Του Μ.Ε. Λαγκουβάρδου
Η καλύτερη ομιλία είναι η σύντομη. Μια φορά κάποιος έκανε μια σύντομη ομιλία και καταχειροκροτήθηκε. Όταν ρώτησε τον κόσμο, τι είπε και τους άρεσε τόσο, ο κόσμος απάντησε: Δεν ξέρουμε τι είπες, αλλά είπες λίγα.
Αυτά είχα στο νου μου προχθές για την ομιλία μου στην Αναγέννηση, με θέμα την «εχθρότητα χωρίς αιτία». Το θέμα το διάλεξα από την ταινία «Επαναστάτης χωρίς αιτία». Η κεντρική ιδέα της ομιλίας μου ήταν αυτή: «Αν σας ενοχλεί κάτι, προσευχηθείτε υπέρ αυτού και θα πάψει να σας ενοχλεί. Αν δεν πάψει, συνεχίστε την προσευχή».
Ο Αρχιεπίσκοπος της Σερβίας συμβούλευε τους ομιλητές να λένε λίγες ιδέες στις ομιλίες τους: «Αν πείτε τρεις ιδέες, ο ακροατής μπορεί να θυμηθεί τις δύο. Αν πείτε τέσσερις, μπορεί να θυμηθεί τη μία. Αν πείτε πέντε και παραπάνω, δεν θα θυμηθεί καμία».
Αυτά σκεφτόμουν την παραμονή της ομιλίας μου στον Σύλλογο Γυναικών Αναγέννησης, δηλαδή το Σάββατο, γιατί η ομιλία ήταν την προχθεσινή Κυριακή, το βράδυ. Έμαθα και τις τρεις προϋποθέσεις της καλύτερης ομιλίας, που είναι, πρώτη, να μην περιφρονείς το θέμα σου, δεύτερη να μην είναι αμφίσημα τα λεγόμενα, αλλά να είναι σαφή και τρίτη, να υπάρχει συνάρτηση των θεμάτων.
Την Κυριακή το βράδυ, μία ώρα πριν την ομιλία, δεν είχα ακόμα αποφασίσει ποιο θα είναι το θέμα μου. «Τι στην ευχή να πω;» εκμυστηρεύθηκα στη σύζυγό μου, καθώς με ξεπροβοδούσε, ευχόμενη «καλή επιτυχία» για την οποία δεν αμφέβαλλε. «Πες ό,τι σου ‘ρθει στο μυαλό,», είπε.
Μερικά από τα θέματα για τα οποία προετοιμάστηκα να μιλήσω, χωρίς να ξέρω μέχρι την τελευταία στιγμή, ποιο από όλα θα αναπτύξω ήταν 1ον) Το νόημα ζωής και ελευθερίας, 2ον) Η Δικαιοσύνη και οι σχέσεις των ανθρώπων, 3ον) Εχθρότητα χωρίς αιτία, 4ον) Το υπαρξιακό άγχος, 5ον) Η ευθύνη της γυναίκας στην ηθική κρίση.
Ως προς το τελευταίο θέμα, ενδιαφέρον μια που το ακροατήριο ήταν γυναικείο, είχα την άποψη, ότι αφού η γυναίκα έβγαλε την ανθρωπότητα από τον Παράδεισο, ακολουθώντας τη γνωστή οδό, της ανυπακοής, του ψεύδους, της απάτης και της περιέργειας, πρέπει η ίδια να μας ξαναβάλει σ΄ αυτόν, ακολουθώντας την αντίστροφη πορεία.
Έξω απ΄ τον παράδεισο σημαίνει «ζωή κάτω από τη δουλεία των αναγκών». «Με τον ιδρώτα του προσώπου σου θα τρως το ψωμί σου», είπε ο Θεός, όχι ως κατάρα, αλλά ως αναπόφευκτη συνέπεια της ανυπακοής.
Και βέβαια θα θέλεις, ευγενικέ αναγνώστη, ν΄ ακούσεις τις εντυπώσεις μου από την ομιλία: Οπωσδήποτε δεν τήρησα την πρώτη προϋπόθεση της καλής ομιλίας, το να μην περιφρονείς το θέμα σου. Μπορεί να μην τήρησα και τις άλλες, γι΄ αυτήν όμως είμαι σίγουρος. Πήγα στην Αναγέννηση στις έξι παρά τέταρτο, προετοιμασμένος, με την τσάντα μου γεμάτη σημειώσεις και βιβλία. Προσπάθησα να θυμηθώ κάτι από όσα είχα σκεφτεί να πω, αλλά δεν θυμήθηκα. Έριξα μια ματιά στις σημειώσεις, ήταν αδύνατο να καταλάβω τι λέγανε και τις παράτησα.
Ευτυχώς το ακροατήριο έδειξε ενδιαφέρον. 'Ετσι όλα πιστεύω ότι πήγαν καλά. Με κέρασαν και γλυκιά γαλατόπιτα, που την αγαπώ. Όταν ετοιμαζόμουν να φύγω η πρόεδρος μου είπε: «Πού πας; Για την «εχθρότητα χωρίς αιτία», δεν θα πεις τίποτα;».
