Εξ ίσου σημαντικός, όμως, είναι και ο ρόλος των πολιτών, οι οποίοι, υπό προϋποθέσεις, έχουν τη δύναμη με τις παρεμβάσεις τους και με την ψήφο τους να συμβάλλουν στην καλύτερη πορεία μιας δημοκρατικής χώρας σαν τη δική μας. Δυστυχώς, όμως, η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών δεν παίζει, σωστά, τον ρόλο της και, γι’ αυτό, δεν απαλλάσσεται της ευθύνης, όταν η χώρα δεν πορεύεται, σωστά.
Αυτό συμβαίνει, γιατί ο ενδεδειγμένος τρόπος λειτουργίας των πολιτών περιλαμβάνει, πρωτίστως, την επαγρύπνησή τους για την προστασία της Δημοκρατίας και του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Περιλαμβάνει, επίσης, την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος, κάθε φορά, που γίνονται οι πάσης φύσεως εκλογές, προκειμένου με την ψήφο τους να κατεβάζουν κυβερνήσεις και διοικήσεις, όταν αυτές αποδεικνύονται κατώτερες των περιστάσεων, και να τις αντικαθιστούν επιλέγοντας τους καλύτερους απ’ τους υποψηφίους και όχι τους γνωστότερους χάριν της επάξιας εκπροσώπησής τους στα διάφορα όργανα. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει, βέβαια, την ενεργή δράση, την ένταξη, ενδεχομένως, σε κόμματα και οργανώσεις, το θάρρος της γνώμης χωρίς υπολογισμούς και δεύτερες σκέψεις, αλλά και τον πολιτισμένο διάλογο χωρίς φανατισμό και ακρότητες. Πέραν τούτων δεν πρέπει να ξεχνούν οι πολίτες ότι οι πολιτικές παρωπίδες, η μηδενιστική τακτική και η αντίληψη ότι για όλα φταίνε μόνο οι άλλοι και, κυρίως, οι εκάστοτε κυβερνώντες, καθώς και η τακτική του «σφάξε με αγά μ’ ν’ αγιάσω» χάριν του ρουσφετιού και της εξυπηρέτησης, κάθε άλλο παρά συμβάλλουν στην καλή πορεία της χώρας. Εν τούτοις, πολλοί Έλληνες πολίτες πράττουν, ακριβώς, τα αντίθετα.
Η καλή πορεία της χώρας εξασφαλίζεται, επίσης, με τον σεβασμό στους νόμους και τη συνειδητή εφαρμογή τους εκ μέρους όλων των πολιτών χωρίς τον φόβο του χωροφύλακα και, παράλληλα, με την καταδίκη της βίας και της εγκληματικότητας, απ’ όπου κι αν προέρχονται, όταν αυτές συνοδεύονται από κλοπές, ξυλοδαρμούς, βιασμούς, αίμα και καταστροφή της περιουσίας του ελληνικού λαού. Εξασφαλίζεται, επιπλέον, με την ανταπόκριση και συνέπειά τους στις ποικίλες υποχρεώσεις, όπως είναι η κατάθεση ειλικρινούς φορολογικής δήλωσης και η πληρωμή του φόρου, που αναλογεί, προκειμένου να παταχθεί η φοροδιαφυγή, που ταλανίζει τον τόπο και τους συνεπείς φορολογούμενους πολίτες. Πρέπει, ακόμα, οι πολίτες, όταν οι κυβερνήσεις αδιαφορούν και κωφεύουν, να διεκδικούν με απεργιακούς αγώνες τα δίκια τους, ιδίως, όταν κάποιοι, ολοφάνερα, αδικούνται, αλλά χωρίς ακρότητες και αποφεύγοντας την απεργία χάριν της απεργίας, γιατί, διαφορετικά και έμμεσα, θα το βρουν μπροστά τους και αυτοί και η κοινωνία ολόκληρη. Δυστυχώς, όμως, και όλα αυτά παραμένουν ζητούμενα για πολλούς πολίτες.
Και επειδή ο θεσμός της οικογένειας και του νοικοκυριού αποτελούν το μικρότερο κύτταρο της κοινωνίας, έχουμε αναλογισθεί, αλήθεια, πόσο καλύτερη θα ήταν αυτή, αν ο κάθε οικογενειάρχης λειτουργούσε, όπως θα ήθελε να λειτουργεί ένας πρωθυπουργός; Γιατί, κακά τα ψέματα, κάθε οικογένεια, ξεχωριστά, αφού διαθέτει αρχηγό, μέλη, προϋπολογισμό με έσοδα και έξοδα, προγραμματισμό για διάφορα έργα, μέριμνα για καλή και ασφαλή ζωή των μελών της, αλλά και καλή ανατροφή και αποκατάσταση των παιδιών, θυμίζει μια μικρή κοινωνία, της οποίας η λειτουργία μοιάζει μ’ αυτή της ευρύτερης ελληνικής και κάθε άλλης δημοκρατικής κοινωνίας. Αν, λοιπόν, το σύνολο των οικογενειών λειτουργούσε, σωστά και υπεύθυνα, αν περιορίζονταν τα διαζύγια και εξαλείφονταν η οικογενειακή βία και η κακοποίηση γυναικών και παιδιών με πρωτοβουλία των ίδιων των οικογενειών, τότε το έργο των εκάστοτε κυβερνήσεων θα ήταν πιο εύκολο και πιο αποδοτικό, ενώ ολόκληρη η ελληνική κοινωνία θα πορεύονταν καλύτερα.
Επειδή, ακόμη, στις μέρες μας βρίσκεται σε έξαρση ο εθελοντισμός και η κοινωνική αλληλεγγύη προς τους αδυνάτους και πάσχοντες, καλό είναι τον μεν πρώτο να τον αγκαλιάζουμε οι πάντες, όταν το μπορούμε, ενώ τη δεύτερη, πέραν του τι κάνει η επίσημη πολιτεία, να την εφαρμόζει ο καθένας μας, ακόμη, και απ’ το υστέρημά του, προκειμένου να ανακουφίζονται, έτι περαιτέρω, όσοι την έχουν ανάγκη. Μόνο, έτσι και ανεξάρτητα απ’ τον πολιτικό προσανατολισμό, που διαθέτει η όποια κυβέρνηση της χώρας, μπορούμε να πάμε μπροστά και να βελτιώσουμε τη ζωή μας, αλλά χωρίς αυταπάτες με χρυσά κουτάλια όλοι όσοι ζούμε σ’ αυτήν.
Ύστερα απ’ όλα αυτά έγινε, πιστεύω, αντιληπτός ο ρόλος των πολιτών, αν επιθυμούν, πραγματικά, την καλή πορεία της χώρας. Διαφορετικά, δεν είναι άμοιροι ευθυνών για την όποια άλλη πορεία.