Tου Βασιλείου Χ. Στεργιούλη, θεολόγου
Η πορεία της Ευρώπης σήμερα προβληματίζει καθώς δείχνει να παρεκκλίνει από το όραμα του ιδρυτή της. Εκείνος οραματίστηκε μια ένωση των Ευρωπαϊκών κρατών στηριγμένη στην ειρήνη και στην αλληλοβοήθεια.
Έχοντας ζήσει την οδύνη και τον όλεθρο του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, ήθελε να κυριαρχήσει στη γηραιά ήπειρό μας αδιατάρακτη ειρήνη. «Η ριζοσπαστική αυτή αποδοχή της συμφιλίωσης ήταν το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η νέα Ευρώπη μετά τα τραυματικά μεταπολεμικά χρόνια» έγραψε η ελβετική εφημερίδα Sie und Er.
Εμπνευστής και θεμελιωτής αυτής της ιδέας υπήρξε ο μεγάλος Γάλλος πολιτικός Ροβέρτος Σουμάν, υπουργός εξωτερικών της Γαλλίας για χρόνια και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 1958.
Οξύνους και στοχαστικός, όπως ήταν, αλλά και βαθύτατα πιστός χριστιανός, διέβλεψε ότι η συμφιλίωση και η ειρηνική συμβίωση των Ευρωπαίων έπρεπε να βασισθεί σε σταθερά πνευματικά θεμέλια.
Έπρεπε να βασισθεί στο Ευαγγέλιο. Στην περί αγάπης διδασκαλία του Ιησού Χριστού. Και ιδίως στη διακήρυξη του «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σ΄εαυτόν». Αυτή η ιδέα της «μη βίας» είχε συγκινήσει και τον μεγάλο πνευματικό ηγέτη των Ινδιών Μαχάτμα Γκάντι. Βασιζόμενος μάλιστα σε αυτή έδιωξε χωρίς πόλεμο τους Άγγλους αποικιοκράτες από τη χώρα του.
Ο Ροβέρτος Σουμάν, λοιπόν, που αναγνωρίσθηκε από την Ευρωπαϊκή Συνέλευση «Πατέρας της Ευρώπης» έδινε προτεραιότητα για την ένωση της Ευρώπης κυρίως στον πνευματικό παράγοντα και όχι στον υλικό και οικονομικό. Δεν έβλεπε την Ευρώπη απλώς και μόνο ως ένα οικονομικό παράγοντα και εμπορικό μεγαθήριο.
Πόσο δίκαιο είχε, το βεβαιώνουν σήμερα τα πράγματα, καθώς γίνεται λόγος περί Ευρωπαϊκού βορρά και Ευρωπαϊκού νότου και για «Ευρώπη δύο ταχυτήτων». Εκεί, δυστυχώς, οδηγούμαστε βασιζόμενοι κυρίως στον οικονομικό και εμπορικό παράγοντα.
Προς την κατεύθυνση του οράματος του Σουμάν, της θεμελίωσης δηλαδή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε πνευματικά βάθρα, ήταν προσαρμοσμένη και η τοποθέτηση του προέδρου της Βουλής της κατά το 1984 Δυτικής Γερμανίας R. Batzel ο οποίος διακήρυξε (Μάρτιος 1984): «Η ιστορία δείχνει ότι οι λαοί, υπεράνω όλων των διαφορών τους, έγιναν μία οικογένεια λαών δια της πίστεως στο Ευαγγέλιο». Και πρόσθεσε πως «Η χριστιανική κληρονομιά προσφέρει και σήμερα ακόμη το θεμέλιο για την Ένωση της Ευρώπης». Ο δε Paul Valery θεωρούσε θεμέλιο του Ευρωπαϊκού πολιτισμού το τρίπτυχο: ελληνικός πολιτισμός, ρωμαϊκό δίκαιο, χριστιανική πίστη.
Για το ρόλο που διαδραμάτισε η χριστιανική πίστη στη διαμόρφωση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, μιλάει εύγλωττα η έκδοση του Διατάγματος των Μεδιολάνων, της οποίας γιορτάζουμε φέτος τα 1700 χρόνια. Όπως τόνισε πριν από λίγες ημέρες (4-12-2013) ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής στον χαιρετισμό του προς το Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Ο Μέγας Κωνσταντίνος και η εποχή του», το οποίο διεξήχθη στη Θεσσαλονίκη, «Η εδραίωση του Χριστιανισμού από τον Κωνσταντίνο υπήρξε καθοριστική στροφή και βαθιά τομή, που διαμόρφωσε νέες πολιτισμικές συνθήκες σε ολόκληρη την επικράτεια του ρωμαϊκού κόσμου, επηρέασε και επηρεάζει μέχρι σήμερα την πορεία και εξέλιξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού».
Καμιά ένωση και κοινωνία ανθρώπων δεν μπορεί να σταθή στηριγμένη αποκλειστικά και μόνον σε οικονομικά βάθρα. Μόνο αληθινό και σταθερό υπόβαθρο κάθε πραγματικής συμφιλίωσης και αληθινής κοινωνίας προσώπων είναι ο πνευματικός παράγοντας. Αυτός είναι που επηρεάζει και τη διαμόρφωση των χαρακτηριστικών της οικονομίας. Το έδειξε ο Μαξ Βέμπερ με τις ρηξικέλευθες κοινωνιολογικές μελέτες του, που αναφέρονται «εις την συνάρτησιν του ηθικού και του θρησκευτικού παράγοντος με την διαμόρφωσιν των χαρακτηριστικών της οικονομίας…».
Είναι δε παρήγορο το γεγονός ότι και σήμερα υπάρχουν πολιτικοί στην Ευρώπη, που ενστερνίζονται και διακηρύσσουν τη δική τους πίστη στον θεάνθρωπο Ιησού Χριστό και τη σπουδαιότητα του σεβασμού του ηθικού του νόμου. Όπως έγραψε στις 7-9-2013 η αθηναϊκή εφημερίδα «Το Βήμα», ο Πολωνός ηγέτης Λεχ Βαλέσα τόνισε σε συνέντευξη που έδωσε σε δημοσιογράφο, φέροντας μάλιστα στο αριστερό του πέτο κονκάρδα με την εικόνα της Παναγίας, την αξία των δέκα εντολών του Θεού για τη σωστή πορεία της κοινωνίας. Είπε πως: ¨Μόνο με αυτά τα όπλα θα μπορέσει κανείς να πολεμήσει τον κυνισμό, που διακρίνει την εποχή μας».
Μακάρι να πληθύνουν αυτές οι τοποθετήσεις. Μακάρι να αναγνωρίσουν οι πολιτικοί την αξία και τη σπουδαιότητα της πνευματικότητας και του ηθικού νόμου. Μακάρι να πρυτανεύσουν στην πολιτική οι αρχές του Ευαγγελίου και ν΄ ανατείλουν καλύτερες μέρες στη γηραιά ήπειρο και στον κόσμο όλο. Διαφορετικά…
