Του Μ.Ε. Λαγκουβάρδου
Η κινηματογραφική ταινία «Πολίτης Κέϊν» του Όρσον Ουέλλες, είναι ίσως η καλύτερη ταινία του κινηματογράφου που γυρίστηκε ποτέ. Η κεντρική ιδέα του έργου είναι τα τραύματα που προκαλεί στην ψυχή του παιδιού η απόσπασή του απ΄ το φυσικό του περιβάλλον, από τους γονείς του κι από το σπίτι του. Στην ουσία του πρόκειται για την καταφρόνηση της οικογένειας για χάρη των χρημάτων και του πλούτου. Το θέμα αυτό ετέθη στη σύγχρονη εποχή με την απουσία της μητέρας απ΄ το σπίτι και την ανάθεση της ανατροφής των παιδιών σε ξένους, (οικιακοί βοηθοί, παιδαγωγοί, δάσκαλοι, ψυχολόγοι κ.α.)
Το δράμα ξεκινάει όταν οι γονείς του μικρού Κέϊν, φτωχοί χωρικοί, αναθέτουν την ανατροφή του σε ξένους ανθρώπους, στην πόλη, με αντάλλαγμα τα χρήματα και ειδικότερα την προσδοκία μιας πλούσιας ζωής. Την αιτία αυτή του δράματος υπαινίσσονται τόσον η λέξη του τίτλου «πολίτης» , κάτοικος της πόλης, όσον και τα τελευταία λόγια του ήρωα, το όνομα «Ρόουζμπαντ», που είναι το όνομα ενός μικρού έλκυθρου, με το οποίο έπαιζε ο μικρός Κέϊν, όταν ζούσε κοντά στους γονείς του.
Ο Πολίτης Κέην έγινε πάμπλουτος, απόκτησε τα πάντα, αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να γεμίσει το κενό που άφησε στην ψυχή του η απουσία της αγάπης των γονιών του. Τα ψυχικά τραύματα που δέχτηκε μεγαλώνοντας ανάμεσα σε ξένους ανθρώπους, στους οποίους τον έδωσαν οι γονείς του, με αντάλλαγμα τα χρήματα, δεν θεραπεύτηκαν ποτέ.
Στην εποχή μας το δράμα αυτό είναι συνυφασμένο με τη ζωή του κατοίκου της πόλης. Καθένας που κατοικεί σε μια σύγχρονη πόλη είναι , κατά κάποιο τρόπο, ένας «πολίτης Κέην», γιατί αναγκάζεται να βάλει την οικογένεια σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με το επάγγελμα. Ένας «πολίτης Κέϊν» είναι επίσης και η γυναίκα με την εργασία της έξω απ΄ το σπίτι, όταν αναγκάζεται να βάλει σε δεύτερη μοίρα την οικογένεια, χάριν της επαγγελματικής επιτυχίας.
Ο Κέϊν δημιούργησε μια οικονομική αυτοκρατορία, αλλά δεν έδινε σ΄ αυτήν μεγαλύτερη σημασία από αυτήν που είχε η ανάμνηση του «ρόουζμπαντ» , του μικρού έλκυθρου, με το οποίο έπαιζε όταν ζούσε με τους γονείς του. Ο Κέϊν, με δυο λόγια, υπήρξε ένας άνθρωπος που απέκτησε τα πάντα και έχασε τα πάντα
Είναι απορίας άξιον, πώς ένας τέτοιος άνθρωπος, με τόσο μεγάλες ικανότητες, δεν μπορούσε να κοιτάξει στην ψυχή του, για να δει από τι πάσχει και να τη θεραπεύσει. Ίσως η πάθησή του ήταν ακριβώς σ΄ αυτό το «κοίταγμα», στην αποφυγή του να κοιτάξει μέσα στην ψυχή του.
Το τελευταίο πλάνο της ταινίας, δείχνει την καταμέτρηση ενός πλήθους αντικειμένων στις συσκευασίες τους, στον πελώριο άδειο πύργο, όπου κείται το πτώμα του πολίτη Κέϊν, κι από όπου αναδύεται μαύρος καπνός πίσω από κιγκλιδώματα που θυμίζουν φυλακή.
Κάθε άνθρωπος έχει μέσα στην ψυχή του έναν ιερό χώρο, έναν ποιοτικό κόσμο, στον οποίο τοποθετεί τα πρόσωπα, που ικανοποίησαν κάποτε τις απόλυτες ανάγκες του, τον πατέρα και τη μητέρα. Κανείς δεν μπορεί να τους βγάλει από εκεί, χωρίς να πληγώσει αθεράπευτα την ψυχή του. Αυτό να έχουν στο νου τους οι γονείς, για να μην κατηγορούν ο ένας τον άλλον, όταν χωρίζουν, προκαλώντας αθεράπευτα τραύματα, στις ψυχές των παιδιών τους.
