Η κάθε επιτυχία είναι συνισταμένη πολλών παραγόντων. Κατά τον Πλάτωνα και τους αρχαίους συγγραφείς, σημαντικοί παράγοντες-συνιστώσες δυνάμεις, που, εν πολλοίς, καθορίζουν την επιτυχία είναι, εκτός των άλλων, και τα τρίπτυχα:
1ο τρίπτυχο της επιτυχίας: Φύση, μάθηση, άσκηση.
Φύση είναι η κλίση που έχει κάποιος για κάτι, το ταλέντο. Όποιος ασχοληθεί με κάτι που είναι σύμφωνο με την κλίση του, έχει πάρα πολλές πιθανότητες να πετύχει και να διακριθεί και συγχρόνως η ενασχόλησή του μ’ αυτό να είναι εργασία και χαρά. Εάν όμως δεν έχει κλίση-ταλέντο, δεν θα έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν μεγαλοφυής, αλλά είχε τους καλύτερους δασκάλους της εποχής, τον Αριστοτέλη κ.ά. Όμως δεν είχε κλίση-ταλέντο στη μουσική. Λέγεται ότι κάποια μέρα, παίζοντας κιθάρα έκανε λάθος και ο δάσκαλός του τον επέπληξε. «Τι πειράζει αν αντί αυτής της χορδής κρούσω την άλλην;», ρωτάει τον δάσκαλό του. Και ο δάσκαλός του, του απαντά: «Για έναν που πρόκειται να βασιλεύσει, δεν πειράζει, για έναν όμως που πρόκειται να γίνει μουσικός, πειράζει και μάλιστα πολύ».
Μάθηση. Η γνώση είναι δύναμη που αποκτάται με τη μάθηση. «Ουδείς γίνεται σπουδαίος άνευ ικανών δασκάλων». Η καλύτερη επένδυση των γονιών προς τα παιδιά τους είναι να επιλέξουν γι’ αυτά τους καλύτερους κατά τη γνώμη τους δασκάλους. Ο δάσκαλος δεν αντικαταστάθηκε από αρχαιοτάτων χρόνων ως σήμερα.
«Το ζην οφείλω στους γονείς, το ευ ζην στους δασκάλους», έλεγε ο Αλέξανδρος.
Ο γονιός μπορεί να γίνει πολύ καλός δάσκαλος για τα παιδιά του, γιατί κι αγάπη έχει γι’ αυτά και πείρα. Η πείρα είναι καλή δασκάλα, αλλά τα δίδακτρα είναι ακριβά.
Άσκηση. Ό,τι μαθαίνεις και το αφήνεις, σ’ αφήνει. Εάν υπάρχει η κλίση και η μάθηση, αλλά δεν συνυπάρχει και η άσκηση, είναι βέβαιο ότι σιγά, σιγά ό,τι έμαθες, αργά ή γρήγορα θα το ξεχάσεις. Έμαθες π.χ. μία ξένη γλώσσα, έμαθες να οδηγείς κ.λπ., αν δεν μιλάς τη γλώσσα, αν άφησες την οδήγηση για κάποιο χρονικό διάστημα κ.λπ., πρέπει να ξαναρχίσεις από την αρχή για να φτάσεις στο επίπεδο που ήσουν.
2ο τρίπτυχο της επιτυχίας: Σκέψη, λόγος, ενέργεια.
Σκέψη. Σκέψη είναι η ομιλία της ψυχής με τον εαυτό της κατά τον Πλάτωνα. Είναι η παραγωγική διαδικασία του νου και της νόησης που περιλαμβάνει την κρίση και τους συλλογισμούς. Στη σκέψη του Πλάτωνα ανώτερη θέση έχουν οι ιδέες.
Λόγος. Λόγος είναι η ικανότητα του ανθρώπου να επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του. Με δύο κυρίως τρόπους επικοινωνούμε: με τον προφορικό λόγο, με τη γλώσσα δηλαδή και με τον γραπτό λόγο. Η γλώσσα είναι ένα οργανωμένο σύστημα σημείων. Ο λόγος πρέπει να περνά πρώτα από τη σκέψη πριν τον ξεστομίσουμε-γράψουμε. Αν δεν γίνει αυτό, τότε μπορεί να πούμε-γράψουμε κάτι που θα μας προσβάλει και θα μας βλάψει. «Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει», «λόγια και πέτρες έριξες, πίσω σου δεν γυρίζουν», λένε δύο παροιμίες.
Πράξη. Πράξη είναι η ενέργεια ή το αποτέλεσμα του ρήματος πράττω=κάνω, ενεργώ. Η πράξη-ενέργεια πρέπει να περνά πρώτα από τη σκέψη, πριν γίνει, για να μην κάνουμε πράγματα που θα μας ζημιώσουν και για τα οποία θα μετανιώσουμε.
Όσα λοιπόν λέμε και κάνουμε στη ζωή μας, πρέπει να περνούν από τη σκέψη.
* Ο Δημήτρης Απ. Ρήτας είναι φιλόλογος-συγγραφέας-στιχουργός-δ/ντής Περιφερειακού Θεάτρου Καρδίτσας
