Τα Οχι δεν είναι πάντα ηρωικά

Από την Γαρυφαλλιά Καρυστιανού

Πέρασαν σχεδόν 15 χρόνια αλλεπάλληλων και σφοδρών κρίσεων που χτύπησαν τη χώρα, η οποία όλο έρχεται, αλλά ποτέ δε φτάνει στο πολυπόθητο ξέφωτο. Οι θεσμοί και ιδιαίτερα οι κομματικοί μηχανισμοί φαίνονται εξαντλημένοι και αδύναμοι να δώσουν απαντήσεις στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται. Αυτό έχει οδηγήσει σε ένα κλίμα αυξημένης ανησυχίας, αλλά και σε σημεία ρευστοποίησης των ίδιων των κομμάτων.

Παρακολουθώ το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Αλέξη Παπαχελά, για τη δεκαετία 1964-1974. Πώς το έλεγε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης; «Αερόλιθος επέπεσε προερχόμενος εξ Αμερικής», αναφερόμενος φυσικά στον Ανδρέα Παπανδρέου. Πόσο αλήθεια ξέπεσαν οι αμερικάνικοι μετεωρίτες. Σήμερα ο αερόλιθος λέγεται Κασσελάκης, ο οποίος φυσικά ούτε καν μπορεί να μπει στην ίδια πρόταση με τον Ανδρέα, απειλεί, όμως, να ενταφιάσει τα ιερά και τα όσια της ελληνικής Αριστεράς στη χωματερή της Ιστορίας. Ακόμη κι αν δεν πάρει τα ηνία του υπολειπόμενου κόμματος τελικά, και μόνο το ότι έφτασε να ηγείται της Αριστεράς ένα golden boy της Αμερικής, είναι χαρακτηριστικό της αποσάθρωσης του (να ζήσουμε να τον θυμόμαστε) ΣΥΡΙΖΑ.
Στο ΠΑΣΟΚ -ωραία χρόνια- από την άλλη, βγήκαν από τα κάτω συρτάρια μπαρουτοκαπνισμένες σημαίες με τον ανατέλλοντα πράσινο ήλιο και το κλίμα ευφορίας κρατά ακόμη. Δε θα πρέπει, όμως, να ξεχνάμε πώς χάθηκε το τρένο της σοσιαλδημοκρατίας από τα τέλη του 20ού έως τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα.
Σύμφωνα με εκτενή συγκριτική μελέτη 25 δημοκρατικών χωρών για το διάστημα των τελευταίων 70 ετών, σχεδόν σε όλες τις χώρες που μελετήθηκαν, παρατηρήθηκαν παρόμοιες μετατοπίσεις.
Τα κόμματα που επαγγέλθηκαν τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων, από κόμματα των μη προνομιούχων, άρχισαν να εκφράζουν ανώτερα στρώματα της κοινωνίας, όπως και το ΠΑΣΟΚ, ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1990. Έτσι, οι δεσμοί με τα φτωχότερα στρώματα χαλάρωσαν και το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε κυρίως στα δικαιώματα και στον αυτοπροσδιορισμό του ατόμου. Στο ίδιο βαγόνι φυσικά ανέβηκαν και τα φιλελεύθερα κόμματα, διεκδικώντας την πολυπόθητη αγάπη του «κέντρου».
Οι vintage σημαίες, όμως, και η αναπόληση της παλαιάς δόξας δεν έχουν θέση στα σημερινά προβλήματα. Τα φτωχότερα στρώματα μετατοπίστηκαν σε θέσεις αποπαγκοσμοιοποίησης και διεκδίκησης του ζωτικού τους χώρου απέναντι και στους πιο πάνω, το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τους τραπεζίτες, αλλά και στους πιο κάτω, τους μετανάστες. Η τυφλή αναζήτηση του ζωτικού χώρου, βέβαια, νομοτελειακά θα εκφραζόταν από το φίδι που πάντα κρύβουμε στον κόρφο μας, την ακροδεξιά.
Και μπορεί η ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ να έχει μεγάλη συναισθηματική αξία, να προκαλεί ρίγη συγκίνησης σε πολύ κόσμο, αλλά ως περιεχόμενο είναι τελείως ανεπίκαιρη. Αναθεωρήθηκε, άλλωστε, de facto από το ίδιο το Κίνημα από την πρώτη κιόλας περίοδο διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, ενώ από την επάνοδο στην κυβέρνηση το 1993 και για όλη την μετέπειτα κυβερνητική πορεία ακολουθήθηκε ουσιαστικά εκ διαμέτρου αντίθετη πολιτική.
Από την άλλη πλευρά, η ιδρυτική διακήρυξη της ΝΔ παραμένει ως επί το πλείστον επίκαιρη. Σύμφωνα με αυτήν, η Ελλάδα ανήκει και οφείλει να συμβάλει στην ενωμένη Ευρώπη, ενώ η πίστη στην ελεύθερη οικονομία παράλληλα με την ύπαρξη ισχυρού κράτους ουσιαστικά περιγράφουν την ιδεολογία ενός φιλελεύθερου κεντροδεξιού κόμματος. Έτσι, η ΝΔ κατάφερε να διατηρήσει τα χαρακτηριστικά ευρύτερης παράταξης, της παράταξης των «νοικοκυρέων», όπως είχε πει ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ένας όρος που όσο και αν ταλαιπωρήθηκε, τον κουβαλά με υπερηφάνεια ο σύγχρονος Έλληνας.
Ο ιδρυτής της ΝΔ, Κωνσταντίνος Καραμανλής, αγαπούσε πολύ τον όρο «ριζοσπαστισμός», περιγράφοντας την υπέρβαση των χαρακτηρισμών Δεξιά, Αριστερά, Κέντρο, όσον αφορά το πεδίο της πολιτικής διαχείρισης. Δεν πρέπει να λησμονούμε το πόσο επίκαιρο είναι ακόμη το όραμά του, αλλά και η απέχθειά του στον δημαγωγικό λαϊκισμό που τον θεωρούσε κατάρα του έθνους.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε το «υπερήφανο ΟΧΙ» του δημοψηφίσματος που λίγο έλειψε να μας γίνει ταφόπλακα. Πολιτικές που βαφτίζονται φιλολαϊκές ή πατριωτικές δεν εκφράζουν σε καμία περίπτωση τις ρίζες της παράταξης, αντιθέτως είναι θεμελιακά αντίθετες με την παρακαταθήκη του ιδρυτή της. «Νέα Δημοκρατία είναι η κίνηση που επιλέγει και συντηρεί από την παράδοση μόνον όσα ο χρόνος απέδειξε σωστά και χρήσιμα. Και προχωρεί διαρκώς με μεγάλα, τολμηρά, αλλά και ασφαλή βήματα στις νέες, διαρκώς εξελισσόμενες συνθήκες». Αυτό αναφέρεται στην ιδρυτική διακήρυξη και είναι πάντα επίκαιρο.
Από τη Ρηγίλλης έως το Πολεμικό Μουσείο, που τόσο επίκαιρο έκαναν οι δύο πρώην πρωθυπουργοί, η απόσταση είναι μόλις 150 μέτρα. Καλό θα ήταν να ρίξουν όλοι μια ματιά στο ιδρυτικό κείμενο και να κάνουν το άλμα, το τόσο απαραίτητο για την πατρίδα. Τα ΟΧΙ δεν είναι πάντα ηρωικά.