* Από τον Χρήστο Βάγια
Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940, πριν ακόμη εκπνεύσει το τελεσίγραφο της ντροπής, το οποίο επιδόθηκε, στον τότε πρωθυπουργό της χώρας Ιωάννη Μεταξά, από τον Ιταλό πρέσβη στην Αθήνα Γκράτσι, άρχισε στην παραμεθόριο περιοχή της Βορείου Ηπείρου, η ιταλική προσχεδιασμένη και προαγγελθείσα από καιρό εισβολή, με σκοπό την κατάληψη της χώρας μας, και την εδραίωση των πολεμικών σχεδίων των επίδοξων κατακτητών.
Το ίδιο πρωί στις 09:30, άρχισαν να πέφτουν οι πρώτες βόμβες από τα ιταλικά βομβαρδιστικά, στο αεροδρόμιο Τατοΐου, στην Πάτρα (φονεύοντας μεγάλο αριθμό άμαχου πληθυσμού), στο λιμάνι του Πειραιά και αργότερα στη διώρυγα της Κορίνθου και στη ναυτική βάση της Πρέβεζας.
Τον ίδιο χρόνο, στους δρόμους της Αθήνας είχε αρχίσει ένα ξέφρενο εθνικό πανηγύρι, ενώ η κυβέρνηση έλαβε τα πρώτα μέτρα αντιμετώπισης της κατάστασης. Η χώρα έχει κηρυχθεί σε κατάσταση πολιορκίας και έχει διαταχθεί γενική επιστράτευση. Ο τότε βασιλεύς Γεώργιος ανέλαβε την Αρχιστρατηγία και ο αντιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος την Αρχηγία του Ελληνικού Στρατού.
Ο πόλεμος με την Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι είναι γεγονός, τα ελληνικά στρατεύματα αμύνονται με θάρρος και αυταπάρνηση στα Ελληνοαλβανικά σύνορα και η μία νίκη διαδεχόταν την άλλη.
Στις 29 Οκτωβρίου οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες περιόρισαν τη δράση της ιταλικής αεροπορίας, η οποία εκτέλεσε μια μόνο αποστολή βομβαρδισμού ελληνικών στρατευμάτων στο Μέτσοβο, με 4 νεκρούς και 3 τραυματίες Έλληνες στρατιώτες.
Η κακοκαιρία της περιοχής των επιχειρήσεων επίσης, περιόρισε τη δράση και της Ελληνικής Αεροπορίας, η οποία και αυτή εκτέλεσε μία μόνο αποστολή αναγνωρίσεως επ’ ωφελεία της Στρατιάς.
Την επόμενη μέρα 30 Οκτωβρίου, οι καιρικές συνθήκες βελτιώθηκαν και πρωί - πρωί στις 04:30, το 2ο ανεξάρτητο Σμήνος παρατηρήσεως της 3ης Μοίρας Στρατιωτικής Συνεργασίας, είχε προγραμματίσει αποστολές στην περιοχή της Καστοριάς, από το βοηθητικό αεροδρόμιο της Κούκλαινας Βέροιας με αεροπλάνα τύπου HENCHEL 126.
Μετά την προετοιμασία των πληρωμάτων, απογειώθηκαν δύο αεροπλάνα σε σχηματισμό για αποστολή επιθετικής αναγνώρισης, πάνω από το μέτωπο, του τομέα της Πίνδου, προσβάλλοντας ταυτόχρονα τους εχθρικούς στόχους με βόμβες και πολυβόλα. Το πλήρωμα του πρώτου αεροπλάνου με αριθμό Σ-44 αποτελούσαν ο υποσμηναγός παρατηρητής Γιάνναρης Ευάγγελος και χειριστής ο αρχισμηνίας Τσάντας Λεωνίδας. Το πλήρωμα του δευτέρου αεροπλάνου αποτελούσαν ο υποσμηναγός Παπαμηχαήλ και ο επισμηνίας Γεμενετζής.
Η εκτέλεση της αποστολής, όπως αυτή είχε καθορισθεί, κατέστη αδύνατη, λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών, γι’ αυτό τα δύο αεροπλάνα άλλαξαν πορεία και σχέδιο και κατευθύνθηκαν προς την περιοχή της Κορυτσάς, με σκοπό να βομβαρδίσουν το αεροδρόμιό της, που φιλοξενούσε Ιταλικά μαχητικά αεροπλάνα.
Την ίδια ώρα, ιταλικός σχηματισμός, 5 καταδιωκτικών FIAT CR-42 της 392ης Μοίρας με αρχηγό σχηματισμού τον αντισμήναρχο Zanni, διοικητή της 160ής Σμηναρχίας, εντόπισε τα δυο ελληνικά αεροπλάνα τα οποία δέχτηκαν παρατεταμένα πυρά από τον ιταλικό σχηματισμό. Στην αερομαχία που ακολούθησε τα ελληνικά αεροπλάνα ανταπέδωσαν τα πυρά, προξενώντας σοβαρές ζημιές στα εχθρικά.
Καθώς όμως, η δύναμη πυρός του ιταλικού σχηματισμού, ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερη από αυτή των ελληνικών, ένας Ιταλός διώκτης, κατόρθωσε να διατρήσει τον κινητήρα του ελληνικού αεροπλάνου του Γιάνναρη, το οποίο πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση, στη θέση «Προφήτης Ηλίας» του χωριού Βασιλειάδας, ΒΑ της Καστοριάς. Αμέσως μετά την αναγκαστική προσγείωση του πρώτου αεροπλάνου, ο ελαφρά τραυματισμένος χειριστής Αρχισμηνίας Τσάντας Λεωνίδας αντιλήφθηκε ό,τι τα πυρά των εχθρικών πολυβόλων είχαν τραυματίσει θανάσιμα τον υποσμηναγό Γιάνναρη.
Στη συνέχεια αυτής της αερομαχίας ο ιταλικός σχηματισμός άρχισε επίθεση εναντίον του δεύτερου ελληνικού αναγνωριστικού. Το δεύτερο ελληνικό αεροπλάνο διάτρητο από τα εχθρικά βλήματα, άρχισε να εκτελεί ελιγμούς αποφυγής μέσα στους ορεινούς όγκους, με αποτέλεσμα να συντριβεί στο όρος Σμόλικα, κοντά στη Σαμαρίνα με αποτέλεσμα να φονευθούν ο υποσμηναγός Παπαμιχαήλ και ο επισμηνίας Γεμενετζής. Οι νεκροί της πρώτης ημέρας των επιχειρήσεων της Ελληνικής Αεροπορίας έφθασαν τους τρεις.
Ο Γιάνναρης ήταν ήρωας, ήταν ατρόμητος, δεν φοβήθηκε τη μάχη, τον θάνατο, τα υπερσύγχρονα ιταλικά μαχητικά, ο οποίος μόλις ανακοινώθηκε νωρίς το πρωί το πρόγραμμα των πολεμικών αποστολών, προσφέρθηκε ευχαρίστως, από μόνος του, να εξυπηρετήσει τον κουρασμένο και άυπνο φίλο του, που είχε φθάσει αργά το βράδυ στη Μονάδα από τη Σχολή Αεροπορίας, πείθοντας τον Διοικητή Σμήνους να κάνει την αλλαγή του προγράμματος και να πετάξει τελικά αυτός προς τον θάνατο, προς την αιωνιότητα.
Ο υποσμηναγός Γιάνναρης είναι ο πρώτος ήρωας της Ελληνικής Αεροπορίας, που θυσιάστηκε στο βωμό του πολέμου και ο οποίος τιμητικά κατέχει την πρώτη θέση στο Πάνθεο των ηρωικών νεκρών Αξιωματικών και από τους τρεις κλάδους Δυνάμεων και δίκαια η πατρίδα μας με το Βασιλικό Διάταγμα 20-2-41 τον τίμησε με τον Σταυρό του Ιπταμένου. Να, τι γράφει το απόσπασμα του Βασιλικού Διατάγματος:
«Τιμάται ο Υποσμηναγός Γιάνναρης Ευάγγελος με τον Σταυρό του Ιπταμένου, διότι από της ενάρξεως των επιχειρήσεων, μετείχε και εξετέλεσε πολεμικές αποστολές μετ’ εξαιρετικής τόλμης και αυτοθυσίας, υπερβαλλούσης κατά πολύ την εκτέλεση του καλώς εννοουμένου καθήκοντος, αποτέλεσμα των οποίων υπήρξε ο ηρωικός θάνατος αυτού επί του πεδίου της μάχης».
* Ο αντιπτέραρχος (Ι) Χρήστος Βάγιας είναι τ. πρόεδρος της ΕΑΑΑ Λάρισας
