* Του Νικολάου Καρδούλα
αγρονόμου τοπογράφου μηχανικού Ε.Μ.Π.
MSc Εφαρμοσμένης Τηλεπισκόπησης, UK
Τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (ΓΣΠ) παρέχουν τη δυνατότητα συλλογής, διαχείρισης, αποθήκευσης, επεξεργασίας, ανάλυσης και εμφάνισης σε ψηφιακό περιβάλλον, περιγραφικών και χωρικών δεδομένων, επιτρέποντας στους χρήστες τους να αποτυπώνουν μια περίληψη του πραγματικού κόσμου, να δημιουργούν διαδραστικά ερωτήσεις χωρικού ή περιγραφικού χαρακτήρα και να αναλύουν χωρικά δεδομένα.
Η χρήση των ΓΣΠ από την Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΤΑ) είναι αποφασιστικής σημασίας στη λήψη αποφάσεων και στη διαχείριση των μέσων και έργων κοινής ωφέλειας, όπως περιγράφεται παρακάτω.
Οι ΤΑ έχουν την υποχρέωση να παρέχουν πολλές και ποικίλες υπηρεσίες στους ανθρώπους που ζουν και εργάζονται στην περιοχή τους, αφού λειτουργούν σαν οργανισμοί κοινωνικής πρόνοιας, παρέχοντας υπηρεσίες στέγασης και πρόνοιας, σαν οργανισμοί κοινής ωφέλειας, παρέχοντας υπηρεσίες όπως σχολεία, αυτοκινητόδρομους, πλατείες, πάρκα και αστυνόμευση και σαν εμπορικοί οργανισμοί, παρέχοντας υπηρεσίες όπως δημόσιες βιβλιοθήκες, εγκαταστάσεις αναψυχής και εκπαίδευση ενηλίκων.
Η βασική απαίτηση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων των ΤΑ είναι η ύπαρξη σύγχρονων, αναλυτικών και άμεσα προσπελάσιμων πληροφοριών. Οι πληροφορίες που χρειάζονται είναι σχετικές με τους κατοίκους, τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες διαβίωσής τους και τα πρότυπα συμπεριφοράς τους, με το περιβάλλον στο οποίο ζουν, με τη γη και την περιουσία και με τα δίκτυα επικοινωνιών και εξυπηρέτησης. Είναι δύσκολο να βρεθεί μια λειτουργία ή παροχή υπηρεσιών των ΤΑ η οποία να μη συσχετίζεται με γεωγραφική πληροφορία.
Η ανάλυση και η παρουσίαση γεωγραφικών πληροφοριών αποτελεί καθημερινό πονοκέφαλο των ανθρώπων της ΤΑ, αφού αυτές αποτελούν τη βάση για τις περισσότερες τεχνικές, οικονομικές και πολιτικές αποφάσεις. Άσχετα αν ο στόχος είναι να αποφασισθεί ποια είναι η βέλτιστη θέση για ένα νέο σχολείο ή πώς θα οργανωθεί καλύτερα η αποκομιδή απορριμμάτων ή πού υπάρχουν ανάγκες για δημιουργία εγκαταστάσεων αναψυχής, το πρόβλημα είναι το ίδιο: «Πώς τα διαθέσιμα δεδομένα θα αναλυθούν και θα παρουσιασθούν σε αυτούς που παίρνουν αποφάσεις, σε μια μορφή ευανάγνωστη και κατανοητή». Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα είναι «η χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών».
Για να γίνει πραγματικότητα η πλήρης εκμετάλλευση των δυνατοτήτων των ΓΣΠ από τις ΤΑ θα πρέπει να εκπληρώνονται οι παρακάτω προϋποθέσεις: Ύπαρξη ψηφιακού τοπογραφικού υπόβαθρου, πρόσβαση σε δεδομένα και άλλων κρατικών οργανισμών και οργανισμών κοινής ωφέλειας (ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ, ΕΣΥΕ), ανάληψη δεσμεύσεων και πρωτοβουλιών από υψηλά ιστάμενα πρόσωπα των ΤΑ, συνειδητοποίηση των πλεονεκτημάτων των ΓΣΠ και συνεργασία με άλλους φορείς που χρησιμοποιούν ΓΣΠ.
Οι εφαρμογές των ΓΣΠ στις ΤΑ σε γενικές γραμμές είναι:
* Παρακολούθηση μεταβολών των μέσων και εγκαταστάσεων (γη και οικοδόμηση, εξοπλισμός και υποδομή) και των μεταβολών των συνθηκών (οικονομικές, κοινωνικές, δημογραφικές και περιβαλλοντικές).
* Πρόβλεψη μεταβολών για απαιτήσεις στέγασης, για ρόλους σχολείων, για πρότυπα περιήγησης, για την οικονομία, για τη ζήτηση σε γη, σε χώρους αναψυχής και σε κοινωνικές υπηρεσίες.
* Σχεδιασμός παρεχόμενων υπηρεσιών, με βασικό κριτήριο την διανομή των υπηρεσιών και την αποτελεσματική χρησιμοποίηση των μέσων και εγκαταστάσεων.
* Κατανόηση των κοινωνικό-οικονομικών συνθηκών των συνοικιών των ΤΑ: Δημιουργία θεματικών χαρτών των περιοχών που χαρακτηρίζονται από έντονο κοινωνικό άγχος και πίεση, χρησιμοποιώντας σαν παραμέτρους τα ποσοστά της ανεργίας των εφήβων και των ανειδίκευτων εργατών, ώστε να μπορούν να ληφθούν μέτρα αναβάθμισης των περιοχών αυτών.
* Διαχείριση μέσων και έργων κοινής ωφέλειας: Συντήρηση κτιρίων, αποκομιδή απορριμμάτων, συντήρηση πρασίνου, σχεδιασμός δρομολογίων οχημάτων εφοδιασμού, κινητές βιβλιοθήκες και ασθενοφόρα κοινωνικής πρόνοιας.
* Διαχείριση συγκοινωνιακού δικτύου: Κατασκευή και συντήρηση δρόμων, δρομολόγια μέσων μαζικής μεταφοράς, σχολικά μέσα μεταφοράς, καθάρισμα δρόμων.
* Δημόσια προστασία και συστήματα ασφάλειας: Συστήματα διοίκησης και ελέγχου, καθορισμός αστυνομικών περιπόλων, θέση πυροσβεστικών κρουνών, εικόνα εγκληματικότητας και συμβάντα πυρκαγιών.
* Αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας και επενδύσεις, περιλαμβάνοντας την προπαρασκευή αναπτυξιακών προγραμμάτων, τη δυνατότητα εκμετάλλευσης της γης, την προετοιμασία μητρώων ακίνητης περιουσίας, την προώθηση βιομηχανικής ανάπτυξης και τη διαχείριση των αγροτικών φυσικών πόρων.
* Εκπαίδευση: Χρήση ευρείας κλίμακας δεδομένων για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Ο Δήμος Λαρισαίων έχει αναπτύξει ένα ΓΣΠ το οποίο για το ευρύ κοινό περιλαμβάνει τον οδηγό πόλης και πολεοδομικά στοιχεία. Στον οδηγό πόλης μπορεί κάποιος να αναζητήσει για την πόλη της Λάρισας και την κοινότητα Γιάννουλης, τις παρακάτω πληροφορίες οι οποίες εμφανίζονται σε ψηφιακό τοπογραφικό υπόβαθρο: Δημόσιες και δημοτικές υπηρεσίες, πληροφορίες για την υγεία, την εκπαίδευση και την πρόνοια, εκκλησίες και κοιμητήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις, πολιτιστικοί χώροι, πλατείες, τράπεζες και ταχυδρομικές διευθύνσεις. Παρέχονται επίσης πληροφορίες για το οδικό δίκτυο (ονόματα δρόμων και μονόδρομος ή διπλής κατεύθυνσης) και το ρυμοτομικό σχέδιο (σχέδιο, οικοδομικά τετράγωνα και θεσμοθετημένες χρήσεις γης). Στα πολεοδομικά στοιχεία μπορεί κάποιος να αναζητήσει πολεοδομικές πληροφορίες για την πόλη της Λάρισας και την κοινότητα Γιάννουλης και μερικές πληροφορίες για τις κοινότητες Φαλάνης, Ελευθερών και Κουτσόχερου. Το παραπάνω ΓΣΠ χρειάζεται βελτιώσεις και συμπληρώσεις, όπως επέκταση σε όλο το δήμο, εισαγωγή περιουσιακών στοιχείων σε συνεργασία με την Κτηματολόγιο Α.Ε, εισαγωγή στοιχείων τουριστικών πόρων και στοιχείων άλλων οργανισμών κοινής ωφέλειας, ανάπτυξη έτοιμων θεματικών παρουσιάσεων για τους πολίτες, διαδραστική λειτουργία υποβολής ερωτημάτων ή και καταγγελιών και ηλεκτρονική έκδοση βεβαιώσεων και αντιγράφων πινακίδων, σχεδίων και οικοδομικών αδειών, προκειμένου να αποτελέσει ένα ολοκληρωμένο και σημαντικό εργαλείο στην εξυπηρέτηση των πολιτών.
Είναι λοιπόν προφανές ότι με τη χρήση των ΓΣΠ μπορεί να ξεπερασθεί η ανεπάρκεια παραδοσιακών μεθόδων πρόσβασης σε γεωγραφικές πληροφορίες, να μειωθεί η προσπάθεια και ο χρόνος εργασίας, να λαμβάνονται σημαντικές αποφάσεις και να αντιμετωπίζονται τα διάφορα προβλήματα με σύγχρονους τρόπους και μεθόδους. Αποφασιστικός παράγων είναι εάν οι ΤΑ θέλουν να έρθουν αντιμέτωποι με τη μεγάλη πρόκληση της αναπτυσσόμενης τεχνολογίας.
