Tου δασκάλου Δημήτρη Σ. Δραγανιδάκη, προέδρου Λ.Ε.Κ. Λάρισας
Είναι γεγονός ότι αν και είχα ακούσει για μια μάχη που δόθηκε, στις παρυφές της πόλης μας στις 30/5/1917, στο Μεζούρλο, μεταξύ Ελλήνων και Γάλλων την περίοδο του μεγάλου διχασμού για την Πατρίδα μας, δεν επιθυμούσα περισσότερη ανάλυση, για ευνόητους λόγους, επιζητώντας περισσότερο τη λήθη παρά την προσέγγιση και οι γνώσεις μου για το συγκεκριμένο περιστατικό ήταν συγκεχυμένες τόσο για τις λεπτομέρειες όσο και για τη μονάδα που πρωταγωνίστησε.
Και ξαφνικά ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία ένα άρθρο, ένας αριθμός, ένα σύμβολο να με ταρακουνήσει. Ο λόγος για το άρθρο της τοπικής μας εφημερίδας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» στις 19/5/13 με τον τίτλο «η άγνωστη μάχη της σημαίας». Τα γεγονότα εξελίσσονται όταν οι Γάλλοι εισέρχονται στη Λάρισα και θέλουν να προβούν στον αφοπλισμό των Ελλήνων. Οι Έλληνες θεωρούν τον όρο ατιμωτικό και με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Αθανάσιο Φράγκου κατευθύνονται προς νότο με σκοπό να περάσουν στη Στερεά. Το γαλλικό ιππικό που αποτελείται από Μαροκινούς Σπαχήδες καταδιώκει το ελληνικό σύνταγμα, τους προλαβαίνει και στην ένοπλη σύγκρουση που ακολουθεί υπάρχουν μεγάλες απώλειες εκατέρωθεν, ενώ η σημαία του συντάγματος έπειτα από σκληρή μάχη καταλαμβάνεται ως λάφυρο.
Και εδώ έρχεται ο κεραυνός. Μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν γνώριζα ότι πρωταγωνιστής εκείνης της μάχης ήταν το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων, ένα από τα πιο επίλεκτα, ενδοξότερα και ηρωικότερα συντάγματα του ελληνικού στρατού, που χάρις την αποτελεσματικότητά του σε όλες τις κρίσιμες περιστάσεις του Α’ και Β’ Βαλκανικού Πολέμου έδρασε και έκρινε θετικά την τελική έκβαση των μαχών. Χωρίς αυτό ίσως η Ελλάδα να μην είχε τη σημερινή της έκταση. Στα τέλη του 1912, και ενώ στο μέτωπο της Μακεδονίας είχε καταληφθεί η Θεσσαλονίκη, στα Γιάννενα οι επιθέσεις του ελληνικού στρατού αποτύγχαναν μπροστά από τα οχυρά του Μπιζανίου. Στην επίθεση που εξαπολύθηκε στις 20 Φεβρουαρίου επικεφαλής του Ελληνικού στρατού τέθηκε όπως ήταν φυσικό το καλύτερο τμήμα του το (1/38) Σύνταγμα Ευζώνων. Και είναι βέβαιο ότι χωρίς τον ηρωισμό, την αποφασιστικότητα και την αποτελεσματικότητα των ευζώνων τα Ιωάννινα μπορεί να μην απελευθερωνόταν και η Ήπειρος να μην ήταν σήμερα Ελληνική.
Αλλά και στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης κατά των Βουλγάρων (στη μάχη των Γιαννιτσών, στη μάχη της Τζουμαγιάς και στη μάχη του Λαχανά) η συμβολή του ήταν καταλυτική. Ο αγώνας στον Λαχανά υπήρξε σύντομος αλλά μεγαλειώδης. Το 1/38 κατά την τριήμερη μάχη είχε συνολικά 252 νεκρούς και 443 τραυματίες μεταξύ των οποίων τον διοικητή του 8ου Τάγματος Ευζώνων Ταγματάρχη Ιατρίδη Γ., και όλους πλην ενός, τους Διοικητές Λόχων του Τάγματος Κρητών. Οι Βούλγαροι πανικόβλητοι εγκατέλειψαν 438 αιχμαλώτους και έξι πυροβόλα με τα κλείστρα ανέπαφα. Στη συνέχεια των προσπαθειών αυτών διατάσσεται να φέρει σε πέρας άλλη δυσκολότερη αποστολή, να καταλάβει το ύψωμα 1378.
Η μάχη του υψ. 1378 είναι αναντίρρητα η σκληρότερη και αιματηρότερη από όλες τις μάχες από όσες συνήψε ο Ελληνικός Στρατός κατά τους δυο Βαλκανικούς Πολέμους. Ο αγώνας είναι επικός και όλο το βάρος του πέφτει στα τμήματα ευζώνων του 9ου τάγματος του 1/38, με διοικητή τον ταγματάρχη Βελισσαρίου, και στο Τάγμα των Κρητών που ακολουθεί. Η κορυφή του θρυλικού υψώματος 1378 άλλαξε τρεις φορές κάτοχο. Ηδη από τις 12 και 13 Ιουλίου έχουν φονευθεί οι επικεφαλής των Ταγμάτων. Ο διοικητής του Τάγματος Κρητών Ταγματάρχης Γεώργιος Κολοκοτρώνης εγγονός του Γέρου του Μοριά και ο θρυλικός διοικητής του 9ου Τάγματος Ευζώνων Ταγματάρχης Ι. Βελισσαρίου. Γρήγορα τους ακολουθεί και ο νέος διοικητής του 9ου Τ. Ευζώνων Λοχαγός Μανωλίδης. Θριαμβευτής στο τέλος, όπως και στον Λαχανά το 1/38. Αυτό για μια ακόμη φορά έστησε τη Σημαία του θριάμβου πάνω στην κορυφή 1378, ως αιώνιο δείγμα θυσίας για τα ιδανικά της πατρίδας.
Ο αγώνας υπήρξε τόσο λυσσώδης και εκ του συστάδην, ώστε αρκετοί Βούλγαροι είχαν κτυπηθεί από πέτρες των οποίων έκαναν χρήση οι Εύζωνοι, όταν εξαντλήθηκαν τα πυρομαχικά τους. Η μάχη του υψ.1378 είναι πραγματική εποποιία. Από το θρυλικό 1/38 οι συνολικές απώλειες του Συντάγματος στο υψ.1378 ανήλθαν σε 859 άνδρες. Εκ του 9ου Τάγματος Ευζώνων επέζησαν ένας Υπολοχαγός και 79 Εύζωνοι.
Ο αγώνας του 1/38 Ευζώνων συνεχίζεται και στη Μικρά Ασία. Στις 2 Μαΐου 1919, αποβιβάζεται στη Σμύρνη και ύστερα από μικρή συμπλοκή συντρίβει τάχιστα την τουρκική αντίσταση. Στα υψώματα της Ανατολίας το θρυλικό 1/ 38ο Ευζώνων αποδεκατίζει τους τσέτες και αναχαιτίζει τους Τούρκους. Καταλαβαίνουμε όλοι λοιπόν με ποιο σύνταγμα είχαν να κάνουν, οι μετέπειτα σύμμαχοί μας, Γάλλοι όταν απαιτούσαν την παράδοση όλων των όπλων. Ήταν αυτό με την ηρωικότερη πολεμική σταδιοδρομία στα πεδία των μαχών του ΄12/΄13 και η σημαία, που πήραν ως λάφυρο, από τις ενδοξότερες του ελληνικού στρατού.
Ο υποστράτηγος ε.α. Χρήστος Βήττος σε άρθρο του σχετικά με τα γεγονότα της εισόδου του γαλλικού στρατού στη Λάρισα αναφέρει ότι πληροφορήθηκε από τον στρατηγό Ιωάννη Κακουδάκη πως σε κάποιο από τα Πολεμικά Μουσεία του Παρισιού υπήρχε σε περίοπτη θέση η σημαία του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων. Οι Γάλλοι στο ενημερωτικό φυλλάδιο χαρακτήριζαν τη σημαία ως το πολυτιμότερο λάφυρο των Μαροκινών Σπαχήδων της Γαλλικής Στρατιάς της Ανατολής. Η ΔΙΣ/ΓΕΣ προέβη σε ενέργειες προκειμένου να επιστραφεί στην Ελλάδα η σημαία του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων όμως οι Γάλλοι αρνήθηκαν.
Και εδώ τίθεται το αμείλικτο ερώτημα. Θα μπορούσαν να αρνηθούν αν είχαν να επιλέξουν ανάμεσα στη σημαία του 1/38 και στους εξοπλισμούς των αεροπλάνων Μιράζ, φρεγατών, πυραύλων και οποιουδήποτε άλλου στρατιωτικού υλικού είχε και έχει παραγγελθεί από τη Γαλλία; Στο κάτω κάτω της γραφής η αντίσταση δεν ήταν παρά μεμονωμένο περιστατικό και ουσιαστικά εκείνη την περίοδο και μετέπειτα ήταν σύμμαχοί μας. Προφανώς όμως δεν τέθηκε ποτέ από τους εκάστοτε πολιτικούς αρχηγούς μας και η θρυλική σημαία του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων που υπήρξε θριαμβευτής στα πεδία των μαχών το ΄12-΄13 και για την οποία έδωσαν τη ζωή τους εκατόμβες ηρώων αντί να δέχεται τις τιμές που της αξίζουν στη χώρα μας, βρίσκεται σαν λάφυρο σε κάποια προθήκη μουσείου της Γαλλίας. Εύχομαι κάποια στιγμή να περισσέψει η ευαισθησία σε κάποιους πολιτικούς και η θρυλική σημαία του 1/38 να επιστρέψει με τις ανάλογες τιμές εκεί που της αξίζει πραγματικά.
