Κων/νου Ι. Παπακωνσταντίνου
«Το συναλγείν και συννοσείν τη
πατρίδι, συγκινδυνεύων μετ’ αυτής»
Ανέκαθεν σε κάθε φυλή, διακρινόταν η τάξη των εκλεκτών ανθρώπων. Η ελίτ του πνεύματος. Οι ταγοί του Έθνους. Άνθρωποι διανοούμενοι με κύρος, που ήσαν πέρα και πάνω από τα κοινά ανθρώπινα. Θεωρούσαν χρέος τους, κάθε φορά, που ο λαός κλυδωνιζόταν από ανωμαλίες ή περιπέτειες να παρεμβαίνουν και με τη βαρύτητα του λόγου τους να υποδεικνύουν τη σωστή ρότα. Παμπάλαια οδηγητική δύναμη. Παλαιότερα ήσαν οι μάγοι της φυλής, τα Ιερατεία, τα Συνέδρια, ο λόγος του ορθού. Έπαιρναν θέση σε Εθνικά θέματα. Στην Επανάσταση του ‘21, η Φιλική Εταιρεία και ένα πλήθος Δασκάλων του Γένους (Ρήγας, Γαζής, Φαρμακίδης, Κοραής, Γεννάδιος κ.ά.) με λόγο σοφό δυνάμωναν το ρεύμα, για την ανεξαρτησία του δουλωμένου Έθνους. Στο έπος του ‘40 διανοητές και «Αθάνατοι της Ακαδημίας» με λόγους, με διακηρύξεις με πνεύμα αστείρευτο συνήργησαν με το λαό, να γίνει το εθνικό θαύμα. Ο Παλαμάς με δυο λόγια ξεσήκωσε τον κόσμο / «Αυτόν το λόγο θα σας πω / δεν έχω άλλον κανένα / μεθύστε με τ’ αθάνατο / κρασί του εικοσιένα /». Ακόμα και στη χούντα η πνευματική ηγεσία, Π.Κανελλόπουλος, Σεφέρης, Θεοδωράκης κ.ά. όρθωσαν ανάστημα και καυτηρίασαν τη βία και την κατάργηση των δημοκρατικών ελευθεριών.
Σήμερα κανείς δεν πιστεύει, πως οι Διανοούμενοι είναι σε θέση να συμβάλουν στη σωτηρία μας. Οι Ακαδημαϊκοί μας είναι κλεισμένοι στο καβούκι τους. Μέσα στο όστρακό τους. Η προσωνυμία «Αθάνατοι» καθιερώθηκε για τη Γαλλική Ακαδημία. Γρήγορα όμως διακωμωδήθηκε. Οι δικοί μας τη διατήρησαν με την έννοια πως, και μετά το φυσικό τους θάνατο, επιζούν χάρη στα έργα τους. Αν και πολλοί όχι μόνο Αθάνατοι δεν είναι, αλλά από την επομένη του θανάτου τους, χάνονται στο βασίλειο της λήθης. Σύμφωνα με το Νομοθετικό Διάταγμα της ίδρυσης της Ακαδημίας το 1926 μεταξύ των σκοπών της είναι και ...3ον) να έχουν την φώτησιν και καθοδήγησιν, εις τα σχετικά έργα αυτών της Κυβερνήσεως και των άλλων Αρχών και εν γένει εις την εξυπηρέτησιν των σχετικών προς τας αρμοδιότητας των δημοσίων και ιδιωτικών αναγκών του τόπου...». Η Ακαδημία με την επιστημονική και κοινωνική της δράση, καθώς και με τον πατριωτισμό της σε Εθνικές περιστάσεις δίνει το στίγμα του πρωτεργάτη του Έθνους. Σήμερα ο λαός την έχει ανάγκη. Όχι μόνο αυτήν, αλλά και κάθε διανοητή από το μετερίζι του. Χρέος δεν έχουν μόνο οι Ακαδημαϊκοί, αλλά κάθε διανοούμενος. Είναι οι άνθρωποι του θεάτρου, της τέχνης, της επιστήμης και της φιλοσοφίας. Όλοι τους να πάρουν το λάβαρο και με το κύρος και τη γνώση τους να σταθούν δίπλα στον χειμαζόμενο λαό και να δρομολογήσουν καταστάσεις. Αυτοί όμως σιωπούν. Ποτέ δεν ήσαν τόσο άλαλοι. Να βγουν από τον μυστηριώδη πύργο της σιωπής τους και να μιλήσουν. Εκτός από διανοητές να γίνουν και απλοί πολίτες. Ν’ αφουγκραστούν τον πόνο τους και να τους συμπαρασταθούν. Να μη σταθούν μικροί και απράγμονες. Μας το λέει ο Θουκυδίδης στον «Επιτάφιο». «Τον μηδέν, τον δεν μετέχοντα, ουκ απράγμονα, αλλά αχρείον νομίζομεν». Ακόμα και ο Πλάτωνας, λέει πως είναι ατιμία να κάνεις τον ουδέτερο γινόμενος αμέτοχος. Μάλιστα οι Αρχαίοι είχαν και Νόμο, για τους αδιάφορους και απαθείς προς τα δρώμενα της πολιτείας. Έλεγαν: όχι: «εις το απαθής και αναισθήτως έχειν προς το κοινόν» αλλά «το συναλγείν και το συμπάσχειν και συννοσείν τη πατρίδι, συγκινδυνεύων μετ’ αυτής». Η σιωπή τους μάλιστα έχει διπλή απήχηση. Όσο δεν ακούγεται ο σοφός και δίκαιος λόγος, τόσο εύκολα αναδεικνύονται, οι θρασείς, οι οπορτουνιστές (καιροσκόποι) διεφθαρμένοι και μηδενιστές, που μας φλομώνουν με τις αρλούμπες τους. Έτσι μένει ο λαός, θανάσιμα παγιδευμένος στα αδιέξοδα. Έρμαιος χωρίς ποδηγησία της πνευματικής ηγεσίας. Αυτή που έπρεπε τώρα να εκφράζει τη συνείδηση του Έθνους.
Δυστυχώς όμως ο άκρατος λαϊκισμός, η διαστροφή και η διαφθορά χαλάρωσε τις συνειδήσεις και των διανοουμένων. Ο ευπορισμός έφθασε στα σκαλοπάτια της Ακαδημίας. Στο χώρο των διανοητών. Η σύγχυση του βρόμικου με το καθαρό άγγιξε το Ιερό Ίδρυμα. Έπαψε ν’ ακούγεται ο σοφός προσανατολισμός. Ο καθαρός λόγος. Ο καταγγελτικός, η φωνή του Ιερατείου. Σε καμιά δυτική χώρα δεν αμείβονται οι Ακαδημαϊκοί. Εμείς και μέσα στην κρίση, διπλασιάσαμε τις επιχορηγήσεις τους. Το τρυποκάρδι της διαφθοράς, σκαρφάλωσε μέχρις εκεί. Πήραν κι αυτοί το μερτικό της ρεμούλας. Κάτι επιδοτούμενα συγγράμματα. Κάτι συνέδρια. Κάτι ταξίδια δελεαστικά. Και να, κονδύλια αμαρτωλά κύλησαν στο χώρο των Ιδεών.
Επόμενο ήταν ο καθένας να κλειστεί στο όστρακό του. Μια βουβαμάρα θανατερή. Οι σημερινοί μας πνευματικοί ταγοί, από τα έδρανά τους, μένουν απαθείς θεατές συγκλονιστικών γεγονότων.
