Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)
Εξασφαλίστηκε τελικά η αναγκαία χρηματοδότηση του μεγαλύτερου, όπως λέγεται, ενεργειακού έργου στην Ελλάδα, «Πτολεμαΐδα V» της ΔΕΗ. Η εξασφάλιση έγινε μέσω της έγκρισης για την κάλυψη κοινοπρακτικού δανείου ύψους 700.000.000 ευρώ από τον γερμανικό Οργανισμό Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων Euler-Hermes. Σύμφωνα με τον υπουργό ΠΕΚΑ, Μάκη Παπαγεωργίου, η εν λόγω εξέλιξη αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα και την Εθνική της Οικονομία. Σύμφωνα με την ενημέρωση που έγινε, το εν λόγω έργο αποτελεί τη μεγαλύτερη παραγωγική επένδυση που έχει γίνει στη χώρα μας μέχρι σήμερα. Με την ολοκλήρωσή του θα ηλεκτροδοτεί μία από τις πλέον σύγχρονες ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες της Ευρώπης, παρέχοντας ηλεκτρική ενέργεια σε νοικοκυριά, βιομηχανίες και επιχειρήσεις με ιδιαίτερα ανταγωνιστικό κόστος παραγωγής.
Οι κυβερνητικοί ιθύνοντες υπόσχονται πως κατά τη διάρκεια κατασκευής και λειτουργίας του έργου, θα δημιουργηθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας,συμβάλλοντας έτσι στην καταπολέμηση της τοπικής ανεργίας. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της κατασκευής της μονάδας, θα απασχοληθούν έως και 3.000 άνθρωποι, ενώ κατά τη λειτουργία της το μόνιμα απασχολούμενο προσωπικό εκτιμάται ότι θα υπερβεί τα 250 άτομα. Όπως τονίστηκε χαρακτηριστικά, η νέα Μονάδα, όπως και οι υπόλοιπες καινούριες μονάδες της ΔΕΗ - η νέα μονάδα Φυσικού Αερίου στο Αλιβέρι που ήδη τέθηκε σε δοκιμαστική λειτουργία, η μονάδα Φυσικού Αερίου στη Μεγαλόπολη, και ο Υδροηλεκτρικός σταθμός του Ιλαρίωνα - θα συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΔΕΗ με την ουσιαστική ανανέωση του στόλου των εγκατεστημένων Μονάδων.
Πολλές οι υποσχέσεις λοιπόν για τις νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Καλές οι προοπτικές για τη χώρα, όπως χαρακτηριστικά περιγράφονται. Είναι όμως άραγε αυτές οι νέες ενεργειακές μονάδες φιλικές προς το περιβάλλον; Ποιος και κατά πόσο εγγυάται το περιβαλλοντικό και ενεργειακό όφελος; Και τελικά είναι πλήρης ο σχεδιασμός προκειμένου να μην υπάρξουν οι συνήθεις παρενέργειες μετά από καινούργια τέτοια έργα; Από το ΥΠΕΚΑ διαβεβαιώνουν ότι με το εν λόγω έργο θα βελτιωθεί η περιβαλλοντική απόδοση της ΔΕΗ, καθώς αντικαθίστανται παλαιές και ενεργοβόρες Μονάδες. Συγκεκριμένα, με την Πτολεμαΐδα V, η μείωση της κατανάλωσης αγγίζει το 40%, ενώ αντίστοιχη θα είναι και η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (CO2) και πολύ μεγαλύτερη εκείνη των ρύπων (SOx και NOx, κατά 60% και σωματίδια κατά 90%), που πια έχουν άμεση σχέση με το κόστος ηλεκτρικού ρεύματος. Καλές και αυτές οι διαβεβαιώσεις, καλές και οι προθέσεις, με την πρώτη ματιά.
Το θέμα είναι όμως να δούμε στην πράξη τη λειτουργία του έργου αυτού και κατά πόσο λειτουργεί φιλοπεριβαλλοντικά. Την ίδια στιγμή, οι θέσεις εργασίας ασφαλώς και αποτελούν δέλεαρ για τις τοπικές κοινωνίες. Η ΔΕΗ από την πλευρά της υποστηρίζει ότι η χώρα θα συνεχίσει να αξιοποιεί τον πολύτιμο εγχώριο ορυκτό πλούτο της για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλού κόστους προς όφελος των Ελλήνων πολιτών και της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής οικονομίας. Ορυκτός πλούτος λοιπόν: Θα έπρεπε μήπως να το ξανασκεφθούν, τη στιγμή που στην υπόλοιπη Ευρώπη καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες για την εξασφάλιση ηλεκτρικού ρεύματος από τις ΑΠΕ; Τα ερωτήματα είναι αναπόφευκτα. Όμως θα μας απαντήσουν και πάλι πως δεν θέλουμε την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας. Σύμφωνοι. Τα ερωτήματα όμως παραμένουν.
Η ΔΕΗ θεωρεί ότι η κατασκευή της μονάδας Πτολεμαΐδα V είναι στρατηγικής σημασίας έργο για τη μελλοντική βιωσιμότητα και ανταγωνιστική θέση της, καθώς, διασφαλίζεται η αναπλήρωση μέρους της λιγνιτικής ισχύος της, που θα τεθεί εκτός λειτουργίας τα επόμενα έτη για περιβαλλοντικούς κυρίως λόγους, αντικαθίστανται πεπαλαιωμένες μονάδες με μια νέα σύγχρονη, που ενσωματώνει τις βέλτιστες διαθέσιμες διεθνώς τεχνολογίες, οι οποίες εγγυώνται υψηλή οικονομική απόδοση και τη μέγιστη περιβαλλοντική προστασία, ενώ η νέα μονάδα θα είναι μονάδα βάσης, με το χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, διασφαλίζοντας το μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ έναντι των ανταγωνιστών της στην ηλεκτροπαραγωγή. Και πάλι θα μπορούσε κανείς να δεχθεί τα επιχειρήματα αυτά ως επαρκή για την αξιοποίηση της εν λόγω μονάδας.
Είναι όμως έτσι; Ή στην πράξη θα διαφανούν οι όποιες «μαύρες τρύπες του έργου; Ο αντιπεριφερειάρχης Κοζάνης δηλώνει, ανάμεσα στα άλλα, ότι η νέα λιγνιτική μονάδα θα στηρίξει καθοριστικά την ασφάλεια του εθνικού ενεργειακού εφοδιασμού, συνεισφέροντας τα μέγιστα στην ευστάθεια των δικτύων και κατά συνέπεια, στην περαιτέρω διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ελληνικό ενεργειακό μίγμα. Τι λέει όμως και η WWF για το έργο; «Η Πτολεμαΐδα V, προγραμματισμένη να τεθεί σε λειτουργία μετά το 2017, θα εκπέμπει ετησίως 4,6 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2), την ίδια στιγμή που η ΔΕΗ, προκειμένου να καλύψει το επιπλέον κόστος για αγορά δικαιωμάτων ρύπων, θα ζητάει αυξήσεις στα τιμολόγια των τελικών καταναλωτών. Χαρακτηριστικά επισημαίνεται μάλιστα ότι η λειτουργία της απειλεί να εξαντλήσει το διαθέσιμο υπόλοιπο CO2, αν ληφθούν υπόψη η πιθανή συνύπαρξη με σημερινές μονάδες και η ήδη προγραμματισμένη ένταξη νέων μονάδων. Θα πρέπει λοιπόν να ληφθούν υπ’ όψιν και οι ενστάσεις της διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης. Το έργο όμως θα τεθεί αργά ή γρήγορά σε λειτουργία. Την ίδια στιγμή που υπάρχουν ήδη και άλλες ενστάσεις όχι μόνο περιβαλλοντικού χαρακτήρα αλλά περί ρήτρας αποζημίωσης του αναδόχου.
Η ΔΕΗ, πάντως σπεύδει να καταρρίψει τον εν λόγω ισχυρισμό λέγοντας πως δεν υπάρχει καμία ειδική ρήτρα για το εν λόγω έργο, παρά ισχύει ο γενικός όρος που προβλέπεται από τον Κανονισμό έργων της Επιχείρησης και που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος σε όλες τις διακηρύξεις και συμβάσεις της ΔΕΗ, σύμφωνα με τον οποίο, η τυχόν οφειλόμενη αποζημίωση από ανυπαίτια καταγγελία της σύμβασης εκ μέρους της Επιχείρησης για οποιοδήποτε λόγο ανέρχεται κατά μέγιστο σε ποσοστό 3,75% του υπολειπομένου συμβατικού τιμήματος. «Πτολεμαΐδα V», λοιπόν επί του πρακτέου. Και οι Γερμανοί για άλλη μια φορά παρόντες, τη στιγμή που η κυβέρνηση πανηγυρίζει.
Το όλο θέμα χρήζει λεπτομερούς εξέτασης γιατί πέρα από τις ιαχές και τα πανηγύρια κρύβονται και κάθε λογής συμφέροντα. Δεν προϊδεάζω για κάτι, απλά το λέω για να μην ξεχνιόμαστε σε ποια χώρα ζούμε και το κατά πόσο απέχει η θεωρία από την πράξη. Ίδωμεν.
Οι κυβερνητικοί ιθύνοντες υπόσχονται πως κατά τη διάρκεια κατασκευής και λειτουργίας του έργου, θα δημιουργηθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας,συμβάλλοντας έτσι στην καταπολέμηση της τοπικής ανεργίας. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της κατασκευής της μονάδας, θα απασχοληθούν έως και 3.000 άνθρωποι, ενώ κατά τη λειτουργία της το μόνιμα απασχολούμενο προσωπικό εκτιμάται ότι θα υπερβεί τα 250 άτομα. Όπως τονίστηκε χαρακτηριστικά, η νέα Μονάδα, όπως και οι υπόλοιπες καινούριες μονάδες της ΔΕΗ - η νέα μονάδα Φυσικού Αερίου στο Αλιβέρι που ήδη τέθηκε σε δοκιμαστική λειτουργία, η μονάδα Φυσικού Αερίου στη Μεγαλόπολη, και ο Υδροηλεκτρικός σταθμός του Ιλαρίωνα - θα συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΔΕΗ με την ουσιαστική ανανέωση του στόλου των εγκατεστημένων Μονάδων.
Πολλές οι υποσχέσεις λοιπόν για τις νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Καλές οι προοπτικές για τη χώρα, όπως χαρακτηριστικά περιγράφονται. Είναι όμως άραγε αυτές οι νέες ενεργειακές μονάδες φιλικές προς το περιβάλλον; Ποιος και κατά πόσο εγγυάται το περιβαλλοντικό και ενεργειακό όφελος; Και τελικά είναι πλήρης ο σχεδιασμός προκειμένου να μην υπάρξουν οι συνήθεις παρενέργειες μετά από καινούργια τέτοια έργα; Από το ΥΠΕΚΑ διαβεβαιώνουν ότι με το εν λόγω έργο θα βελτιωθεί η περιβαλλοντική απόδοση της ΔΕΗ, καθώς αντικαθίστανται παλαιές και ενεργοβόρες Μονάδες. Συγκεκριμένα, με την Πτολεμαΐδα V, η μείωση της κατανάλωσης αγγίζει το 40%, ενώ αντίστοιχη θα είναι και η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (CO2) και πολύ μεγαλύτερη εκείνη των ρύπων (SOx και NOx, κατά 60% και σωματίδια κατά 90%), που πια έχουν άμεση σχέση με το κόστος ηλεκτρικού ρεύματος. Καλές και αυτές οι διαβεβαιώσεις, καλές και οι προθέσεις, με την πρώτη ματιά.
Το θέμα είναι όμως να δούμε στην πράξη τη λειτουργία του έργου αυτού και κατά πόσο λειτουργεί φιλοπεριβαλλοντικά. Την ίδια στιγμή, οι θέσεις εργασίας ασφαλώς και αποτελούν δέλεαρ για τις τοπικές κοινωνίες. Η ΔΕΗ από την πλευρά της υποστηρίζει ότι η χώρα θα συνεχίσει να αξιοποιεί τον πολύτιμο εγχώριο ορυκτό πλούτο της για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλού κόστους προς όφελος των Ελλήνων πολιτών και της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής οικονομίας. Ορυκτός πλούτος λοιπόν: Θα έπρεπε μήπως να το ξανασκεφθούν, τη στιγμή που στην υπόλοιπη Ευρώπη καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες για την εξασφάλιση ηλεκτρικού ρεύματος από τις ΑΠΕ; Τα ερωτήματα είναι αναπόφευκτα. Όμως θα μας απαντήσουν και πάλι πως δεν θέλουμε την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας. Σύμφωνοι. Τα ερωτήματα όμως παραμένουν.
Η ΔΕΗ θεωρεί ότι η κατασκευή της μονάδας Πτολεμαΐδα V είναι στρατηγικής σημασίας έργο για τη μελλοντική βιωσιμότητα και ανταγωνιστική θέση της, καθώς, διασφαλίζεται η αναπλήρωση μέρους της λιγνιτικής ισχύος της, που θα τεθεί εκτός λειτουργίας τα επόμενα έτη για περιβαλλοντικούς κυρίως λόγους, αντικαθίστανται πεπαλαιωμένες μονάδες με μια νέα σύγχρονη, που ενσωματώνει τις βέλτιστες διαθέσιμες διεθνώς τεχνολογίες, οι οποίες εγγυώνται υψηλή οικονομική απόδοση και τη μέγιστη περιβαλλοντική προστασία, ενώ η νέα μονάδα θα είναι μονάδα βάσης, με το χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, διασφαλίζοντας το μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ έναντι των ανταγωνιστών της στην ηλεκτροπαραγωγή. Και πάλι θα μπορούσε κανείς να δεχθεί τα επιχειρήματα αυτά ως επαρκή για την αξιοποίηση της εν λόγω μονάδας.
Είναι όμως έτσι; Ή στην πράξη θα διαφανούν οι όποιες «μαύρες τρύπες του έργου; Ο αντιπεριφερειάρχης Κοζάνης δηλώνει, ανάμεσα στα άλλα, ότι η νέα λιγνιτική μονάδα θα στηρίξει καθοριστικά την ασφάλεια του εθνικού ενεργειακού εφοδιασμού, συνεισφέροντας τα μέγιστα στην ευστάθεια των δικτύων και κατά συνέπεια, στην περαιτέρω διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ελληνικό ενεργειακό μίγμα. Τι λέει όμως και η WWF για το έργο; «Η Πτολεμαΐδα V, προγραμματισμένη να τεθεί σε λειτουργία μετά το 2017, θα εκπέμπει ετησίως 4,6 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2), την ίδια στιγμή που η ΔΕΗ, προκειμένου να καλύψει το επιπλέον κόστος για αγορά δικαιωμάτων ρύπων, θα ζητάει αυξήσεις στα τιμολόγια των τελικών καταναλωτών. Χαρακτηριστικά επισημαίνεται μάλιστα ότι η λειτουργία της απειλεί να εξαντλήσει το διαθέσιμο υπόλοιπο CO2, αν ληφθούν υπόψη η πιθανή συνύπαρξη με σημερινές μονάδες και η ήδη προγραμματισμένη ένταξη νέων μονάδων. Θα πρέπει λοιπόν να ληφθούν υπ’ όψιν και οι ενστάσεις της διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης. Το έργο όμως θα τεθεί αργά ή γρήγορά σε λειτουργία. Την ίδια στιγμή που υπάρχουν ήδη και άλλες ενστάσεις όχι μόνο περιβαλλοντικού χαρακτήρα αλλά περί ρήτρας αποζημίωσης του αναδόχου.
Η ΔΕΗ, πάντως σπεύδει να καταρρίψει τον εν λόγω ισχυρισμό λέγοντας πως δεν υπάρχει καμία ειδική ρήτρα για το εν λόγω έργο, παρά ισχύει ο γενικός όρος που προβλέπεται από τον Κανονισμό έργων της Επιχείρησης και που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος σε όλες τις διακηρύξεις και συμβάσεις της ΔΕΗ, σύμφωνα με τον οποίο, η τυχόν οφειλόμενη αποζημίωση από ανυπαίτια καταγγελία της σύμβασης εκ μέρους της Επιχείρησης για οποιοδήποτε λόγο ανέρχεται κατά μέγιστο σε ποσοστό 3,75% του υπολειπομένου συμβατικού τιμήματος. «Πτολεμαΐδα V», λοιπόν επί του πρακτέου. Και οι Γερμανοί για άλλη μια φορά παρόντες, τη στιγμή που η κυβέρνηση πανηγυρίζει.
Το όλο θέμα χρήζει λεπτομερούς εξέτασης γιατί πέρα από τις ιαχές και τα πανηγύρια κρύβονται και κάθε λογής συμφέροντα. Δεν προϊδεάζω για κάτι, απλά το λέω για να μην ξεχνιόμαστε σε ποια χώρα ζούμε και το κατά πόσο απέχει η θεωρία από την πράξη. Ίδωμεν.
