Υποκριτές

«Ψυχολόγησέ με»

Από τον Δημήτρη Παπαχατζόπουλο

Υποκριτές, με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου, ηθοποιοί δηλαδή. Σαν να παίζουμε σε ένα θέατρο όλοι μας. Σκηνή η Ελλάδα απ’ άκρη σε άκρη, το έργο ίδιο κι απαράλλαχτο για σεζόν ολόκληρες: «Δολοφονίες γυναικών». Κι όχι, κυρίες και κύριοι, η γλώσσα δυστυχώς δε σε σώζει από μόνη της. Οπότε και με τη λέξη «γυναικοκτονία» να εισέρχεται, ως νομικός όρος, στο ποινικό μας δίκαιο, πάλι τα ίδια θα γίνονται και μεις θα αποδεικνυόμαστε υποκριτές εις διπλούν, αφού στόχος της επίμονης χρήσης του νέου όρου δεν είναι η ριζική τομή με το ζήτημα, αλλά η ανάδειξη της υποτιθέμενης υπερευαισθησίας μας και η εκδήλωση του τάχα επαναστατικού μας ταμπεραμέντου. Η γλώσσα είναι το όχημα των εννοιών και οι έννοιες μόνο αν μετουσιώνονται σε πράξεις έχουν αξία. Ειδάλλως, θα διεκδικούσαμε, για παράδειγμα, πριν διακόσια χρόνια, την ελευθερία μας γράφοντας ποίηση στα κελιά μας κι όχι προσπαθώντας να δραπετεύσουμε με κάθε τρόπο από τη μαύρη φυλακή των Οθωμανών.
Στο έργο τώρα, στο θέμα δηλαδή, τις δολοφονίες γυναικών. Ποιος στ’ αλήθεια ξαφνιάζεται, ποιος σοκάρεται; Ο ψεύτης κι ο ανίκανος παρατηρητής, μόνο! Ποιος μένει με το στόμα ανοιχτό όταν ακούει στις ειδήσεις ακόμα μία αποτρόπαια είδηση, μια γυναίκα να χάνει τη ζωή της από τα χέρια του νταή πρώην συντρόφου της; Αυτός που όταν μάλωσε για πρώτη φορά με τη γυναίκα της ζωής του ούρλιαξε στ’ αυτί της «Όχι αυτά σε μένα!!!»; Ποιος; Αυτός που βουτάει τον δάσκαλο από τον γιακά και τον γιατρό από το μανίκι με το παιδί του δίπλα σε ρόλο θεατή; Ποιος ξαφνιάζεται όταν ολόκληρη η κοινωνία (ακόμη και η σχολική κοινότητα), τη στιγμή που ακούει φωνές και μαλώματα, το ανεμοφύσημα πριν τον σεισμό δηλαδή, αντί να πεταχτεί για να προφυλάξει τον αδύναμο, ώστε να γλιτώσει τα χειρότερα, κλείνει και σφαλίζει τα παράθυρα, ανεβάζοντας παράλληλα και την ένταση της τηλεόρασης για να μην ακουστούν οι επερχόμενες κραυγές; Εδώ ο αστυνομικός, στην πρόσφατη δολοφονία, δε βγήκε από το κουβούκλιο της σκοπιάς του για να κάνει ένα βήμα, έτσι ώστε να προστατέψει την κοπέλα, που την έσφαζε ο δολοφόνος, δεν έκανε το αυτονόητο, τη δουλειά του δηλαδή, έχουμε εμείς το δικαίωμα να αναρωτιόμαστε πώς φτάσαμε ως εδώ; Πώς καταλήξαμε, δηλαδή, στο απόλυτο μπάχαλο και ξεχαρβάλωμα που κοστίζει πια ζωές;
Η βία είναι σαν τη βρομόσκονη που σκεπάζει την Ελλάδα τον τελευταίο καιρό. Ξεθωριάζει την ελπίδα στη ζωή και μαυρίζει τα χρώματα της αισιοδοξίας. Δηλητηριάζει τα πάντα και όλους, οδηγώντας κοινωνίες ολόκληρες στη σήψη. Σ’ αυτή, στη βία, καταφεύγουν όλοι οι αδύναμοι που τη θεωρούν το τελευταίο καταφύγιό τους, όπως είπε κι ο Ισαάκ Ασίμοφ, αλλά κι όλοι οι δυνατοί στη σωματική ρώμη. Γι’ αυτό νικά και κακοποιεί ο άνδρας, γι’ αυτό βιαιοπραγεί ο γονέας, για τον ίδιο λόγο επικρατεί ο έφηβος, κι όχι το παιδί, στη σωματική αντιπαράθεση. Το τελευταίο επιχείρημα του αδύναμου είναι η σφαλιάρα και η μπουνιά. Αν πέσουν οι πρώτες, η κατηφόρα σταματά μόνο στον πάτο.
Πηγαίνουμε με τα παιδιά μας σε σχολικούς και αθλητικούς αγώνες, τα εκκολαπτήρια δυστυχώς της βίας, κι αναρωτιόμαστε αργότερα γιατί βουτούν τα ίδια στον χυλό της βίας και της επιθετικότητας με περισσή βουλιμία τρώγοντας με τα μούτρα τα τσαμπουκαλίκια, τους προπηλακισμούς και τις ψευτομαγκιές; Τι υποκρισία αντάξια ηθοποιού Εθνικού Θεάτρου είναι αυτή;
Δηλώνουμε συγκλονισμένοι τάχα με την απώλεια των θυμάτων, συμπάσχουμε δήθεν με τους θρηνούντες και την ίδια στιγμή πριν ανακοινώσουμε τα πρώτα θύματα της τραγωδίας των Τεμπών, το μοιραίο βράδυ, φτιάχνουμε τα μαλλιά μας ώστε να βγούμε περιποιημένοι στην τηλεόραση, όπως έκανε η εκπρόσωπος της αστυνομίας, αφού δεν κατάλαβε ότι η σύνδεση ήταν ήδη ενεργή κάποια δευτερόλεπτα πριν (μόνο εγώ το πρόσεξα αυτό κι αηδίασα;).
Μεγαλώνουμε τ’ αγόρια μας σε οικογένειες με φράχτες, με κομμένα όλα τα κανάλια επικοινωνίας με τους άλλους, με τους οποίους μοιραζόμαστε τον χώρο, με όλες τις γέφυρες, που μας ενώνουν με τους διπλανούς μας, γκρεμισμένες. Δασκαλεύουμε τα αγόρια μας στον ανδρισμό, ταυτίζοντάς τον με τις βρισιές, τα τατουάζ, τα ξυρισμένα κεφάλια, τον οπαδικό κωλοπαιδισμό και μετά πέφτουμε από τα σύννεφα που αργότερα αυτά είτε σαν μοναχικοί λύκοι είτε σαν αγέλη σκυλιών δαγκώνουν και ξεκοιλιάζουν τον ανυπεράσπιστο και τον αδύναμο. Ανατρέφουμε, επίσης, τα κορίτσια μας να πέφτουν σαν πέρπιρες στη λάμπα, θύματα τα ίδια της γυαλιστερής φλούδας σε ένα καρπούζι κολοκύθα σκέτο, μιας φο-μπιζού χρυσής αλυσίδας σε λαιμό φουσκωμένο από τα στεροειδή αναβολικά! Γιατί απορούμε, γιατί ξαφνιαζόμαστε; Όταν βάζουμε στα χέρια των παιδιών σφυριά, κατά το κοινώς λεγόμενο, ευνόητο είναι αυτά να βλέπουν όλους τους άλλους σαν καρφιά και να τους χτυπάνε αδιακρίτως στο κεφάλι. Τα όψιμα μυξοκλάματα απλώς κάνουν την ηθοποιία, την υποκρισία, οσκαρική.
Στην κοινωνική βία παλιότερα υπήρχε, ακόμη και κει, κάποια ηθική, όπως στον πόλεμο υπάρχει η Σύμβαση της Γενεύης, που δεσμεύει τους εμπόλεμους σε μια πιο ανθρώπινη πολεμική σύρραξη, όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται. Τώρα χάθηκε κι αυτή. Όλα τα μέσα απολύτως αποδεκτά για την τελική επικράτηση. Τα μανιχαϊστικά, διχαστικά «Ή εμείς ή αυτοί» και «Θα τους τελειώσουμε» έχουν εφαρμογή τόσο στις ομάδες όσο και στις δυαδικές σχέσεις. Στόχος η εξαφάνιση του άλλου, η εξολόθρευσή του, εφόσον δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντά μας! Ποιος σοκάρεται; Ποιος; Μόνο αυτός που λέει ψέματα ή αυτός που είναι τυφλός στα μάτια, στ’ αυτιά και στον νου που είπε και ο τρίτος υποκριτής (ηθοποιός) του Σοφοκλή. Μόνο που αυτός έπαιζε στην Αντιγόνη, ενώ εμείς στον Σχιζοφρενή με το πριόνι!