Της Ελένης Πολύζου (*)
Η Εξωνοσοκομειακή Αιφνίδια Καρδιακή Ανακοπή αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας και είναι από τις κυριότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως. Παραμένει μια από τις κύριες αιτίες πρόωρων θανάτων, αιτίες θανάτων που μπορούν να αποφευχθούν και είναι ένα πρόβλημα υγείας που δεν έχει γίνει ακόμη κατανοητό.
Μπορεί να προσβάλει φαινομενικά υγιή άτομα, οποιασδήποτε ηλικίας, συχνά χωρίς προειδοποίηση. Ο χρόνος και ο τρόπος είναι απρόσμενα. Λιγότερα από ένα στα δέκα θύματα Εξωνοσοκομειακής Καρδιακής Ανακοπής επιβιώνουν.
Ακόμη και σήμερα, η Καρδιακή Ανακοπή ο θάνατος μετά από Καρδιακή Ανακοπή είναι ένας αποδεκτός κανόνας. Πολλαπλοί και σύνθετοι κοινωνικοί, πολιτικοί και πρακτικοί παράγοντες έχουν συμβάλλει σ’ αυτό. Παρά τις τεράστιες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και στην κοινωνία, η Εξωνοσοκομειακή Αιφνίδια Καρδιακή Ανακοπή δεν έχει αναγνωριστεί από τους πολίτες και τους ηγέτες της πολιτικής της υγείας όπως άλλες καταστάσεις, (αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, καρκίνος).
Η Καρδιακή Ανακοπή δεν είναι ένα μοιραίο γεγονός αλλά ένα θεραπεύσιμο συμβάν. Πολλές ζωές θα μπορούσαν να σωθούν, αν οι παρευρισκόμενοι δράσουν άμεσα. Οι πολίτες παίζουν κρίσιμο ρόλο στη διάσωση μιας ζωής, με το να είναι έτοιμοι και πρόθυμοι να εφαρμόσουν Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση, πριν την άφιξη της εξειδικευμένης βοήθειας (ασθενοφόρο).
Σύμφωνα με τις συστάσεις του Institute of Medicine-United States National Academies (Strategies to Improve Cardiac Arrest), η αποτελεσματική θεραπεία της Καρδιακής Ανακοπής απαιτεί μια άμεση δράση των παρευρισκομένων: αναγνώριση Καρδιακής Ανακοπής, κλήση 166 ή 112, εφαρμογή Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης και χρήση Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδωτή . Το ποσοστό επιβίωσης μπορεί να τριπλασιασθεί, απλά αν αυξηθεί η εφαρμογή Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης από παρευρισκόμενους από 20% σε 50%. Ακόμη και μικρή σταδιακή βελτίωση της επιβίωσης αντιστοιχεί στη σωτηρία χιλιάδων ζωών κάθε χρόνο. Η άμεση δράση των παρευρισκομένων είναι μια από τις πιο επιτυχείς στρατηγικές στη μάχη ενάντια της Εξωνοσοκομειακής Αιφνίδιας Καρδιακής Ανακοπής.
Παρ’ όλα αυτά και παρά το γεγονός ότι το 70% των Καρδιακών Ανακοπών συμβαίνει παρουσία μαρτύρων, δεν εφαρμόζεται Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση και Απινίδωση από παρευρισκόμενους. Χωρίς την παρέμβαση των παρευρισκομένων πριν την άφιξη του ασθενοφόρου, περισσότερα από 90% των θυμάτων θα πεθάνουν. Μια καθυστερημένη δράση μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τον ασθενή, την οικογένειά του και την κοινωνία και σε πολλές περιπτώσεις συνέπειες που θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Αν αυξηθεί η εφαρμογή Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης και Αυτόματης Εξωτερικής Απινίδωσης από παρευρισκόμενους, πολλοί θάνατοι θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Ένα από τα πιο σημαντικά βήματα για να αυξηθεί η συχνότητα εφαρμογής Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης από παρευρισκόμενους πολίτες είναι να εκπαιδευτούν οι μαθητές στα σχολεία, όπως επισημαίνει, με πρόσφατη σύστασή του, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. (Kids Save Lives - Training School Children in Cardiopulmonary Resuscitation Worldwide). Εκπαιδεύοντας τους μαθητές αυξάνεται ο αριθμός των μελών στην κοινότητα που γνωρίζουν Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση. Αυξάνοντας τον αριθμό των μελών στην κοινότητα που γνωρίζουν τις σωτήριες για τη ζωή δεξιότητες της Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση, αυξάνονται οι πιθανότητες να επιβιώσει ένας συνάνθρωπός μας, που θα καταρρεύσει ξαφνικά. Η εκπαίδευση των μαθητών στην Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση πρέπει να γίνει υποχρεωτική.
Η ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των πολιτών, η εκπαίδευση των μαθητών στην Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση καθώς και η τοποθέτηση Απινιδωτών σε πολυσύχναστα δημόσια μέρη (αεροδρόμια, γήπεδα, γυμναστήρια, δικαστικά μέγαρα, σχολεία κ.α.) είναι οι πιο αποτελεσματικές ενέργειες για τη βελτίωση της έκβασης της Καρδιακής Ανακοπής και τη μείωση θανάτων που θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Απαιτείται συντονισμένη και αποτελεσματική εκστρατεία για την ενθάρρυνση και εκπαίδευση των πολιτών στην εφαρμογή Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης και τη χρήση Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδωτή, επαναλαμβανόμενη περιεκτικά καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, καλλιεργώντας μια “κουλτούρα ανταπόκρισης”, που προετοιμάζει και παρακινεί τους παρευρισκόμενους να δράσουν άμεσα και αποτελεσματικά σε περίπτωση Καρδιακής Ανακοπής. Κρατικοί και τοπικοί οργανισμοί υγείας και εκπαίδευσης, κρατικές υπηρεσίες, ιδιωτικές επιχειρήσεις, σύλλογοι, σχολεία, όλοι μπορούν και πρέπει να παίξουν σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή.
Οι ζωές που χάνονται κάθε χρόνο από Εξωνοσοκομειακή Καρδιακή Ανακοπή είναι τέσσερις με πέντε φορές περισσότερες, σε σχέση με τα τροχαία ατυχήματα. Χάρη στη βελτίωση των δρόμων, στην ασφάλεια των οχημάτων και στην εκπαίδευση, οι θάνατοι που προκαλούν τα τροχαία ατυχήματα είναι πολύ λιγότεροι σήμερα, σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Ανάλογο ενδιαφέρον πρέπει να επιδειχθεί και για την αντιμετώπιση της Καρδιακής Ανακοπής, μέσα από μία στρατηγική μείωσης των θανάτων και αύξησης της επιβίωσης των θυμάτων με καλή νευρολογική έκβαση.
Η θεραπεία της Αιφνίδιας Εξωνοσοκομειακής Καρδιακής Ανακοπής είναι πρωτίστως υπόθεση της κοινότητας. Απαιτείται συνεργασία και συντονισμένες προσπάθειες για να επιτευχθεί κατάλληλη υψηλής ποιότητας φροντίδα και να σωθεί η ζωή ενός μέλους της κοινότητας. Είναι υποχρέωση της κοινωνίας να σώσει ζωές!
(*) Η κ. Ελ. Πολύζου είναι ιατρός αναισθησιολόγος, Διευθύντρια ΕΣΥ ΓΝ Τρικάλων, Διευθύντρια Σεμιναρίων European Resuscitation Council
