Του Φίλιππου Ζάχαρη
Το 2012, το ένα τέταρτο του πληθυσμού της EE απειλoύνταν από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία της Eurostat και αντιστοιχεί σε περίπου 125 εκατ. ανθρώπους, αριθμός που προκαλεί ρίγος. Το 2012, λοιπόν εκατομμύρια άνθρωποι δηλαδή το 24,8% του πληθυσμού της ΕΕ-28 ήταν σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, σε σύγκριση με 24,3% το 2011 και 23,7% το 2008.
Τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας καταγράφηκαν στην Ελλάδα και τη Ρουμανία (23%), την Ισπανία (22%), τη Βουλγαρία και την Κροατία (21%) και τα χαμηλότερα στη Δημοκρατία της Τσεχίας και τις Κάτω Χώρες (10% ), καθώς και τη Δανία, τη Σλοβακία και τη Φινλανδία ( 13%). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το όριο της φτώχειας διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών. Το όριο αυτό ποικίλλει επίσης με το χρόνο και έχει μειωθεί σε αρκετά κράτη μέλη κατά τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης. Στην EΕ-28 το 10% του πληθυσμού υπέστη σημαντική υλική στέρηση.
Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι οι συνθήκες διαβίωσής του πληθυσμού ήταν περιορισμένες λόγω της έλλειψης πόρων. Για παράδειγμα, δεν ήταν σε θέση να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους και να κρατήσουν το σπίτι τους με κατάλληλη θέρμανση. Μια γνώριμη ήδη για πολλά νοικοκυριά κατάσταση στην Ελλάδα. Το ποσοστό των ανθρώπων που υποφέρουν από σημαντική υλική στέρηση, διέφερε σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών.
Συγκεκριμένα, κυμαίνεται σε λιγότερο από 5% στο Λουξεμβούργο στην Σουηδία (1%), την Ολλανδία (2%), τη Δανία και τη Φινλανδία (3%) και την Αυστρία (4%), ενώ 44% ήταν στη Βουλγαρία, 30% στη Ρουμανία και 26% στη Λετονία και την Ουγγαρία. Δραματική πάντως ήταν η επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών στην Ελλάδα. Να σημειωθεί ότι η αύξηση στη σχετική φτώχεια παρατηρήθηκε παρά τη σημαντική μείωση του ορίου φτώχειας για ένα μονομελές νοικοκυριό από 549 ευρώ το 2010 σε μόλις 476 ευρώ το 2011.
Αποκαλυπτικές για την επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης είναι οι εκτιμήσεις που αφορούν το δείκτη φτώχειας στην Ελλάδα, που κατασκευάζεται διατηρώντας διαχρονικά σταθερό το όριο φτώχειας σε όρους πραγματικής αγοραστικής δύναμης (με βάση τα εισοδήματα του 2007). Σύμφωνα με τον συγκεκριμένο δείκτη, η φτώχεια αυξήθηκε από 20,1% το 2008 σε 35,8% το 2011! Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις για το χάσμα φτώχειας, το οποίο αποτυπώνει το πόσο απέχουν οι φτωχοί από το κατώφλι φτώχειας, 1 στους 2 φτωχούς είχε το 2011 διαθέσιμο μηνιαίο ισοδύναμο εισόδημα μικρότερο από 334 ευρώ. Μέσα σε έναν μόλις χρόνο, από το 2010 στο 2011, το διαθέσιμο μηνιαίο ισοδύναμο εισόδημα των ατόμων που βρίσκονται στο μέσο της εισοδηματικής κατανομής έπεσε από 915 σε 793 ευρώ. Το ποσοστό σχετικής φτώχειας των εργαζομένων στην χώρα μας αυξήθηκε από 11,9% το 2010 σε 15,1% το 2011. Ο δείκτης υλικής αποστέρησης, δηλαδή το ποσοστό των νοικοκυριών που αδυνατούν να καλύψουν τουλάχιστον 3 από τις 9 βασικές ανάγκες, ανήλθε στο 33,7% το 2012 σε σχέση με το 21,8% το 2008. Τέλος, αύξηση παρουσίασε την ίδια περίοδο και ο δείκτης που αποτυπώνει τη σχέση του εισοδήματος του 20% πλουσιότερου πληθυσμού με το 20% του φτωχότερου.
Τα στοιχεία καθώς βλέπουμε προϊδεάζουν για ένα σκοτεινό μέλλον για τις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Αν εξαιρέσουμε τις σκανδιναβικές χώρες όπου το επίπεδο ζωής διαφέρει σημαντικά από την Κεντρική και πολύ περισσότερο από την Νότια Ευρώπη, η ΕΕ-28 στο σύνολό της παρουσιάζει αύξηση της φτώχειας έστω και μικρή σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές.
Η χώρα μας για μια ακόμη φορά, όπως είδαμε, έχει ξεπεράσει τα όρια και η κατάσταση τείνει να ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Εν ολίγοις, λίγος καιρός ακόμη λιτότητας και οι Έλληνες πολίτες θα βρίσκονται αντιμέτωποι με το φάσμα της ολοκληρωτικής οικονομικής καταστροφής. Σκούρα είναι όμως τα πράγματα και για τις άλλες βαλκανικές χώρες αλλά και τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Πολλές οι ανισότητες, οι αντιθέσεις και οι διαφορές. Και μάλλον, απ΄ ότι φαίνεται, η Κεντρική Ευρώπη δεν αναμένεται να δώσει την λύση. Τουναντίον, το χάσμα διευρύνεται από τα χρέη και τις αντιλαϊκές πολιτικές στις οποίες εμμένουν οι εκάστοτε συντηρητικές κυβερνήσεις. Αν δεν αλλάξουν ρότα, το πρόβλημα θα διογκωθεί, ρισκάροντας ακόμη και την εξάλειψη του οράματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
