* Του Νικολάου Καρδούλα
Στις επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, που κατά κοινή ομολογία θα είναι οι κρισιμότερες των τελευταίων ετών, οι πολίτες θα έχουν τη μοναδική ευκαιρία να επιλέξουν αυτούς που εκφράζουν και εγγυώνται τη σύγχρονη αυτοδιοίκηση, μία αυτοδιοίκηση με ανοιχτούς ορίζοντες, με αποτελεσματικότητα, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, που θα ασκεί πραγματική τοπική εξουσία με διαφάνεια, ενδελεχή δημόσιο έλεγχο και κοινωνική λογοδοσία.
Είναι πλέον η εποχή να αρχίσουν να εγκαθίστανται αξίες και αρχές στη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι πολίτες θα προσέλθουν στις κάλπες με τελείως διαφορετικά κριτήρια από όσα είχαν μέχρι τώρα, αφού απορροφημένοι στα καθημερινά τους οικονομικά προβλήματα και απελπισμένοι με όσα συμβαίνουν σήμερα, δεν έχουν τη δυνατότητα της ώριμης και κριτικής σκέψης. Οι προτεραιότητες στις επιλογές τους θα είναι οι παρατάξεις και τα πρόσωπα που μέσα από την προσωπική και την κοινωνική τους πορεία έχουν δείξει ότι προσπαθούν να δρουν μέσα από την εντιμότητα, τη διαφάνεια και την εφαρμογή των νόμων.
Η εδραίωση κανόνων διαφάνειας και χρηστής οικονομικής διαχείρισης διασφαλίζεται από την τήρηση της υφισταμένης νομοθεσίας, αλλά απαιτούνται βελτιώσεις και ρυθμίσεις που να ενισχύουν τον δημόσιο έλεγχο. Ενδεικτικά κάποιες βασικές διαδικασίες ελέγχου της οικονομικής λειτουργίας ενός δήμου που ισχύουν είναι: Διαύγεια, προσυµβατικός έλεγχος, διπλογραφικό λογιστικό σύστημα, ελεγκτής νοµιµότητας, προληπτικός έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο, ορκωτοί ελεγκτές και ισολογισμοί, κλήρωση επιτροπών διενέργειας διαγωνισμών, υποβολή μηνιαίων ταμιακών καταστάσεων και κεντρικό ηλεκτρονικό μητρώο δημοσίων συμβάσεων.
Στον «Καλλικράτη» καθορίζονται όλα τα θέματα που σχετίζονται µε τις εκλογικές δαπάνες των δημοτικών συνδυασμών και των υποψηφίων, καθώς και έλεγχος αυτών, μόνο κατά την προεκλογική περίοδο. Έχουν υποχρέωση επίσης οι δήμαρχοι, οι αντιδήμαρχοι και τα μέλη της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, να υποβάλλουν ετήσια δήλωση για την περιουσιακή τους κατάσταση και να τη δημοσιοποιούν µε ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Δήμου. Ο δε νέος θεσμός της «Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης» είναι μόνο συμβουλευτικού χαρακτήρα. Οι παραπάνω ρυθμίσεις χρειάζονται βελτιώσεις και συμπληρώσεις, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο απόλυτης διαφάνειας και δημοσιότητας.
Συγκεκριμένα για τις παρατάξεις των δημοτικών εκλογών θα πρέπει να γίνεται κατανοητό μέσα από το προεκλογικό τους πρόγραμμα, ότι θα θεσμοθετήσουν και θα διαμορφώσουν, πέρα από τα προβλεπόμενα και την ισχύουσα νομοθεσία, διαδικασίες, κανόνες και συγκεκριμένα μέτρα ελέγχου, στην πράξη και όχι στα λόγια, ώστε να αποτρέπεται κάθε πιθανότητα δημιουργίας συνθηκών αδιαφάνειας και κακοδιαχείρισης.
Μερικοί επιπλέον κανόνες διαφάνειας οι οποίοι θα αποτελούσαν μηχανισμούς ασφάλειας και ασπίδες προστασίας των δημοτικών αρχών, θα μπορούσαν να είναι:
* Τερματισμός και κατάργηση των αναίτιων απευθείας αναθέσεων έργων ή μελετών. Οι δημοτικές αρχές θα πρέπει να καταργήσουν τις απευθείας αναθέσεις, εκτός από τις περιπτώσεις πραγματικά έκτακτης ή υπερεπείγουσας ανάγκης ή μοναδικότητας του προμηθευτή. Ακόμη όμως και σε αυτές τις περιπτώσεις, για να προχωρήσει η ανάθεση θα πρέπει να υπάρχει σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας των αρχηγών των δημοτικών παρατάξεων.
* Καθιέρωση του θεσμού του εντεταλμένου δημοτικού συμβούλου για τον έλεγχο των δαπανών και της οικονομικής διαχείρισης, ο οποίος θα ορίζεται υποχρεωτικά από την αντιπολίτευση.
* Οι δημότες θα πρέπει να γνωρίζουν και να αποφασίζουν πώς αξιοποιείται κάθε ευρώ το οποίο αυτοί πληρώνουν και με τη χρήση της τεχνολογίας, η οποία σήμερα είναι γνωστή στο μεγαλύτερο τουλάχιστον ποσοστό των πολιτών, θα πρέπει να γνωρίζουν την οικονομική θέση και τη διαχείριση του Δήμου καθώς και τις πηγές και τα ποσά που εισρέουν στο Δήμο. Για το σκοπό αυτό, πριν τη σύνταξη του προϋπολογισμού και του τεχνικού προγράμματος, θα πρέπει να προηγείται δημόσια διαβούλευση με τους δημότες και οι σοβαρές προτάσεις που θα προκύπτουν από τη διαβούλευση θα πρέπει να ενσωματώνονται στον προϋπολογισμό.
* Δημιουργία και λειτουργία υπηρεσίας εσωτερικού ελέγχου, με αυστηρούς κανονισμούς εσωτερικής διαχείρισης και με ισότιμη και υποχρεωτική συμμετοχή της αντιπολίτευσης, ώστε να υπάρχει αυστηρός έλεγχος και ασφαλής παρακολούθηση των προμηθειών, της παροχής υπηρεσιών, των μελετών, των έργων, των επιχειρησιακών προγραμμάτων και των προϊόντων που εισέρχονται από αγορές.
* Μέτρα για τη συμμετοχή, την τοπική δημοκρατία, τον κοινωνικό έλεγχο και τη λογοδοσία, όπως η αναδιαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης με συγκεκριμένες αρμοδιότητες και η ουσιαστικοποίηση της λειτουργίας της, η δημιουργία θεσμών λαϊκής συμμετοχής στο πλαίσιο του Δημοτικού Συμβουλίου, η θεσμοθέτηση των τοπικών λαϊκών συνελεύσεων, η δημιουργία θεσμικού πλαισίου για τη διενέργεια τοπικών δημοψηφισμάτων και η καθιέρωση Απολογισμού Πεπραγμένων της δημοτικής αρχής και σε επίπεδο Συμβουλίου Δημοτικής Κοινότητας.
* Μέτρα για τον έλεγχο της περιουσιακής κατάστασης αιρετών, όπως η υποχρέωση όλων των υποψήφιων δημάρχων, πριν την ανακήρυξη των συνδυασμών τους, να υποβάλλουν δήλωση περιουσιακής κατάστασης και να τη δημοσιοποιούν με ανάρτηση στην ιστοσελίδα του δήμου, η υποχρεωτική ενημέρωση του Δημοτικού Συμβουλίου για τη μεταβολή της περιουσιακής κατάστασης των αιρετών και η θέσπιση αυστηρών κυρώσεων στις περιπτώσεις ψευδών δηλώσεων ή αδυναμίας κάλυψης του «πόθεν έσχες» από δημάρχους, αντιδημάρχους, προέδρους νομικών προσώπων και δημοτικούς συμβούλους.
* Καθιέρωση πλαφόν δύο θητειών για όλους τους αιρετούς της τοπικής αυτοδιοίκησης, αρχής γενομένης από τις επικείμενες εκλογές, έτσι ώστε η ανάμιξή τους στα κοινά να διέπεται από πρόθεση προσφοράς στην κοινωνία και όχι από την ικανοποίηση προσωπικών και άλλων φιλοδοξιών.
* Μέτρα για τη διαφάνεια της οικονομικής διαχείρισης των δημοτικών παρατάξεων, όχι μόνο κατά την προεκλογική αλλά για όλη τη δημοτική περίοδο, όπως η υποχρεωτική τήρηση τραπεζικού λογαριασμού της δημοτικής παράταξης, η τήρηση βιβλίων εσόδων και εξόδων, η συγκρότηση μόνιμων ανεξάρτητων επιτροπών ελέγχου των δαπανών, η υποχρεωτική ανάρτηση όλων των οικονομικών συναλλαγών στο διαδίκτυο και η υποβολή ετήσιας δήλωσης των εσόδων και των δαπανών κάθε δημοτικής παράταξης, ταυτόχρονα με την υποβολή ετήσιας δήλωσης περιουσιακής κατάστασης και «πόθεν έσχες» του επικεφαλής της.
Όσοι υπηρετούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να εκφράζουν τη διαφάνεια σε κάθε λειτουργία τους αλλά και σε κάθε απόφασή τους, να διακρίνονται για την εντιμότητα, το ήθος και την αξιοπρέπειά τους, να προτάσσουν το γενικό συμφέρον και να αντιστέκονται στα οικονομικά συμφέροντα. Πρέπει να δοθεί από τις δημοτικές παρατάξεις ένα σαφές μήνυμα στις τοπικές κοινωνίες ότι στόχος της Αυτοδιοίκησης πρέπει είναι το «Διαφάνεια παντού, πάντοτε, για τους πάντες και τα πάντα» και ότι κανένας φορέας άσκησης δημόσιας εξουσίας δεν είναι υπεράνω του νόμου.
