Από τον Μιχαήλ Γκρίλλα
Ο εμφύλιος σπαραγμός στη Συρία, σε συνδυασμό με την ανατροπή του μουσουλμάνου Προέδρου της Αιγύπτου Μόρσι, φαίνεται να δημιουργούν νέα δεδομένα στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, σε θέματα τόσο της ενέργειας όσο και της ασφαλείας. Βλέπουμε έτσι τις δύο κυβερνήσεις των Αθηνών και Καΐρου, να είναι έτοιμες να αρχίσουν εκ νέου διμερείς διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των μεταξύ τους, θαλασσίων ζωνών.
Τα θετικά μηνύματα, που προκύπτουν από την επίσκεψη του Αντιπροέδρου και υπουργού Εξωτερικών Ελ. Βενιζέλου στο Κάϊρο, επιτρέπουν συγκρατημένη αισιοδοξία, ώστε να μην καλλιεργηθούν, άκαιρα υψηλές προσδοκίες, που αργότερα ενδεχομένως να διαψευσθούν. Νωπές είναι εξάλλου οι μνήμες, από την προηγούμενη φάση των συνομιλιών, που είχαν ξεκινήσει το 2006, αλλά διεκόπησαν απότομα, εξαιτίας της δυναμικής παρέμβασης της Τουρκίας, προς την Αίγυπτο.
Η συμφωνία για την οριοθέτηση Θαλασσίων Ζωνών, με την Αίγυπτο θεωρείται «κλειδί» για την ελληνική πλευρά, λόγω τόσο της γεωγραφικής θέσης της, όσο και του διπλωματικού βάρους της.
Ως είναι γνωστό μεταξύ της Αιγύπτου και της Κύπρου υπεγράφη τον Φεβρουάριο του 2003, η συμφωνία οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) των δύο αυτών χωρών.
Οι πρώτες επαφές με την Αίγυπτο ξεκίνησαν σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων το 2006. Οι πρώτες ενδείξεις ήταν θετικές. Οι δυσκολίες άρχισαν, όταν έλαβε γνώση των κινήσεων αυτών, η Τουρκία και προσπαθούσε μέσω προειδοποιήσεων προς το Κάϊρο να τις παγώσει.
Παράλληλα η Τουρκία προσπάθησε ανεπιτυχώς να ακυρώσει η Αίγυπτος την συμφωνία που είχε υπογράψει με την Κύπρο το 2003 για την οριοθέτηση των μεταξύ των ΑΟΖ και αποπειράθηκε να συμφωνήσει, με το Κάϊρο, αγνοώντας την παρουσία των νησιών (δηλαδή του Καστελόριζου – Στρογγύλης, άλλων νησιών της Δωδεκανήσου, καθώς και νησίδων νοτίως της Κρήτης) με απώτερο στόχο να αποτρέψει τη δημιουργία τετελεσμένων, που ουσιαστικά θα δημιουργούνταν από την ένωση κοντά στο Καστελόριζο των ΑΟΖ Ελλάδος - Κύπρου - Αιγύπτου.
Οι παρεμβάσεις της Άγκυρας τελικά απέδωσαν καρπούς, διότι η τότε Αιγυπτιακή ηγεσία άρχισε να κωλυσιεργεί και να είναι απρόθυμη σε μια ενεργητική διαπραγμάτευση και οριοθέτηση των μεταξύ μας Θαλασσίων Ζωνών. Και φυσικά η κατάσταση επιδεινώθηκε από τη στάση της Κυβέρνησης των Αδελφών Μουσουλμάνων, που επηρεαζόμενη από την Άγκυρα υπήρξε απολύτως αρνητική σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Βλέπουμε συνεπώς ότι η Αίγυπτος σήμερα διαφοροποιείται τελείως από τις θέσεις της Τουρκίας, πάνω στην χάραξη των Θαλασσίων Ζωνών στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και εφόσον, οι διαπραγματεύσεις που σύντομα θα αρχίσουν μεταξύ των δύο χωρών, ευοδωθούν και υπογραφεί σχετική συμφωνία οριοθέτησης των μεταξύ μας ΑΟΖ, σε συνδυασμό μάλιστα με την επικείμενη όπως ακούγεται, της επικύρωσης, τελικά και από την Αλβανία της από το 2009 ύπαρξης συμφωνίας μεταξύ μας, για την οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών μας, τότε θα είναι μια σημαντική επιτυχία για την χώρα μας και μια έμμεση ταυτόχρονα πίεση, προς την Τουρκία, να συμμορφωθεί και αυτή με τις διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου των Θαλασσών το 1982.
Πάντως ο κ. Βενιζέλος έσπευσε να ξεκαθαρίσει κατά την επίσκεψή του στο Κάϊρο ότι, από τη στιγμή, που οι συζητήσεις για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο θα έχουν ως βάση τις προβλέψεις του Δικαίου της Θάλασσας «δεν συνιστούν εχθρική προδιάθεση, για καμία άλλη χώρα». Η Αθήνα εξάλλου δεν σκοπεύει να διακόψει τους διαύλους διαλόγου, που διατηρεί με την Άγκυρα, που βρίσκονται στον 55ο γύρο των διερευνητικών εντολών, που διεξάγονται μεταξύ του πρέσβη κ. Π. Αποστολίδη και του υφυπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας κ. Φεριντούν Σινιρλίογλου.
Σε ότι αφορά το Αιγαίο καίτοι το Δίκαιο των Θαλασσών μας ευνοεί στα περισσότερα σημεία, εντούτοις όμως, η ύπαρξη ορισμένων απομακρυσμένων ή απομονωμένων νησιών (βλέπε Καστελόριζο) τόσο το μέγεθος του, σε συνδυασμό με το μήκος των ακτών του αντικειμένου ή παρακείμενου Κράτους, κρίνει την απόδοση, πλήρους ή μερικής επήρειας σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα.
Επομένως η τουρκική θέση, ότι, το Καστελόριζο δεν δικαιούται πάρα μόνο χωρικά ύδατα καταρρίπτεται. Συνεπώς χάραξη των Θαλασσίων Ζωνών με την Τουρκία θα πρέπει να υπάρξει προς τούτο ισχυρή πολιτική βούληση των δύο χωρών και αμοιβαία υποχώρηση στα κρίσιμα σημεία, για να προκύψει έτσι ο επιδιωκόμενος και από τις δύο Χώρες ο ιστορικός συμβιβασμός. Συνεπώς η λύση θα επιτευχθεί μόνο τότε, όταν η Τουρκία μάθει να σέβεται το Διεθνές Δίκαιο.
