Του Νίκου Ι. Μεγαδούκα
Αυξημένο και φανερό είναι το άγχος της δικομματικής κυβερνήσεως υπό τον Αντώνη Σαμαρά, να δείξει πως αλλάζει το κλίμα στην ελληνική οικονομία, διά της επιτεύξεως πρωτογενούς πλεονάσματος, το οποίο θα επιδιώξει να αξιοποιήσει ως διαπραγματευτικό χαρτί στις επικείμενες συζητήσεις με τους δανειστές, οι οποίοι, ωστόσο, έχουν, ήδη, «δείξει τα δόντια τους», με τη εμμονή τους στη διάλυση της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας, μια διάλυση την οποία, από πλευράς τους, δηλώνουν πως θέλουν να αποφύγουν οι κυβερνώντες, καθώς γνωρίζουν καλώς πως κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες κοινωνικές καταστάσεις.
Ο Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος σπεύδει στις Βρυξέλλες προκειμένου να παρουσιάσει στο ευρωπαϊκό ιερατείο, τις θέσεις και τις λεγόμενες «κόκκινες γραμμές» της κυβερνήσεώς του, πριν από τις διαβουλεύσεις με την Τρόικα, προσπάθησε (κατά την ολιγόωρη παραμονή του στη ΔΕΘ στη Θεσσαλονίκη) να πείσει την κοινωνία ότι οδεύουμε στο τέλος του Μνημονίου (για το οποίο, ωστόσο, ο Ευ. Βενιζέλος δήλωσε δημοσίως ότι «το Μνημόνιο θεωρείται υπαγορευμένο») και ότι για να υπάρξει αυτό το τέλος, προϋπόθεση είναι το πρωτογενές πλεόνασμα.
Ένα πλεόνασμα, όμως, το οποίο είναι (με την ανοχή και των Ευρωπαίων - όχι κατ’ ανάγκη και των Γερμανών που το αμφισβητούν και ήδη κάνουν λόγο για νέο δανεισμό της Ελλάδος) προϊόν δημιουργικής λογιστικής, καθώς είναι γεγονός ότι το κράτος δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του έναντι των πολιτών, δηλαδή, με απλά λόγια υπάρχουν χρήματα στα κρατικά ταμεία, αλλά η πολιτεία δεν έχει πληρώσει αυτά που χρωστά.
Ωστόσο, ο πρωθυπουργός και ενώ έχει ξεκινήσει αναταραχή στον χώρο της Παιδείας, εμφανίζεται να επιμένει σε δύο σημεία: το ένα έχει να κάνει με τη στάση του έναντι των δανειστών, προς τους οποίους φέρεται αποφασισμένος να μην αποδεχθεί νέα μέτρα και το δεύτερο έχει να κάνει με το ενδεχόμενο επισπεύσεως των εκλογών, ενώ ταυτόχρονα εκβιάζει τους βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας, δηλώνοντας πως θα είναι δολιοφθορά για τη χώρα, αν δεν υπερψηφίσουν κάποιο νομοσχέδιο, ταυτίζοντας, έτσι, την τύχη της χώρας με την τύχη της κυβερνήσεώς του, αυτοπροβαλλόμενος ως ο μοναδικός παράγων σταθερότητας.
Πάντως, η Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, δήλωσε πως η Ελλάδα πρέπει να έχει μειώσει το χρέος της στο 110% του ΑΕΠ το... 2022, κάτι που σαφώς σημαίνει ότι το περιβόητο «success story» είναι ανύπαρκτο και η έξοδος από το Μνημόνιο δεν επίκειται, οι δε κ.κ. Μάριο Ντράγκι της ΕΚΤ και Γερούν Ντάισελμπλουμ, επικεφαλής του Eurogroup, επισήμαναν το μεγάλο δημοσιονομικό κενό της χώρας και επί της ουσίας προεξόφλησαν νέο Μνημόνιο και νέα μέτρα λιτότητας, πλην, όμως, ο πρωθυπουργός στη Θεσσαλονίκη απέφυγε να κάνει οποιαδήποτε αναφορά στις επισημάνσεις αυτές.
Ας σημειωθεί δε ότι παρά τις ενέσεις αισιοδοξίας στις οποίες καταφεύγει, η ίδια η κυβέρνηση αγωνιά για το αύριο (εξ ου και οι προσπάθειες να πείσει ότι η λύση είναι το πρωτογενές πλεόνασμα) διεθνούς κύρους οικονομικοί αναλυτές «βλέπουν» κατάρρευση της χώρας μετά τις γερμανικές εκλογές, ακόμη δε και ο πρώην πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής φέρεται να εκτιμά (και αυτό που ανεγράφη στον Τύπο δεν διαψεύσθηκε) ότι μπορεί να υπάρξει αποσταθεροποίηση στην Ελλάδα.
ΝΕΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ – ΝΕΑ ΜΕΤΡΑ
Ειδικότερα, την πεποίθηση ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί περαιτέρω δανεισμό μετά το 2014, εξέφρασε ο επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ, σημειώνοντας ότι οι χώρες της Ευρωζώνης είναι έτοιμες να συνδράμουν περαιτέρω αν χρειαστεί.
Σε αντίθεση με τους κυβερνώντες, δήλωσε πως θεωρεί ρεαλιστική την εκτίμηση ότι η Ελλάδα, μετά το τέλος του 2014, δεν θα έχει πλήρη πρόσβαση στις αγορές και θα χρειαστεί περαιτέρω οικονομική στήριξη: «Δεν θα πρέπει να αναμένουμε ότι μετά το 2014 τα προβλήματα της Ελλάδας θα έχουν επιλυθεί», ανέφερε.
Ο δε πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι διαμήνυσε ότι ένα «νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα σημαίνει νέα μέτρα», αποσαφηνίζοντας πως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν θα συμμετάσχει σε ενδεχόμενο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους. Έκανε δε λόγο για επιβολή «πρόσθετων όρων» στην Ελλάδα, σε περίπτωση που αποφασιστεί από τους διεθνείς δανειστές επιμήκυνση του ελληνικού προγράμματος.
Τα ανωτέρω, όμως, τα οποία αντιπαρήλθε η κυβέρνηση, συνιστούν πλήγμα στον κυβερνητικό σχεδιασμό, όπως πλήγμα συνιστούν και τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, που μιλούν για πρωτογενές έλλειμμα στον κρατικό προϋπολογισμό ύψους 3,2 δισ. ευρώ (σε αντίθεση με εκείνα του Γενικού Λογιστηρίου) καθώς προβλέπουν ότι η έξοδος της Ελλάδος στις αγορές αργεί και ότι αντίθετα επίκειται και νέο μνημόνιο, το οποίο, αν τελικώς υπάρξει, ουδείς μπορεί να προεξοφλήσει το πώς θα επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Σημαίνουν, όσο κι αν αυτό δεν αρέσει στην κυβέρνηση, ότι έχουν αποτύχει τα Μνημόνια, ότι διαψεύδονται οι διακηρύξεις των υποστηρικτών τους και ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να αποφασίσει αν όντως (και όχι σε επίπεδο ρητορείας) θα συγκρουστεί με τους δανειστές ή θα συνεχίσει τη στρατηγική της υποταγής έναντί τους.
ΠΡΟΒΛΕΠΟΥΝ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ...
των τριπλών εκλογξ άλλου, την ίδια στιγμή, γνωστοί οικονομολόγοι προβλέπουν ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να αντέξει για πολύ καιρό στην Ευρωζώνη, αν συνεχιστεί η πολιτική της λιτότητας και των περικοπών και ότι θα καταρρεύσει.
Ο οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί (ο οποίος έχει ονομαστεί και «Δόκτωρ της καταστροφής») προβλέπει πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα μετά τις γερμανικές εκλογές, καθώς, αν σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού η Άνγκελα Μέρκελ, «οι τωρινές γερμανικές πολιτικές όσον αφορά στην κρίση στην Ευρωζώνη, δεν πρόκειται να αλλάξουν, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν κόπωση στην περιφέρεια από τη συνεχή λιτότητα, αλλά και στον πυρήνα της από τα συνεχή πακέτα διάσωσης». Η «κόπωση» αυτή θα δημιουργήσει σοβαρή πολιτική αστάθεια στην Ευρωζώνη, υποστηρίζει ο Ν. Ρουμπινί και αναφέρει πως είναι πολύ πιθανό να καταρρεύσουν η ιταλική και η ελληνική κυβέρνηση.
Ο έτερος διεθνούς κύρους οικονομολόγος Πωλ Κρούγκμαν, συγκρίνοντας τη χρεοκοπία της Ινδονησίας το 1997 και την αντίστοιχη της Ελλάδος, αναφέρει πως η Ινδονησία ανέκαμψε, ενώ η Ελλάδα, μετά την παρέμβαση της Τρόικας και του ΔΝΤ και την επιβολή αυστηρής λιτότητας, «βυθίστηκε» στο χρέος και την ύφεση και υποστηρίζει πως όσο η Ελλάδα είναι στο ευρώ και συνεχίσει να ακολουθεί τις πολιτικές περικοπών, δεν πρόκειται να επιστρέψει στην ανάπτυξη.
Ο βρετανικός «Guardian» εκτίμησε πως η Ελλάδα «μπορεί είτε να τα καταφέρει, είτε να καταρρεύσει» και κάλεσε τους Γερμανούς ηγέτες «να βάλουν τα κομπιουτεράκια πίσω στις τσάντες τους και να σταματήσουν να μιλούν για αριθμούς» και στη συνέχεια τους επέκρινε πως τις λίγες φορές που μιλούν στους Γερμανούς πολίτες για την Ευρωζώνη, παρουσιάζουν τη βοήθεια που έχουν παράσχει σαν μια «φιλανθρωπία», κάτι που είναι πλήρως εσφαλμένο.
«Όχι μόνο η Γερμανία δεν έχει χάσει ούτε ένα σεντ από τα δάνεια που έχει δώσει στην Ελλάδα και σε άλλες βασανισμένες χώρες της περιφέρειας, αλλά παράλληλα οι έκτακτες παροχές βοήθειας που δόθηκαν το 2010, έχουν εξασφαλίσει πως το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα δεν πρόκειται να καταρρεύσει από μια ελληνική χρεοκοπία που θα εξελισσόταν σε ντόμινο», υποστηρίζει ο Guardian.
Και σύμφωνα με την ιστοσελίδα «Newpost» ακόμη και ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής φέρεται να είναι αρκετά ανήσυχος και να εκτιμά ότι θα υπάρξουν εκπλήξεις την επόμενη περίοδο, που μπορεί να ανατρέψουν τις υφιστάμενες δομές. Φέρεται να μην είναι ευχαριστημένος από την κατάσταση, όπως αυτή έχει εξελιχθεί και, σύμφωνα με το σχετικό ρεπορτάζ που δεν διαψεύσθηκε, πιστεύει ότι θα υπάρξει πολιτική αποσταθεροποίηση, την οποία, όμως, δεν προσδιορίζει ακριβώς πώς θα γίνει και τι θα προκύψει μετά.
ΜΑΣ ΚΡΑΤΟΥΝ ΓΙΑ ΤΟ ΑΕΡΙΟ
Ωστόσο, την ίδια στιγμή, γερμανικά ΜΜΕ υποστηρίζουν πως «το Βερολίνο κρατά την Ελλάδα στο ευρώ μόνο για το φυσικό αέριο», καθώς «είναι αναγκαία αυτή η παραμονή, για την ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης».
Η γερμανική οικονομική ιστοσελίδα «Deutsche Wirtschafts Nachrichten» υποστήριξε πως «η διάσωση της Ελλάδας δεν είναι πολιτικό πρότζεκτ», αλλά έχει να κάνει με το φυσικό αέριο και την επιθυμία της Ευρωπαϊκής Ενώσεως να αποδεσμευτεί από την εξάρτησή της από την Ρωσία, μέσω του αγωγού TAP, ο οποίος θα περνά από την Ελλάδα.
«Προκειμένου να μην διακυβευθεί το έργο, εξαιτίας μίας κατάρρευσης της Ελλάδας, η χώρα διατηρείται στο ευρώ. Η πικρή αλήθεια για τους Έλληνες είναι ότι το ζήτημα είναι η χώρα τους, όχι οι άνθρωποι», υποστηρίζεται στο δημοσίευμα και προστίθεται ότι «ο TAP δεν θα φέρει αλλαγές στη ζωή των Ελλήνων - Θα συνεχίσουν να ασχολούνται με τη λιτότητα».
ΣΚΗΝΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ Ή ΕΞΟΔΟΥ;
Είναι βέβαιο πως η κυβέρνηση γνωρίζει το διαμορφούμενο πλαίσιο, η δε στάση της να προεξοφλεί πως δεν θα δεχθεί νέο μνημόνιο και νέα μέτρα, είτε είναι συμφωνημένη με την Τρόικα, η οποία θα εμφανισθεί υποχωρούσα, είτε συνιστά προσπάθεια ηρωικής εξόδου, μέσω εκλογών.
Το «Βήμα» έγραψε την παρελθούσα Κυριακή για «σκηνικό σύγκρουσης με την Τρόικα», που «διαμορφώνεται με αργό και σταθερό τρόπο από το Μέγαρο Μαξίμου, εν μέσω των νέων μηνυμάτων που έφτασαν από τη Γερμανία» και ότι «η κόκκινη γραμμή είναι ήδη οριοθετημένη: νέο μνημόνιο με νέα δημοσιονομικά μέτρα δεν μπορεί να υπάρξουν και το σύνθημα είναι ως εδώ δεν πάει άλλο».
Κατά την εφημερίδα, είναι εμφανές ότι ο Αντώνης Σαμαράς ετοιμάζεται για δύσκολη αναμέτρηση με τους δανειστές, οι δε συνομιλητές του αφήνουν ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα. «Το κρίσιμο ερώτημα, για το οποίο δεν υπάρχει μέχρι στιγμής σαφής απάντηση, είναι ως ποιο σημείο είναι διατεθειμένος να φτάσει ο πρωθυπουργός και αν έχει αποφασίσει παράλληλα με το «όχι» στα νέα μέτρα να τραβήξει το σκοινί στα άκρα με όσα αυτό συνεπάγεται», έγραψε το «Βήμα» και ότι συνομιλητές του πρωθυπουργού είπαν πως δεν αποκλείουν τίποτα, πως ο κ. Σαμαράς είναι απρόβλεπτος, ότι, εν πάση περιπτώσει, υπάρχουν και όρια και ότι «δεν θα μείνει με τα χέρια σταυρωμένα».
Η δε «Καθημερινή» έκανε λόγο για «κατηγορηματικό «όχι» στο ενδεχόμενο νέων μέτρων» από τον Α. Σαμαρά, «ενώ στο βάθος υπάρχει ως ένα από τα εναλλακτικά σενάρια η διεξαγωγή τριπλών εκλογών, δηλαδή εθνικών, ευρωεκλογών και δημοτικών, τον προσεχή Μάιο».
Κατά την εφημερίδα, την πιθανότητα των τριπλών εκλογών τον Μάιο δεν αποκλείει ούτε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, παρότι για μια σειρά από λόγους επιθυμεί η παρούσα κυβέρνηση να είναι μακράς πνοής.
«Σύμφωνα, πάντως, με συνομιλητές του κ. Βενιζέλου, σαφής εικόνα για το αν ο κ. Σαμαράς έχει «στο βάθος του μυαλού του» τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών θα υπάρχει περί τα τέλη του χρόνου», έγραψε η «Καθημερινή» και πρόσθεσε ότι οι κ. Σαμαράς και Βενιζέλος στην επερχόμενη διαπραγμάτευση με την Τρόικα, θα επικαλεστούν μια σειρά από επιχειρήματα, με βάση τα οποία θα επιχειρήσουν να κλείσουν τη σχετική συζήτηση, ότι δηλαδή οι κοινοβουλευτικές ομάδες ΝΔ και ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να ψηφίσουν νέα μέτρα, θα πυροδοτηθεί νέος κύκλος απεργιακών κινητοποιήσεων, θα ενισχυθούν ο ΣΥΡΙΖΑ και η Χρυσή Αυγή και ότι η κυβέρνηση προωθεί τις συμφωνηθείσες διαρθρωτικές αλλαγές, ακόμη και τις πλέον επώδυνες, όπως οι απολύσεις.
Όλα αυτά συνιστούν σενάρια και ασκήσεις επί χάρτου, το δε βέβαιον είναι πως όλα θα εξαρτηθούν από την ίδια την κοινωνία και φυσικά από το αν θα συνεχίσει τη νωχελική και ανεκτική της στάση έναντι της λαίλαπας που συνεχίζει να τη χτυπά, με αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, η Ελλάδα να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μείωση, μετά την Αίγυπτο, στους δείκτες ζωής και προσωπικής ευτυχίας.
