά συστήματα, αεροπλάνα, αλλά στρατιώτη κανέναν. Με τη σειρά τους αρνούνται ν’ ασχοληθούν μαζί οι ποιητές, οι συγγραφείς, η τέχνη. «Ο Φαντάρος» «Η Λούφα και παραλλαγή», «Ο ωραίος Λοχαγός» κ.ά. έργα δεν θα ξαναγίνουν.
Ο Φαντάρος! Κι ήταν τόσο συμπαθής. Τάχα δικός μας άνθρωπος. Ο αδελφός, το παιδί, που πήγε να υπηρετήσει την πατρίδα. – Ο φαντάρος έπεσε θύμα των φιλειρηνικών και αντιπολεμικών κινημάτων. Του αγώνα κατά των πυρηνικών εξοπλισμών. Να καταργηθεί η θητεία. Αλλά κυρίως τον έφαγαν οι δημοσιονομικές ανάγκες, που επέβαλαν μεγάλες μειώσεις των δαπανών για αμυντικές ανάγκες και εξοπλισμούς. Κι έτσι το καημένο το φανταράκι, όπως στον πόλεμο, έτσι και στην ειρήνη, έγινε το πρώτο θύμα. Στον πόλεμο θύμα της μάχης. Στην ειρήνη θύμα των οικονομικών περικοπών.
Οι Στρατοί στην Ευρώπη μειώθηκαν πολύ. Και στην Ελλάδα παρότι ισχύει αυτός ο βλακώδης οπλικός ανταγωνισμός με την Τουρκία, το φανταράκι όλο και χάνεται.
Μειώθηκε κατά πολύ ο χρόνος θητείας, η καθιέρωση 5ετούς θητείας, οι απανωτές πολυήμερες άδειες κ.λπ.
Όμως εμείς οι παλιοί θυμόμαστε το φαντάρο, γιατί τον ζήσαμε και μάλιστα σε εποχές και καταστάσεις δύσκολες για τον στρατό. Μεγάλο σχολείο ο στρατός. Έλεγε η μάνα μου: «Πότε θα πας στο στρατό, να βάλεις μυαλό».
Η ανεμελιά. Οι δεσμοί, οι φιλίες ζωής, οι γνωριμίες με άγνωστους τόπους και ανθρώπους, τότε που ο τουρισμός ήταν άγνωστος και οι άνθρωποι ήταν δεμένοι στον τόπο τους. Ο Φαντάρος λοιπόν, εκείνη η αξέχαστη μορφή της νιότης, της πρώτης περιπέτειας, αλλά και του ανθρώπου του χρέους και της θυσίας, για την πατρίδα.
